The object of research, development or design (in Russian) : Природные литиеносные рассолы Шу-Сарысуйской впадины

The object of research, development or design (in Kazakh) : Шу-Сарысу ойпатының табиғи литийлі тұзды сулары

Aim of work (in Russian) : Научное обоснование перспектив освоения минерально-сырьевого потенциала литиеносных рассолов Шу-Сарысуйской впадины для развития литиевой отрасли в Казахстане.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстандағы литий өнеркәсібін дамыту үшін Шу-Сарысу ойпатының құрамында литий кездесетін тұзды суларының минералдық-шикізат әлеуетін даму перспективаларын ғылыми негіздеу.

Методы исследования (на русском) : 1. Исследования основаны на использовании современных методов и методологии геологии, гидрогеологии и гидрогеохимии. Применены натурные, экспериментальные и теоретические формы исследований. 2. Использованы аналитические гидрогеологические и гидрохимические методы исследований. Для установления состава природных рассолов, рапы и твердых солевых корок использованы физико-химические методы анализа: химический, ИК-спектроскопический и рентгено-флуорисцентный. 3. Методика автоматизированного формирования геоинформационной базы данных включает сбор первичной гидрогеологической и гидрогеохимической информации, накопление данных в ГИС-форматах, оценку данных, решение прикладных задач гидрогеологии, выдачу рекомендаций, предоставление справочной информации. 4. Для решения прикладных задач гидрогеологии созданы тематические карты и картографические модели. Для создания тематических карт осуществляется выборка необходимых сведений, классификация данных, выполнение расчетов, оформление карт и анализ результатов. Возможность дифференциации сведений по какому-либо признаку, проведение дополнительных расчетов позволяет создавать качественно новые карты.

Методы исследования (на казахском) : 1. Зерттеулер геологияның, гидрогеологияның және гидрогеохимияның заманауи әдістері мен әдістемесін қолдануға негізделген. Зерттеудің толық масштабты, эксперименттік және теориялық нысандары қолданылды. 2. Аналитикалық гидрогеологиялық және гидрохимиялық зерттеу әдістері қолданылды. Табиғи тұзды ерітінділердің, тұзды ерітінділердің және қатты тұз қыртысының құрамын анықтау үшін талдаудың физика-химиялық әдістері қолданылды: химиялық, ИҚ-спектроскопиялық және рентгендік флуоресценция. 3. Геоақпараттық дерекқорды автоматтандырылған қалыптастыру әдістемесі бастапқы гидрогеологиялық және гидрогеохимиялық ақпаратты жинауды, мәліметтерді ГАЖ форматтарында жинақтауды, деректерді бағалауды, гидрогеологияның қолданбалы мәселелерін шешуді, ұсыныстар беруді, анықтамалық ақпаратты ұсынуды қамтиды. 4. Гидрогеологияның қолданбалы мәселелерін шешу үшін тақырыптық карталар мен картографиялық модельдер жасалды. Тақырыптық карталарды құру үшін қажетті ақпарат таңдалады, мәліметтер жіктеледі, есептеулер жүргізіледі, карталар құрастырылады, нәтижелер талданады. Ақпаратты кез келген критерий бойынша саралау және қосымша есептеулерді жүргізу мүмкіндігі сапалы жаңа карталарды жасауға мүмкіндік береді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Выполнен анализ фактических данных, фондовых и аналитических материалов на основе мирового и отечественного опыта о проявлениях природных литиеносных рассолов на территории Шу-Сарысуйской впадины; выполнены региональные полевые гидрогеохимические исследования для выявления и оценки гидрогеохимических показателей природных литиеносных рассолов различного типа и генезиса на территории Шу-Сарысуйской впадины (Моинкумская структура); разработана и создана геоинформационная база данных проявлений природных литиеносных рассолов на территории Шу-Сарысуйской впадины; построены и созданы тематические карты и картографические модели распространения природных литиеносных рассолов на территории Шу-Сарысуйской впадины (Моинкумская структура).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Шу-Сарысу ойпатындағы табиғи литийлі тұзды ерітінділердің көріністері бойынша әлемдік және отандық тәжірибе негізінде нақты деректерге, қор және аналитикалық материалдарға талдау жүргізілді; Шу-Сарысу ойпатындағы (Мойынқұм құрылымы) әртүрлі типтегі және генезді табиғи құрамында литий болатын тұзды сулардың гидрогеохимиялық көрсеткіштерін анықтау және бағалау бойынша аймақтық далалық гидрогеохимиялық зерттеулер жүргізілді; Шу-Сарысу ойпаты аумағында табиғи литий болатын тұзды ерітінділердің пайда болуының геоақпараттық базасы әзірленді және құрылды; Шу-Сарысу ойпаты (Мойынқұм құрылымы) аумағында табиғи литийлі тұзды сулардың таралуының тақырыптық карталары мен картографиялық үлгілері құрастырып жасалынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Рассчитаны естественные запасы и прогнозные ресурсы природных литиеносных рассолов Моинкумской структуры Шу-Сарысуйской впадины. При геолого-экономической оценки природные рассолы рассматриваются как «жидкая руда», тем самым можно применять основные положения и методические приемы, применяемые при геолого-экономической оценке рудных месторождений. Основными задачами геолого-экономической оценки являются: обоснование по данным технологии и путем технико-экономических расчетов видов товарной продукции, подлежащей извлечению из природных рассолов; определение технико-экономических показателей переработки и освоения данного типа гидроминерального сырья; обоснование параметров кондиций на гидроминеральное сырье. При разработке рекомендаций по технологиям извлечения лития из природных рассолов, рассмотрены другие редкие щелочные металлы и галогенные элементы. Дополнительно, предложены рекомендации по утилизации отработанных рассолов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Шу-Сарысу ойпатының Мойынқұм құрылымының табиғи литийлі тұзды суларының табиғи қоры мен болжамды ресурстары есептелді. Геологиялық-экономикалық бағалауда табиғи тұзды ерітінділер «сұйық руда» ретінде қарастырылады, осылайша кен орындарын геологиялық-экономикалық бағалауда қолданылатын негізгі ережелер мен әдістемелік әдістерді қолдануға болады. Геологиялық-экономикалық бағалаудың негізгі міндеттері: технологиялық мәліметтер негізінде және табиғи тұзды ерітінділерден алынатын тауарлық өнім түрлерін техникалық-экономикалық есептеулер арқылы негіздеу; гидроминералды шикізаттың осы түрін өңдеу мен игерудің техникалық-экономикалық көрсеткіштерін анықтау; гидроминералды шикізатқа арналған шарттар параметрлерін негіздеу. Табиғи тұзды ерітінділерден литийді алу технологиялары бойынша ұсыныстарды әзірлеу кезінде басқа сирек кездесетін сілтілі металдар мен галогендік элементтер қарастырылды. Сонымен қатар, тұзды ерітінділердің қалдықтарын кәдеге жарату бойынша ұсыныстар ұсынылады.

