The object of research, development or design (in Russian) : Шесть самых мощных электростанций Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстанның ең қуатты алты электр станциясы.

Aim of work (in Russian) : Предотвращение возможного погасания основных электростанций Казахстана при наложении отказов релейной защиты в сочетании с отказами выключателей или без.

Aim of work (in Kazakh) : Ажыратқыштардың істен шығуымен немесе онсыз релелік қорғаудың істен шығуы кезінде Қазақстанның негізгі электр станцияларының ықтимал сөнуін болдырмау.

Методы исследования (на русском) : Были применены следующие методы теоретического исследования: анализ, аналогия, индукция, мысленное моделирование и синтез. Метод сбора первичной информации и ее источники – анализ публикаций в журналах из баз данных Scopus и Web of Science, патентов и статистических данных по работе защит. Эта информация использована для сравнения идей проекта с известными идеями и принципами построения релейной защиты. Способ обработки данных – их анализ в плане использования для реализации идеи проекта. Способ обеспечения достоверности данных – использование данных из высокорейтинговых журналов и патентов наиболее развитых стран.

Методы исследования (на казахском) : Теориялық зерттеудің келесі әдістері қолданылды: талдау, аналогия, индукция, ойды модельдеу және синтез. Бастапқы ақпаратты жинау әдісі және оның көздері – Scopus және Web of Science дерекқорларынан, патенттерден және қорғау жұмыстары бойынша статистикалық мәліметтерден журналдардағы жарияланымдарды талдау. Бұл ақпарат жоба идеяларын белгілі идеялармен және релелік қорғанысты құру принциптерімен салыстыру үшін қолданылады. Деректерді өңдеу әдісі – оларды жоба идеясын жүзеге асыру үшін пайдалану тұрғысынан талдау. Деректердің дұрыстығын қамтамасыз ету тәсілі – жоғары рейтингті журналдар мен дамыған елдердің патенттерінен алынған деректерді пайдалану.

Obtained results and novelty (in Russian) : В рамках поставленных задач в процессе реализации проекта в 2024 году получены следующие результаты: 1) Проведены углубленные патентная проработка и анализ возможных способов построения устройств для воплощения идеи проекта, и определен окончательный путь построения этих устройств. 2) Определены возможные наложения двух отказов релейной защиты в совокупности и без отказа одного из выключателей присоединения при однофазных и междуфазных коротких замыканиях на линиях, шинах, блоках генератор-трансформатор и автотрансформаторах главной схемы каждой из пяти ГРЭС и одной ГЭС Казахстана. 3) Определены параметры, характеризующие наложения по п. 2, и выключатели, которые надо запретить отключать в схемах рассматриваемых электростанций при этих наложениях, в том числе и в ремонтных режимах. 4) Согласно календарному плану, по теме проекта подана заявка на изобретение в Евразийское патентное ведомство (регистрационный номер 2024/076). Впервые создана методика построения устройств, предотвращающих погасание электростанций при наложении отказов релейной защиты при коротких замыканиях на присоединениях их главных схем путем запрета отключения одного из выключателей блоков генератор-трансформатор от его резервных защит, что является научной новизной проекта.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаны іске асыру процесінде қойылған міндеттер шеңберінде 2024 жылы мынадай нәтижелер алынды: 1) жоба идеясын іске асыру үшін құрылғыларды жасаудың ықтимал тәсілдерін тереңдетіп патенттік пысықтау және талдау жүргізілді және осы құрылғыларды жасаудың соңғы жолы анықталды. 2) Қазақстанның бес МАЭС және бір СЭС әрқайсысының бас сұлбасының релелік қорғаныстың екі істен шығуының жиынтығында және желіде, шиналарда, генератор-трансформатор блоктарында мен автотрансформаторларында бір фазалы және фазааралық қысқа тұйықталу кезінде қосылыстың ажыратқыштарының бірінің істен шығуынсыз ықтимал қабаттасуы анықталды. 3) 2-тармаққа тиіс қабаттасуды сипаттайтын және осы қабаттасулар кезінде, соның ішінде жөндеу режимдерінде қарастырылатын электр станцияларының сұлбаларында өшіруге тыйым салынуы керек ажыратқыштардың параметрлері анықталды. 4) Күнтізбелік жоспарға тиіс, жоба тақырыбы бойынша Еуразиялық патенттік ведомствоға өнертабысқа өтінім берілді (тіркеу нөмірі 2024/076). Генератор-трансформатор блоктарының ажыратқыштарының бірін оның резервтік қорғанысынан ажыратуға тыйым салу арқылы олардың негізгі сұлбаларының қосылыстарында қысқа тұйықталу кезінде релелік қорғаныстың істен шығуы кезінде электр станцияларының сөнуіне жол бермейтін құрылғыларды тұрғызу әдістемесі алғаш рет жасалды, бұл жобаның ғылыми жаңалығы болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Установлено, что можно добиться предотвращения погасания шести самых мощных электростанций Казахстана при коротком замыкании на каком-то присоединении главной схемы этих электростанций при наложении отказов в релейной защите этого присоединения, путем разработки специальных устройств, при дальнейшем внедрении которых будут иметь место социальный, экономический и экологический эффекты.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстанның ең қуатты алты электр станциясының осы электр станцияларының бас сұлбасының қандай да бір қосылуында қысқа тұйықталу кезінде, сөніп қалуының алдын алуға арнайы құрылғыларды әзірлеу жолымен осы қосылуды релелік қорғаудан бас тарту кезінде қол жеткізуге болатындығы анықталды, оларды одан әрі енгізу кезінде әлеуметтік, экономикалық және экологиялық әсерлер орын алатын болады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Доказана необходимость разработки специальных устройств, способных предотвращать возможные погасания основных электростанций Казахстана при наложении отказов релейной защиты в сочетании с отказами выключателей или без, путем запрета отключения соответствующих выключателей неповрежденных блоков генератор-трансформатор.

Efficiency (in Kazakh) : Генератор-трансформатордың бүлінбеген блоктарының тиісті ажыратқыштарын ажыратуға тыйым салу жолымен ажыратқыштардың істен шығуымен немесе онсыз релелік қорғаудың істен шығуы қабаттасуы кезінде Қазақстанның негізгі электр станцияларының ықтимал сөнуіне жол бермейтін арнайы құрылғыларды әзірлеу қажеттігі дәлелденді.

Field of application (in Russian) : Результаты проекта могут быть применены и коммерциализованы на любых электростанциях, имеющих такие же главные схемы, что и рассмотренные в проекте. Потребителями результатов проекта являются электростанции всего мира, а также научные и проектные организации.

Field of application (in Kazakh) : Жобаның нәтижелері жобада қарастырылған бас сұлбалары бар кез келген электр станцияларында қолданылуы және коммерциялануы мүмкін. Жоба нәтижелерінің тұтынушылары бүкіл әлемдегі электр станциялары, сондай-ақ ғылыми және жобалау ұйымдары болып табылады.