The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования– технологический процесс послойного равномерного распределения семян и минеральных удобрений в подлаповом пространстве сошника комбинированного почвообрабатывающе-посевного агрегата.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі - құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегатының сініргішітің астыңғы кеңістігіне тұқымдар мен минералды тыңайтқыштарды қабаттап таратудың технологиялық ұрдісі болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является исследование, создание и испытание комбинированного почвообрабатывающе-посевного агрегата с шириной захвата 3,6 метра для разбросного посева зерновых культур, обеспечивающего влаго- и ресурсосберегающие технологии, для применения в засушливых и ветроэрозионных условиях Северного Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты Солтүстік Қазақстанның құрғақ және желді эрозиялық жағдайларда қолдану үшін ылғал және ресурс үнемдейтін технологияларды қамтамасыз ететін дәнді дақылдарды шашыраңқы себуге арналған, құрамалы топырақ өңдеу-себу атқаратын жұмыс ені 3,6 метр агрегатты зерттеу, құрастыру және сынақтан өткізу.

Методы исследования (на русском) : Программа и методы экспериментальных исследований Для выполнения экспериментальных исследований важным является правильность выбора поставленных задач и пути ее решения. Используя результаты теоретических исследований к обоснованию конструктивных и технологических параметров рабочего органа сошника и катков разрабатываемого комбинированного почвообрабатывающе-посевного агрегата, в экспериментальной части необходимо: - разработать и изготовить экспериментальный образец сошника с рассеивателем и прикатывающих катков; - проверить работоспособность сошника с рассеивателем и катков для разбросного посева; - установить основные зависимости между качеством работы и параметрами разработанного сошника с рассеивателем и катков; - определить оптимальные значения конструктивных параметров сошника с рассеивателем и катков для разбросного посева; - определить тяговое усилие экспериментальных рабочего органа сошника и катков на почвенном канале; - провести сравнительные испытания серийным и экспериментальным сошником и катками в лабораторных (на почвенном канале) и полевых условиях УНПК «Элит» при Кокшетауском университете им.Ш.Уалиханова. В соответствии с поставленными задачами экспериментальные исследования будут проводится согласно ГОСТ 31345-2007 Сеялки тракторные. Методы испытания [1], ГОСТ 20915-2011 Испытания сельскохозяйственной техники. Методы определения условий испытаний [2] и Методики полевого опыта Б.А. Доспехова [3].

Методы исследования (на казахском) : Эксперименттік зерттеулердің бағдарламасы мен әдістері. Эксперименттік зерттеулерді орындау үшін қойылған міндеттердің дұрыстығы мен шешу жолдарын дұрыс таңдау маңызды болып табылады. Жасалып жатқан құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегатының сошник және нығыздау катоктарының конструктивті және технологиялық параметрлерін негіздеуге арналған теориялық зерттеулер нәтижелерін пайдалана отырып, эксперименттік бөлімде келесілерді орындау қажет: - рассеивательмен және нығыздау катоктарымен жабдықталған сошниктің эксперименттік үлгісін әзірлеу және дайындау; - рассеивательмен сошник пен катоктардың шашыраңқы егіс үшін жұмысқа жарамдылығын тексеру; - жасалған рассеивательмен сошник пен катоктардың параметрлері мен жұмыс сапасы арасындағы негізгі тәуелділіктерді анықтау; - шашыраңқы егіс үшін рассеивательмен сошник пен катоктардың конструктивті параметрлерінің оңтайлы мәндерін анықтау; - сошник пен катоктардың жұмыс органының топырақ каналында қажетті тарту күшін анықтау; - Көкшетау университетінің Ш.Уәлиханов атындағы УНПК «Элит» зертханасында және дала жағдайларында сериялық және эксперименттік сошник пен катоктарды салыстырмалы сынақтан өткізу. Қойылған міндеттерге сәйкес эксперименттік зерттеулер ГОСТ 31345-2007 "Тракторлық сепкіштер. Сынақ әдістері" [1], ГОСТ 20915-2011 "Ауыл шаруашылығы техникасын сынау. Сынақ шарттарын анықтау әдістері" [2], және Б.А. Доспеховтың далалық тәжірибе әдістемесіне [3] сәйкес жүргізілетін болады.