Level of implementation (in Russian) : Будут предложены научно-практические рекомендации для опытной отработки технологий извлечения лития из рассолов и утилизации рассолов.

Level of implementation (in Kazakh) : Тұзды ерітінділерден литий алу және тұзды суларды қайта өңдеу технологияларын тәжірибелік сынау бойынша ғылыми-практикалық ұсыныстар ұсынылады.

Efficiency (in Russian) : Эффективность исследований связана с перспективностью организации новых инновационных химических производств и создания новых рабочих мест в геологической отрасли и смежных отраслях экономики, содействия подготовке кадров для отечественной геологической и химической отраслей, развития международного сотрудничества в сфере научно-технических разработок, усиления регионального авторитета республики среди государств Центральной Азии, увеличения объема импортозамещения продуктов и услуг и повышения экспортного потенциала страны.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеудің тиімділігі жаңа инновациялық химия өндірісін ұйымдастыру және геологиялық салада және экономиканың сабақтас салаларында жаңа жұмыс орындарын құру перспективаларымен, отандық геологиялық және химия өнеркәсібі үшін кадрларды даярлауға жәрдемдесумен, ғылыми және химиялық салалардағы халықаралық ынтымақтастықты дамытумен байланысты, техникалық әзірлемелер, Орталық Азия мемлекеттері арасында республиканың аймақтық беделін нығайту, өнімдер мен қызметтердің импортын алмастыру көлемін және елдің экспорттық әлеуетін арттыруға байланысты.

Field of application (in Russian) : Результаты грантовых научно-прикладных исследований представляются в виде информационных материалов и научно-практических рекомендаций для государственных органов, акимата Жамбылской области, национальных компаний и компаний-инвесторов, обеспечивающих переход к «зеленой экономике», природоохранных организаций, проектных организаций и высших учебных заведений.

Field of application (in Kazakh) : Гранттық ғылыми-қолданбалы зерттеулердің нәтижелері мемлекеттік органдарға, Жамбыл облысының әкімшілігіне, ұлттық компанияларға және «жасыл экономикаға» көшуді қамтамасыз ететін инвестор-компанияларға, табиғатты қорғау ұйымдарына, жобалау ұйымдары мен жоғары оқу орындары ұсынылған.