The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются отходы сортов пшеницы «Стекловидная-24» сорта однолетней пшеничной соломы и «Сова» сорта многолетней пшеничной соломы, районированные и перерабатываемые в Туркестанской области Республики Казахстан.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу немесе жобалау нысаны Қазақстан Республикасының Түркістан облысында аудандастырылған және қайта өңделетін бір жылдық бидай сабанының «Стекловидная-24» бидай сорттарының және көпжылдық бидай сабанының "Сова" сорттарының қалдықтары болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Цель работы: Разработка технологии комплексной переработки соломы пшеницы с использованием для получения кормового продукта.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты: жемшөп өнімін алу үшін бидай сабанын кешенді өңдеу технологиясын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Методология научного исследования основана на на проведении экспериментальных и теоретических исследований процесса предобработки измельченной соломы пшеницы. Параметры предварительной обработки пшеничной соломы были научно обоснованы и экспериментально доказаны, что обеспечило разрушение лигнин-целлюлозного комплекса и способствовало последующему ферментативному гидролизу исследуемого сырья микроорганизмами. Выбраны оптимальные режимы глубокой гетерофазной и твердофазной биоферментации исследуемого целлюлозосодержащего сырья. Выявлена возможность использования гриба Trichoderma harzianum 121 и других грибов для получения белкового корма путем биоконверсии соломы зерновых, и доказана эффективность его применения в животноводстве и птицеводстве.

Методы исследования (на казахском) : Жұмысты жүргізу әдісі немесе әдістемесі ұнтақталған бидай сабанын өңдеу процесіне эксперименттік және теориялық зерттеулер жүргізуге негізделген. Бидай сабанын алдын-ала өңдеу параметрлері ғылыми негізделген және эксперименталды түрде дәлелденді, бұл лигнин-целлюлоза кешенінің жойылуын қамтамасыз етті және зерттелетін шикізаттың микроорганизмдермен кейінгі ферментативті гидролизіне ықпал етті. Зерттелетін целлюлоза бар шикізаттың терең гетерофазалық және қатты фазалы биоферментациясының оңтайлы режимдері таңдалды. Trichoderma harzianum 121 саңырауқұлағын және басқа саңырауқұлақтарды астық сабанын биоконверсиялау арқылы ақуызды жем Алу үшін пайдалану мүмкіндігі анықталды және оны мал шаруашылығы мен құс шаруашылығында қолданудың тиімділігі дәлелденді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работы и их новизна. В результате реализации проекта разработана технология комплексной переработки соломы пшеницы с использованием для получения кормового продукта. Зерновая солома как сырье для получения кормового белка с применением грибов Trichoderma harzianum 121 и F. oxysporum была научно обоснована. В процессе разработки были определены физико-химические параметры, обеспечивающие максимальный выход редуцирующих веществ, что является основным показателем эффективности процесса деструкции целлюлозного комплекса соломы пшеницы. Разработаны режимы глубинной гетерофазной биоферментации. Установлено влияние замены 10% массы корма для мышей на кормовой белок, полученный при обработке пшеничной соломы микроорганизмами Trichoderma harzianum 121 и F. oxysporum, на увеличение живой массы мышей. Результаты проведенных опытно-промышленных испытаний разработанной технологические схемы комплексной переработки соломы зерновых культур в кормовой белок. Проведен предварительный расчет экономической эффективности предложенной биотехнологии переработки соломы на полезные кормовые продукты.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жұмыстың нәтижесі және оның жаңалығы. Жобаны іске асыру нәтижесінде жемшөп өнімін алу үшін пайдаланылатын бидай сабанын кешенді өңдеу технологиясы әзірленді. Trichoderma harzianum 121 және F. oxysporum саңырауқұлақтарын қолдана отырып, ақуызын өндіруге арналған шикізат ретінде бидай сабаны ғылыми негізделген. Өңдеу процесінде төмендететін заттардың максималды шығымдылығын қамтамасыз ететін физика-химиялық параметрлер анықталды, бұл бидай сабанының целлюлоза кешенін жою процесінің тиімділігінің негізгі көрсеткіші болып табылады. Терең гетерофазды биоферментация режимдері жасалды. Бидай сабанын Trichoderma harzianum 121 және F. oxysporum микроорганизмдерімен өңдеу арқылы алынған Жем ақуызына тышқан жемінің 10% салмағын ауыстырудың тышқандардың тірі салмағын арттыруға әсері анықталды. Астық дақылдарының сабанын жемшөп ақуызына кешенді өңдеудің әзірленген технологиялық схемасының тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтарының нәтижелері. Сабанды пайдалы жемшөп өнімдеріне қайта өңдеудің ұсынылған биотехнологиясының экономикалық тиімділігінің алдын ала есебі жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели результатов проекта заключались в успешном проведении производственных испытаний, которые подтвердили высокую эффективность использования штамма Trichoderma harzianum 121 при биоконверсии пшеничной соломы и других целлюлозосодержащих субстратов. Это позволило значительно увеличить выход белков с высоким аминокислотным составом, что придало полученному белку высокую пищевую ценность и хорошую усвояемость.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба нәтижелерінің негізгі конструктивті және техникалық-экономикалық көрсеткіштері бидай сабанының және басқа целлюлоза бар субстраттардың биоконверсиясында Trichoderma harzianum 121 штаммын пайдаланудың жоғары тиімділігін растайтын өндірістік сынақтарды сәтті өткізу болды. Бұл аминқышқылдарының құрамы жоғары ақуыздардың шығымдылығын едәуір арттыруға мүмкіндік берді, нәтижесінде алынған ақуызға жоғары тағамдық құндылық пен жақсы сіңімділік берді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта заключается в том, что его результаты соответствуют современным задачам и направлениям в области биоконверсии растительного сырья. Разработанные технологии направлены на создание высокоактивных ферментных препаратов с сбалансированным ферментным комплексом, используемых для деполимеризации растительного сырья с целью получения белка. Такие технологии обладают высоким потенциалом для промышленного применения в производстве белковых добавок, что способствует рациональному использованию сельскохозяйственного сырья и повышению его добавленной стоимости.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі оның нәтижелері өсімдік шикізатын биоконверсиялау саласындағы заманауи міндеттер мен бағыттарға сәйкес келетіндігінде. Әзірленген технологиялар ақуыз алу үшін Өсімдік шикізатын деполимерлеу үшін қолданылатын теңдестірілген ферменттік кешені бар жоғары белсенді ферменттік препараттарды жасауға бағытталған. Мұндай технологиялар ақуыз қоспаларын өндіруде өнеркәсіптік қолдану үшін жоғары әлеуетке ие, бұл ауылшаруашылық шикізатын ұтымды пайдалануға және оның қосымша құнын арттыруға ықпал етеді.

Field of application (in Russian) : Область применения. Результаты работы могут быть применены в пищевой и фармацевтчиеской промышленности, в слеьском хозяйстве для утилизации растительных отходов, экологии и охране окружающей среды. Данные могуть быть полезнными в преподавании учебной курсов в области битотехнологии и микробиологии для бакалавров, магистров, а также заинтересоованных лиц в данной области исследований.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы. Жұмыс нәтижелері тамақ және фармацевтика өнеркәсібінде, слеа шаруашылығында өсімдік қалдықтарын кәдеге жарату, экология және қоршаған ортаны қорғау үшін қолданылуы мүмкін. Деректер бакалаврлар, магистрлер, сондай-ақ осы зерттеу саласындағы мүдделі тұлғалар үшін битотехнология және микробиология саласындағы оқу курстарын оқытуда пайдалы болуы мүмкін.