The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследований является овцы казахской тонкорунной, полутонкорунной и грубошерстной породы овец в Инновационной ферме Казына.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны Қазына инновациялық фермасындағы қазақтың биязы жүнді, жартылай биязы жүнді және қылшық жүнді қойлары болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является изучение качества овечьего молока в зависимости от направления продуктивности (тонкорунного – казахская тонкорунная, полутонкорунного – казахская мясная скороспелая и грубошерстного – казахская курдючная грубошерстная), способствующих решению социально-экономических проблем, как сохранение и укрепление здоровья населения страны на новых сырьевых источниках.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – жаңа табиғи шикізат өнімдері арқылы халықтың денсаулығын сақтау және нығайту , әлеуметтік – экономикалық проблемаларды шешуге ықпал ететін өнімділік бағытын арттыру мақсатында (биязы жүнді – қазақтың биязы жүнді, жартылай биязы жүнді-қазақы ерте ет алатын етті және ірі жүнді-қазақы құйрықты қылшық жүнді) қой сүтінің сапасын зерттеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : При выполнении проекта использованы современные стандартные методы ведения теоретических и экспериментальных исследований; будут исследованы физико-химические и микробиологические показатели сырья, в том числе органолептические, биохимические, реологические, санитарно-гигиенические сенсорные показатели; будут использованы многофакторные, полнофакторные, статистические, вероятностные, математические методы анализа и синтеза линейного и нелинейного программирования по обработке лабораторных экспериментов. Будет применен экспресс-метод определения физико-химических показателей идентификации с применением анализатора. Массовую долю макро- и микроэлементов будем определять методом атомно-абсорбционной спектрофотометрии, жирные кислоты определяется на газо-жидкостном хроматографе «Хром-4», аминокислоты – на аминоанализаторе.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістерін жүргізудің заманауи стандартты әдістері пайдаланылатын болады; шикізаттың физика-химиялық және микробиологиялық көрсеткіштері, оның ішінде органолептикалық, биохимиялық, реологиялық, санитарлық-гигиеналық сенсорлық көрсеткіштер зерттелетін болады; өңдеу бойынша сызықтық және сызықтық емес бағдарламалауды талдау мен синтездеудің көп факторлы, толық факторлы, статистикалық, ықтималдық, математикалық әдістері пайдаланылатын болады. Анализаторды қолдана отырып, сәйкестендірудің физика-химиялық көрсеткіштерін анықтаудың экспресс-әдісі қолданылатын болады. Макро - және микроэлементтердің массалық үлесін атомдық-абсорбциялық спектрофотометрия әдісімен анықтайтын боламыз, май қышқылдары "Хром-4" газ-сұйық хроматографында, амин қышқылдары – амин анализаторында анықталады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты и новизна: Сформированы группы клинически здоровых полновозрастных овцематок 3-х лет, в количестве 10 голов в группе с ягнятами - одинцами (баранчики). Составлен рацион кормления овец разных пород в зависимости сезона года и физиологического состояния. Показатели молочности и суточного прироста в весенний и летний период изменяются в зависимости от продуктивности травостоя пастбищ.Изучено влияние кормления и содержание овец на производстве молока. Суммарное количество НЗАК в анализируемых образцах молока, полученных от овцематок полутонкорунного и тонкорунного направления были достаточно близкими (2487,14- 2479,178), как и сумма заменимых аминокислот ЗАК (2052,44-2029,172), от которых в значительной степени зависит биологическая полноценность белков молока. Доля НЗАК от общей суммы АК в белке овечьего молока грубошерстного направления составила 54,7%, соответственно у пород казахской тонкорунной и полутонкорунной были незначительно выше 55-54,9%. Индекс, характеризующей соотношение НЗАК/ЗАК в белке овечьего молока полутонкорунного направления был сравнительно выше, чем в белке овечьего молока других пород. В спектре выделенных НЗАК молочного белка максимальная доля принадлежала лизину, среди ЗАК- глутаминовой кислоте и пролину. В минимальных количествах среди НЗАК был цистеин, ЗАК-глицин.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелері мен жаңалығы: Бір қозылық (қошқар) толық 3 жастағы клиникалық сау қой аналықтарының 10 бас мөлшерінде топтары құрылды. Жыл мезгіліне және физиологиялық жағдайына байланысты әр түрлі тұқымды қойларды тамақтандыру рационы жасалды. Көктемгі және жазғы кезеңдегі сүт және тәуліктік өсу көрсеткіштері жайылымдардың шөп өнімділігіне байланысты өзгереді. Жартылай жүнді және биязы жүнді аналықтардан алынған талданған сүт үлгілеріндегі НАК жалпы мөлшері өте жақын болды (2487,14-2479,178), сонымен қатар NAK маңызды емес аминқышқылдарының мөлшері (2052,44-2029,172) болды. Бұл көбінесе сүт протеиндерінің биологиялық пайдалылығына байланысты. Ірі жүнді қой сүтінің ақуызындағы АА жалпы мөлшерінен НЗАК үлесі сәйкесінше 54,7%, қазақтың биязы жүнді және жартылай биязы жүнді тұқымдарында 55-54,9%-дан сәл жоғары болды; Жартылай биязы жүнді қой сүтінің ақуызындағы NZAK/ZAK қатынасын сипаттайтын көрсеткіш басқа тұқымдардың қой сүті ақуызына қарағанда салыстырмалы түрде жоғары болды. Оқшауланған сүт протеинінің NAA спектрінде максималды үлес лизинге тиесілі, NAA арасында - глутамин қышқылы және пролин. Цистеин және ЗАК-глицин NZAC арасында аз мөлшерде болды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико экономические показатели: Для Казахстана овечье молоко представляет большой потенциал для расширения ассортимента и повышения экспорта молочной продукции, ведь только рынки соседних стран, как России и Китая, имеют огромную емкость кисломолочных продуктов и сыров. На наш взгляд, проведение в этом направлении исследований откроет множество скрытого еще потенциалов продуктов на основе овечьего молока: есть предпосылки созданию новых оригинальных рецептур молочной продукции функционального назначения и эти исследования представляют наибольший научный интерес. Выполнение данного проекта позволит повысить уровень исследовательских работ в области создания новых молочных продуктов из овечьего молока, следовательно промышленное его освоение позволит уменьшить потери сельскохозяйственного сырья и в целом повысит качество жизни и здоровье населения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері: Қазақстан үшін қой сүті сүт өнімдерінің ассортиментін кеңейту және экспортын арттыру үшін үлкен мүмкіндік болып табылады, өйткені Ресей мен Қытай сияқты көрші елдердің нарықтарында ғана ашытылған сүт өнімдері мен ірімшіктердің үлкен сыйымдылығы бар. Біздің ойымызша, осы бағытта зерттеу жүргізу қой сүтіне негізделген өнімдердің көптеген жасырын мүмкіндітерін ашады: функционалды мақсаттағы сүт өнімдерінің жаңа түпнұсқа рецептерін құрудың алғышарттары бар және бұл зерттеулер ең үлкен ғылыми қызығушылық тудырады. Осы жобаны орындау қой сүтінен жаңа сүт өнімдерін жасау саласындағы зерттеу жұмыстарының деңгейін арттыруға мүмкіндік береді, демек, оны өнеркәсіптік игеру ауыл шаруашылығы шикізатының шығынын азайтуға және жалпы халықтың өмір сүру сапасы мен денсаулығын арттыруға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Из-за того что овечье молоко-это сырье, внедрений не было.

