The object of research, development or design (in Russian) : Современные природные и интродукционные популяции Hippophae rhamnoides L., Lonicera altaica Pall., Viburnum opulus L., Berberis sphaerocarpa Kar. et Kir. в Казахстанском Алтае.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Hippophae rhamnoides L., Lonicera altaica Pall., Viburnum opulus L., Berberis sphaerocarpa Kar. et Kir. қазіргі табиғи және интродукцияланған популяциялары Қазақстан Алтай.

Aim of work (in Russian) : Мобилизация и сохранение генетических ресурсов дикорастущих ягодных растений, которые выработали высокую устойчивость к неблагоприятным условиям среды. Оценка современного состояния популяций дикорастущих плодовых и ягодных растений. Получение первых сортов облепихи крушиновой в Казахстане. Изучение адаптивных возможностей на основе анализа физиологических и биологичских свойств растений. Получение высококачественного посадочного материала

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларына жоғары төзімділікті дамытқан жабайы жидек өсімдіктерінің генетикалық ресурстарын жұмылдыру және сақтау. Жабайы жеміс-жидек өсімдіктерінің популяциясының қазіргі жағдайын бағалау. Қазақстанда итшомырт шырғанақтың алғашқы сорттарын алу. Өсімдіктердің физиологиялық және биологиялық қасиеттерін талдау негізінде бейімделу мүмкіндіктерін зерттеу. Жоғары сапалы отырғызу материалын алу.

Методы исследования (на русском) : Геоботанический метод. Эколого-морфологические классификации жизненных форм. Метод определения среднего проективного покрытия. Ботаническое районирование по флоре Казахстана. Маршрутно-рекогносцировочный метод проведения экспедиционных работ. Экологический подход . Изучение физиолого-биохимических, биологических и хозяйственных признаков плодовых и ягодных растений будет проводиться по «Программе и методике сортоизучения плодовых, ягодных и орехоплодных культур» (Алма-Ата, 1976; Мичуринск, 1980; Орел, 1999), практическому руководству по селекции и семеноводству плодовых культур И.А. Прохоров, С.П. Потапов (1975), учебному пособию – «Селекция и сортоведение плодовых и ягодных культур» под редакцией профессора А.С. Татаринцева (1981). Отбор и описание форм облепихи крушиновой в культуре. Отбор и описание форм калины обыкновенной. Фенологические наблюдения. Методика испытания клонового потомства. Гибридологический и генеалогический методы. Биометрические методы исследования. Параметры водного режима (общая оводненность, водоудерживающая способность, содержание «подвижной» влаги). Содержание хлорофилла a, хлорофилла b и каротиноидов. Биохимический состав плодов (содержание сахаров, витамин С, титруемая кислотность, содержание сухих веществ и полифенолов). Метод дисперсионного анализа Метод вариационной статистики.

Методы исследования (на казахском) : Геоботаникалық әдіс. Тіршілік формаларының экологиялық-морфологиялық классификациясы. Орташа проекциялық қамтуды анықтау әдісі. Қазақстан флорасын ботаникалық аудандастыру. Экспедициялық жұмыстарды жүргізудің маршруттық-барлау әдісі. Экологиялық көзқарас. Жеміс-жидек өсімдіктерінің физиологиялық, биохимиялық, биологиялық және шаруашылық сипаттамаларын зерттеу «Жеміс, жидек және жаңғақ дақылдарының сорттарын зерттеу бағдарламасы мен әдістері» (Алма-Ата, 1976; Мичурин, 1980; Орел қ.) бойынша жүргізіледі. , 1999), жеміс-жидек дақылдарының селекциясы және тұқым шаруашылығы бойынша практикалық нұсқаулық И.А. Прохоров, С.П. Потапов (1975), оқу құралы – «Жеміс-жидек дақылдарының селекциялық және сорттанулық ғылымы» профессор А.С. Татаринцева (1981). Өсірудегі теңіз шырғанақ формаларын таңдау және сипаттау. Кәдімгі калинаның формаларын таңдау және сипаттау. Фенологиялық бақылаулар. Клондық ұрпақты сынау әдістемесі. Гибридологиялық және генеалогиялық әдістер. Биометриялық зерттеу әдістері. Су режимінің параметрлері (судың жалпы мөлшері, суды ұстау қабілеті, «жылжымалы» ылғалдылық). Хлорофилл а, хлорофилл б және каротиноидтардың құрамы. Жемістердің биохимиялық құрамы (қант мөлшері, С витамині, титрленетін қышқылдық, құрғақ зат және полифенол мөлшері). Дисперсиялық әдісті талдау Вариациялық статистика әдісі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Дана оценка современного состояния популяций дикорастущих плодовых и ягодных культур в Казахстанском Алтае Проведено картирование ареалов Пополнена и сохранена коллекция дикорастущих плодовых и ягодных культур Изучены эколого-биологические особенности культур Изучены физиологические основы формирования продуктивности плодовых и ягодных растений (водный режим, транспирация, пигментная система - содержание хлорофиллов a, b и каротиноидов) для интродукционных популяций Дана селекционно-генетическая оценка мужским и женским особям облепихи крушиновой в интродукционной популяции. Проведен отбор 4 перспективных форм женских и 3 мужских для дальнейшей селекции Определено содержание основных биологически активных веществ в плодах плодовых и ягодных растений для дальнейшей селекции Усовершенствована технология семенного и вегетативного размножения Опубликована 1 (одна) статья и (или) обзор в рецензируемом научном издании, индексируемом в Science Cititation Index Exspanded базы Web of Science и (или) имеющих процентиль по CiteScore в базе Scopus не менее 50 (пятидесяти)

