The object of research, development or design (in Russian) : Популяций некоторых видов Rosa L. (Rosa acicularis Lindl., Rosa alberti Regel. и Rosa spinosissima L.)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Rosa L. (Rosa acicularis Lindl., Rosa alberti Regel. және Rosa spinosissima L.) кейбір түрлерінің популяциясы.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является изучения состояния кустарниковых популяций Восточного Казахстанa на основе комплексных параметров различных популяций потенциальных биоиндикаторов R. acicularis, R. alberti и R. spinosissima на изолированных хребтах с корреляцией морфологических, физиологических и внешних параметров для генетических ассоциации локусов на основе SSR/ISSR маркеров для дальнейшего компьютерного моделирования состояния экосистемы.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты Шығыс Қазақстанның оқшауланған таулы жоталардағы R. acicularis, R. alberti және R. spinosissima популяцияларының потенциалды қоршаған ортаның биоиндикаторы ретінде морфологиялық, физиологиялық және сыртқы орта параметрлерінің күрделі корреляциясы негізінде таулы бұталы белдеулерінің жағдайын SSR/ISSR генетикалық маркерлерінің локустарымен байланысын зерттеу және экожүйе жағдайын компьютерлік модельдеу.

Методы исследования (на русском) : Основными применяемыми подходами является традиционно ботанические и междисциплинарные методы, такие как: информационно-цифровые, молекулярно-генетические, биоклиматические, биостатистические и биоинформатические в комплексе для анализа растений из различных популяций Rosa acicularis Lindl., Rosa alberti Regel. и Rosa spinosissima L. с основных учетных площадок на основных хребтах Алтая и Тарбагатая, отобранные на основе высокой концентрацией индекса NDVI со спутников TERRA или Modis.

Методы исследования (на казахском) : Қолданылатын негізгі тәсілдер дәстүрлі ботаникалық және пәнаралық әдістер болып табылады, мысалы: сандық ақпарат, молекулалық-генетикалық, биоклиматтық, биостатистикалық және биоинформатика әдістері негізінде Rosa acicularis Lindl., Rosa alberti Regel. және Rosa spinosissima L. әртүрлі популяцияларының өсімдіктерін талдау және TERRA немесе Modis спутниктерінен NDVI индексінің жоғары концентрациясы негізінде таңдалған Алтай мен Тарбағатайдың негізгі жоталарындағы бақылау учаскелерін зерттеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам проведенных в 2024 году были проведены крупномасштабные полевые экспедиции на территории горных хребтов Алтай и Тарбагатай, расположенных в Абайской и Восточно-Казахстанской областях Казахстана. В Алтайском хребте были исследованы следующие популяции: R. spinosissima L. — 7 популяций и R. acicularis Lindl. — 4 популяции. В свою очередь, на Тарбагатайском хребте было зафиксировано 13 популяций R. acicularis, 12 популяций R. spinosissima и 4 популяции R. alberti Regel. Спутниковые снимки дистанционного зондирования, полученные с помощью спутников Modis. Эти снимки были детально проанализированы с целью определения количества фотосинтетически активной биомассы через расчет вегетационного индекса (NDVI), что позволило выявить плотные популяции исследуемых видов рода Rosa L. на изучаемых хребтах. В дополнение к спутниковым данным были проведены замеры морфологических параметров растений, таких как высота и площадь листовой поверхности. Результаты t-теста для морфологических и физиологических параметров видов Rosa acicularis и Rosa spinosissima из Тарбагатая и Алтая показали следующее: Rosa acicularis - длина: t-статистика: 3,082 x 10¹⁵, p-значение: 6,23 x 10⁻²²⁵. Собранные эталонные гербарные образцы трех видов рода Rosa из различных популяций были переданы в казахстанские профильные научные центры: Астанинский ботанический сад – филиал РГП на ПХВ «Институт ботаники и фитоинтродукции» КЛХЖМ МЭПР РК (г. Астана) и РГП на ПХВ «Алтайский ботанический сад» (г. Риддер).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2024 жылы алынған нәтижелер бойынша Қазақстанның Абай және Шығыс Қазақстан облыстарында орналасқан Алтай және Тарбағатай тау жоталарының аумағында ауқымды далалық экспедициялар өткізілді. Алтай жотасында келесі популяциялар зерттелді: R. spinosissima L. - 7 популяция және R. acicularis Lindl. - 4 популяция. Өз кезегінде Тарбағатай жотасында R. acicularis 13, R. spinosissima 12 және R. alberti Regel 4 популяциясы тіркелді. Modis спутниктері арқылы алынған спутниктік қашықтықтан зондтау суреттері. Бұл суреттер вегетациялық индексті (NDVI) есептеу арқылы фотосинтетикалық белсенді биомассаның мөлшерін анықтау мақсатында талданды, бұл зерттелетін жоталарда Rosa L. туысының зерттелетін түрлерінің тығыз популяциясын анықтауға мүмкіндік берді. Спутниктік мәліметтерден басқа, өсімдіктердің морфологиялық параметрлері, жапырақ тақтасының ауданы мен өсімдік биіктігі өлшенді зерттелді. Тарбағатай мен Алтайда зерттелген Rosa acicularis және Rosa spinosissima түрлерінің морфологиялық және физиологиялық параметрлеріне арналған t-тест нәтижелері мыналарды көрсетті: Rosa acicularis - ұзындығы: t-статистика: 3,082 x 101⁵, p-мәні: 6,23 x 10⁻22⁵. Әртүрлі популяциялардан Rosa туысының үш түрінің жиналған эталондық гербарий үлгілері Қазақстандық бейінді ғылыми орталықтарға тапсырылды: Астана ботаникалық бағы – ҚР ЭБЖМ ҚХЖМ «Ботаника және фитоинтродукция институты» ШЖҚ РМК филиалы (Астана қ.) және «Алтай ботаникалық бағы» ШЖҚ РМК (Риддер қ.).

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Данный проект не предусматривает разработки конструктивных и технико-экономических решений.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Аталған жоба құрылымдық және техникалық-экономикалық шешімдерді әзірлеуді көздемейді.

Level of implementation (in Russian) : .Подготовлены гербарные образцы для внедрения в различные гербарные коллекций.

Level of implementation (in Kazakh) : Әртүрлі гербарий коллекцияларға енгізуге арналған гербарлык үлгілері дайындалған

Efficiency (in Russian) : Получены данные для создания эффективных карт распространения изучаемых видов.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттелетін түрлердің таралуының тиімді карталарын жасау үшін деректер алынды.

Field of application (in Russian) : Научно-исследовательские институты, высшие учебные заведения, организации ООПТ (особо охраняемые природные территории).

Field of application (in Kazakh) : Ғылыми-зерттеу институттары, жоғары оқу орындары, ЕҚТА ұйымдары (ерекше қорғалатын табиғи аумақтар).