Obtained results and novelty (in Russian) : - Обоснована возможность применения комбинированных почвообрабатывающих и посевных агрегатов в условиях Северного Казахстана; - Проведен обзор и анализ существующих почвообрабатывающих и посевных комплексов; - Разработана схема совмещения технологических операции комбинированного почвообрабатывающе-посевного агрегата; - Определены факторы, влияющие на разработку технологии возделывания с.х. культур (технологии работы КППА); - Разработана методика проектирования комбинированного агрегата, основные элементы проекта; - Разработаны требования и агротехнические требования к созданию КППА; - Разработан комбинированный почвообрабатывающе-посевной агрегат (схема, почвообрабатывающих и посевных рабочих органов); Новизна подтверждается поданными заявками. Зарегистрированы 2 патентные заявки: №1 – Заявление на патент изобретение Сошник; Заявка №324947, входящий № 2024-59206 от 07.11.2024, Штрих Код № 3338111; Регистрационный № 2024/0945.1 от 07.11.2024. №2 – Заявление на патент изобретение Комбинированный почвообрабатывающе-посевной агрегат; Заявка №325878, входящий № 2024-60065 от 11.11.2024, Штрих Код № 3342573; Регистрационный № 2024/0966.1 от 11.11.2024.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - Солтүстік Қазақстан жағдайында құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегаттарын қолданудың мүмкіндігі негізделді; - Қолданыстағы топырақ өңдеу және егіс кешендеріне шолу жасалып, талдау жүргізілді; - Құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегатының технологиялық операцияларын үйлестіру схемасы әзірленді; - Ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру технологиясын (құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегатының жұмыс технологиясын) әзірлеуге әсер ететін факторлар анықталды; - Құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегатын жобалау, эксперименттік зерттеу бағдарламасы мен әдістемесі әзірленді; - Құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегатын құруға қойылатын талаптар мен агротехникалық талаптар әзірленді; - Құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегаты (топырақ өңдеу және егіс жұмыс органдарының схемасы) әзірленді. Жаңалығы ұсынылған өтінімдермен расталады. Екі патенттік өтінім тіркелді: №1 – Қазақстан Республикасы патентін алу туралы өтінім, жаңалығы: сошник; Өтінім №324947, кіріс № 2024-59206, 07.11.2024 ж., Штрих-код № 3338111; Тіркеу № 2024/0945.1, 07.11.2024 ж. №2 – Қазақстан Республикасы патентін алу туралы өтінім, жаңалығы: құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегаты; Өтінім №325878, кіріс № 2024-60065, 11.11.2024 ж., Штрих-код № 3342573; Тіркеу № 2024/0966.1, 11.11.2024 ж.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В результате теоретических исследований было получено обоснование следующих конструктивных параметров: - ширина захвата агрегата – 3,6м., - длина агрегата – 5,8м., - количество стрельчатых лап –13, - количество сошников – 15. Также получено обоснование следующих технико-экономических показателей: - рабочая скорость – 7-8 км/ч., - производительность – 6,5-7,9 га/ч., - расход топлива – 6-7 кг/га.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Теориялық зерттеулер нәтижесінде келесі конструктивтік параметрлер негізделді: - агрегаттың жұмыс ені – 3,6 м, - агрегаттың ұзындығы – 5,8 м, - жебе табан саны – 13, - сошниктер саны – 15. Сондай-ақ келесі техникалық-экономикалық көрсеткіштер негізделді: - жұмыс жылдамдығы – 7-8 км/сағ, - өнімділік – 6,5-7,9 га/сағ, - жанармай шығыны – 6-7 кг/га.