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақстан Алтайындағы жабайы жеміс-жидек дақылдарының популяциясының қазіргі жағдайына баға берілді Тіршілік ету орындарын картаға түсіру жұмыстары жүргізілді Жабайы жеміс-жидек дақылдарының коллекциясы толықтырылып, сақталды Ауыл шаруашылығы дақылдарының экологиялық және биологиялық ерекшеліктері зерттелді Интродукцияланған популяциялар үшін жеміс-жидек өсімдіктерінің өнімділігінің қалыптасуының физиологиялық негіздері (су режимі, транспирация, пигменттік жүйе – хлорофиллдердің а, б және каротиноидтардың мөлшері) зерттелді. Интродукциялық популяциядағы теңіз шырғанақтарының аталық және аналық особьтарының селекциясы мен генетикалық бағасы берілген. Одан әрі іріктеу үшін 4 перспективті әйел және 3 еркек пішін таңдалды Жеміс-жидек өсімдіктерінің жемістеріндегі негізгі биологиялық белсенді заттардың құрамы әрі қарай селекция үшін анықталды Тұқымдық және вегетативті көбейту технологиясы жетілдірілді Web of Science дерекқорының Expanded Science Citation Index жүйесінде индекстелген және (немесе) Scopus дерекқорында CiteScore пайыздық көрсеткіші кемінде 50 (елу) болатын рецензияланған ғылыми басылымда 1 (бір) мақала және (немесе) шолу жарияланған.)

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономическая выгода от выполненных работ по проекту будет заключатсья в том, что полученные сорто-клоны облепихи (продукт) являются донорами следующих признаков: высокой урожайности (8 – 10 т/га); крупноплодности (масса 100 плодов выше 95 г, длина – 12-13 мм, диаметр – 9-10 мм); низкого усилия отрыва плодов (110-130 г); высокого содержания витамина С – 156 мг/%, каротиноидов – 39 мг/100 г, катехинов – 21 мг/мл, флавонолов – 222 мг/мл.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба бойынша орындалатын жұмыстардың экономикалық пайдасы нәтижесінде алынған теңіз шырғанақ клондары (өнімі) келесі сипаттамалардың донорлары болып табылады: жоғары өнімділік (8 - 10 т/га); ірі жемісті (100 жемістің салмағы 95 г жоғары, ұзындығы – 12-13 мм, диаметрі – 9-10 мм); жемістерді бөлудің төмен күші (110-130 г); С витаминінің жоғары мөлшері – 156 мг/%, каротиноидтар – 39 мг/100 г, катехиндер – 21 мг/мл, флавонолдар – 222 мг/мл.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Целевыми потребителями получения результатов будут являться фермерские хозяйства, селекционные центры, организации биологического профиля, садоводческие товарищества Восточно-Казахстанской области, частные лица. Создан гибридный фонд сеянцев Hippophae rhamnoides L., Viburnum opulus L., Berberis sphaerocarpa Kar.et Kir., Lonicera altaica Pall., что будет способствовать обогащению генофонда и сохранению генетического материала ex-situ. Результаты исследований имеют повышенный коммерческий спрос.

Field of application (in Kazakh) : Нәтижелердің мақсатты тұтынушылары Шығыс Қазақстан облысының шаруа қожалықтары, асыл тұқымды шаруашылықтар, биологиялық ұйымдар, бау-бақша бірлестіктері, жеке тұлғалар болады. Hippophae rhamnoides L., Viburnum opulus L., Berberis sphaerocarpa Kar.et Kir., Lonicera altaica Pall. көшеттерінің гибридті қоры құрылды, ол гендік қорды байытуға және генетиканың экс-situ сақталуына ықпал етеді. материал. Зерттеу нәтижелері жоғары коммерциялық сұранысқа ие.