Level of implementation (in Kazakh) : Қойдың сүті шикізат болғандықтан, енгізу жасалынбады.

Efficiency (in Russian) : Эффективность: В отличие от коровьего, овечье молоко содержит больше жирных кислот, которые обладают метаболической способностью обеспечивать энергией растущих детей. Молоко овец вызывает интерес как источник жирных кислот ω-3 и ω-6 в молочном жире, а также менее распространенных жирных кислот - изомеров линолевой кислоты. Мицеллы казеина козьего молока содержат больше кальция и неорганического фосфора. Липиды в овечьем молоке представлены жировыми глобулами меньшего размера, что способствует лучшей усвояемости организмом человека, тем самым усиливается функциональность продукции их переработки.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділігі: Сиыр сүтінен айырмашылығы, қой сүтінде өсіп келе жатқан балаларды энергиямен қамтамасыз ететін метаболикалық қабілеті бар май қышқылдары көп. Қой сүті сүт майындағы ω-3 және ω-6 май қышқылдарының, сондай - ақ аз кездесетін май қышқылдарының-линол қышқылының изомерлерінің көзі ретінде қызығушылық тудырады.Ешкі сүтіндегі казеин мицеллаларында кальций мен Бейорганикалық фосфор көп. Қой сүтіндегі липидтер кішірек майлы глобулалармен ұсынылған, бұл адам ағзасының жақсы сіңуіне ықпал етеді, осылайша оларды қайта өңдеу өнімдерінің функционалдығы артады.

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство. Животноводство. Овцеводство. Молочная промышленность.

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы. Мал шаруашылығы. Қой шаруашылығы. Сүт өнеркәсібі.