The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являлись молодняк гусей Линдовской породы и молодняк уток породы Медео.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері Линда тұқымының жас қаздары және Медеу тұқымының жас үйректері болды.

Aim of work (in Russian) : Разработка технологических методов интенсификации производства мяса водоплавающих птиц Западно – Казахстанской области.

Aim of work (in Kazakh) : Батыс Қазақстан облысында суда жүзетін құстардың етін өндіруді қарқындатудың технологиялық әдістерін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Для достижения поставленной цели, а также исполнения задач исследований производственные проверки по изучению состава кормов и кормовых добавок из местных ресурсов и составлены рецепты кормосемесей для каждой половозрастной группы птицы с учетом периодов их продуктивности. Отобраны пробы основных видов кормов (ячмень, пшеница, кукуруза, сорго, суданка, просо, соя, соевый шрот, пшеничные отруби, жмых подсолнечный, личинки, рыбной муки и подсолнечного шрота) и определена питательная ценность кормов в лаборатории Испытательного центра ЗКАТУ имени Жангир хана. Были разработаны различные рецепты кормосмесей с широким использованием местных кормовых ресурсов для каждого периода выращивания молодняка согласно схеме опыта. В ходе исследований были использованы экспериментальный, статистический и зоотехнические методы. Все полученные в ходе исследований цифровые данные, были обработаны методом вариационной статистики с использованием компьютерных программ.

Методы исследования (на казахском) : Қойылған мақсатқа қол жеткізу, сондай-ақ зерттеу міндеттерін орындау үшін жергілікті ресурстардан алынатын азық сынамалры мен азық қоспаларының құрамын зерделеу бойынша өндірістік тексерулер және олардың өнімділік кезеңдерін ескере отырып, құстың әрбір жыныстық-жас тобына арналған азық қоспаларының рецептері жасалды. Негізгі азық түрлерінің сынамалары іріктеліп алынды және Жәңгір хан атындағы БҚАТУ сынақ орталығының зертханасында азықтық қоректік құндылығы анықталды Тәжірибе сызбасына сәйкес жас жануарларды өсірудің әр кезеңі үшін жергілікті азық ресурстарын кеңінен қолдана отырып, азық қоспаларының әртүрлі рецептері жасалды. Зерттеу барысында эксперименттік, статистикалық және зоотехникалық әдістер қолданылды. Зерттеу нәтижесінде алынған барлық сандық деректер компьютерлік бағдарламаларды қолдана отырып, вариациялық статистика әдісімен өңделді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Составлены сбалансированные рационы с добавлением биологически активных добавок, разработаны рецептуры кормосмесей, определены наиболее оптимальные методы интенсификации технологии выращивания водоплавающих птиц, изучены рост и развитие, сохранность, продуктивные, гематологические показатели, мясная продуктивность и экономическая эффективность интенсификации выращивания уток и гусей в условиях Западно-Казахстанской области. Впервые был изготовлен инновационный корм с добавлением личинок мух черной львинки. Полученные данные по динамике живой массы в исследуемых группах, свидетельствуют о том, что мука из личинок мух черной львинки обладает ростостимулирующим действием и положительно влияет на интенсивность роста утят. В среднем за весь период среднесуточный прирост в опытных группах был выше у селезней на 6,74%; 12,29%; 17,12% и у уток соответственно на 6,30%; 9,82%;14,51% при введении в рацион муки из личинок мухи черной львинки. Результаты исследования показали, что значения живой массы, среднесуточных и абсолютных приростов были наибольшими у гусят II опытной группы, потреблявших 6% рыбной муки.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Биологиялық белсенді қоспаларды қоса отырып, теңдестірілген рациондар жасалды, жем қоспаларының рецептуралары әзірленді, суда жүзетін құстарды өсіру технологиясын интенсификациялаудың неғұрлым оңтайлы әдістері айқындалды, Батыс Қазақстан облысы жағдайында үйректер мен қаздарды өсіруді интенсификациялаудың өсуі мен дамуы, сақталуы, өнімді, гематологиялық көрсеткіштері, ет өнімділігі және экономикалық тиімділігі зерттеледі. Алғаш рет қара сарбаз шыбындарының дернәсілдері қосылған инновациялық азық қоспасы дайындалды. Тәжірибелік топтарындағы тірілей салмағының динамикасы бойынша алынған мәліметтер қара сарбаз шыбындарының дернәсілдері өсуді ынталандыратын әсерге ие және 4%; 6% мөлшерінде дернәсіл қосылған азықтандыру рационымен азықтандырылған үйректер ең жақсы өсу қарқынына ие болды. Үйректердің рационында дернәсіл ұнын қолдану бақылаумен салыстырғанда аталықты өсіру кезеңінде абсолютті өсімді 6,74%; 12,29%; 17,12% - ға, аналықтарды 6,30%; 9,82%;14,51% - ға арттыруға мүмкіндік берді. Зерттеу нәтижелері бойынша, тірілей салмақтың, орташа тәуліктік және абсолютті өсудің мәні балық ұнының 6% тұтынатын II тәжірибелік топтың қаздарында ең жоғары болды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Большее увеличение массы потрошеной тушки ремонтного молодняка в опытной группе наблюдалось за счет большего накопления массы мышц. Так, в III опытной группе она была выше по сравнению с аналогами у самцов на 11,19-33,3%, а у самок 9,11-30,06% . По выходу ножных и грудных мышц имели преимущество так же опытные группы. Масса потрошенной тушки был выше в опытных группах у самцов на 13,6%; 19,9%; 24,3%, а у самок соответственно на 11,5%; 18,8%; 25,1%. Выход съедобных частей на 28,2% и 23,01% был выше у уток III опытной группы по сравнении с контрольными группами, что обусловлено большей интенсивностью наращивания мышечной ткани, вследствие лучшей переваримости питательных веществ рационов. По индексу мясности превосходили все опытные группы. Из этого следует, что добавление в рацион личинок мух черной львинки повлияло положительно на убойные показатели уток и морфологический состав тушек.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Тәжірибелі топтағы жас жануарларды толық тазаланған ұша салмағының жоғарылауы бұлшықет салмағының көбірек жиналуына байланысты байқалды. Сонымен, III тәжірибелік топ аталықтарында бұл аналогтармен салыстырғанда 11,19-33,3%, ал аналықтарда 9,11-30,06% жоғары болды . Аяқ пен кеуде бұлшықеттерінің шығымы бойынша тәжірибелі топтар да артықшылыққа ие болды. Толық тазаланған ұша салмағы тәжірибелік топтардың аталықтарында 13,6% - ға жоғары болды; 19,9%; 24,3%, ал аналықтарында сәйкесінше 11,5%; 18,8%; 25,1%. Жеуге жарамды бөліктердің өнімділігі III тәжірибелі топтағы үйректерде бақылау топтарымен салыстырғанда 28,2% және 23,01% жоғары болды, бұл рациондағы қоректік заттардың жақсы сіңуіне, бұлшық ет тінінің үлкен қарқындылығына байланысты. Еттілік индексі бойынша барлық тәжірибелі топтар басым болды. Қорытындылай келе, қара сарбаз шыбындарының дернәсілдерін рационға қосу үйректердің сойыс шығымына және ұшаларының морфологиялық құрамына оң әсер етті.