Level of implementation (in Russian) : В результате разработки темы проекта предложены методика и методы исследования конструкции комбинированного почвообрабатывающе-посевного агрегата, проведена оптимизация схемы агрегата и разработана конструкция сошника для разбросного посева. Разработана обобщенная математическая модель КППА, применена модель рельефа поверхности поля Северного Казахстана, выбрана инерциальная система отсчета для движения агрегата, составлены расчетные схемы агрегата, рабочих органов, на основе метода кинетостатики составлены уравнения равновесия для определения действующих агрегат сил и возмущений. К реализации задач проекта привлечены: один магистрант Образовательной программы 7М08701 «Аграрная техника и технология» и в рамках НИРС 4 студента бакалавриата образовательной программы 6B08701 «Аграрная техника и технология», два студента 3 курса Литюшкин Илья и Селишев Артур и два студента 4 курса Утков Андрей и Уалиев Айдос.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба тақырыбын әзірлеу нәтижесінде біріктірілген топырақ өңдеу және егіс агрегатының құрылымын зерттеу әдістемесі мен әдістері ұсынылып, агрегат схемасы оңтайландырылды және шашыраңқы егуге арналған сошник конструкциясы әзірленді. Біріктірілген топырақ өңдеу және егіс агрегатының жалпыланған математикалық моделі жасалып, Солтүстік Қазақстанның дала рельефінің моделі қолданылды, агрегаттың қозғалысына инерциялық есеп жүйесі таңдалды, агрегаттың, жұмыс органдарының есептеу схемалары құрылып, кинетостатикалық әдіс негізінде агрегатқа әсер ететін күштер мен қозғалыс ауытқуларын анықтау үшін тепетеңдік теңдеулері құрастырылды. Жобаның міндеттерін іске асыруға 7М08701 «Аграрлық техника және технология» білім беру бағдарламасының бір магистранты және 6B08701 «Аграрлық техника және технология» білім беру бағдарламасы бойынша төрт студент, соның ішінде 3-курс студенттері Литюшкин Илья мен Селишев Артур, 4-курс студенттері Утков Андрей мен Уәлиев Айдос қатысты.

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта на данной стадии достигается разработкой схемы, методики проектирования и конструкции комбинированного почвообрабатывающе-посевного агрегата. За счет совмещения технологической операции и качества посева, которое обеспечивается применением разработанной конструкции сошника и агрегата предполагается увеличение урожайности. Эффект достигается вследствие раннего появления всходов за счет повышения степени активации почвенных слоев, семени, эффективного использования почвенной влаги, создания хорошего семенного ложа индивидуальным прикатыванием каждого рядка.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі осы кезеңде құрамалы топырақ өңдеу-себу агрегатының схемасын, жобалау әдістемесін және құрылымын әзірлеу арқылы қамтамасыз етіледі. Технологиялық операцияны және егудің сапасын біріктіру арқылы, жасалған сошник пен агрегат конструкциясын қолдану арқылы өнімділікті арттыру көзделеді. Бұл әсер топырақ қабаттары мен тұқымның белсенділігін арттыру, топырақ ылғалын тиімді пайдалану, әр қатарды жеке нығыздап, жақсы тұқым төсегін құру арқылы ерте көктеу нәтижесінде жүзеге асырылады.

Field of application (in Russian) : Проект направлен на решение актуальных вопросов исследования, создания и испытания комбинированного почвообрабатывающе-посевного агрегата с шириной захвата 3,6 метра для разбросного посева зерновых культур, обеспечивающего влаго- и ресурсосберегающие технологии, для применения в засушливых и ветроэрозионных условиях Северного Казахстана.

Field of application (in Kazakh) : Жоба Солтүстік Қазақстанның құрғақшылық және жел эрозиясы жағдайларында қолдануға арналған, 3,6 метрлік егін себу мен топырақ өңдеуге арналған біріктірілген агрегатты зерттеу, жасау және сынау сияқты өзекті мәселелерді шешуге бағытталған. Бұл агрегат ылғал мен ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік беретін технологияларды қамтамасыз етеді және оны кең көлемді себуге арналған дәнді дақылдарға қолдану жоспарланған.