Level of implementation (in Russian) : Результаты комплексных исследований способствуют эффективному ведению интенсивной технологии выращивания, содержания и кормления, и производству мяса водоплавающих птиц.

Level of implementation (in Kazakh) : Кешенді зерттеулердің нәтижелері суда жүзетін құстардың өсіру, күтіп-бағу және азықтандыру, етін өндірудің қарқынды технологиясын тиімді басқаруға ықпал етеді.

Efficiency (in Russian) : Результаты исследований показали, что рентабельность производства интенсификации технологии выращивания на мясо молодняка уток породы Медео по самцам контрольной группы составила 20,4%, и у самцов І, ІІ и ІІІ опытных групп соответственно – 53,5; 50,6 и 78,0 %; и по самкам соответственно 20,9; 24,5; 43,3 и 45,9 %. Также, по показателю рентабельности производства интенсификации технологии выращивания на мясо молодняка гусей породы Линда по самцам контрольной группы и І, ІІ опытных групп была на уровне 15,3; 44,3 и 62,1 %, и по самкам соответственно – 3,0; 15,6 и 45,8 %.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері көрсеткендей етті бағыттағы Медеу тұқымының жас үйректерін өсіру технологиясының өндірістік интенсификациясының рентабельділігі бақылау тобының аталықтары үшін 20,4%, ал І-ші, ІІ-ші және ІІІ-ші тәжірибе топтары үшін сәйкесінше 53,5; 50,6 және 78,0 % құраса; ал аналық құстарда тиісінше, 20,9; 24,5; 43,3 және 45,9% көрсетті. Сондай-ақ, ет бағытындағы линда тұқымының жас қаздарын өсіру технологиясының өндірістік интенсификациясы рентабельділік көрсеткіші бойынша бақылау тобы мен I, II тәжірибе топтарының аталықтары үшін 15,3; 44,3 и 62,1 % деңгейінде болса; аналықтарында - 3,0; 15,6 и 45,8 % деңгейінде кендігі анықталды.

Field of application (in Russian) : Птицеводство, целевые потребители – различные сельхозагроформирования, сельскохозяйственные ярмарки.

Field of application (in Kazakh) : Құс шаруашылығы, мақсатты тұтынушылар – әртүрлі ауыл шаруашылығы агроқұрылымдары, ауыл шаруашылығы жәрмеңкелері.