The object of research, development or design (in Russian) : Основным объектом исследования был отход фосфорного производства - фосфорный шлак. Кроме того, были изучены сырьевые материалы такие как ZnO, MgO, SiO2, Bi2O3, необходимые для разработки состава цинк-фосфатного цемента.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеудің негізгі объектісі ретінде фосфор өндірісінің қалдығы – фосфор шлагы болды. Сонымен қатар, мырыш фосфатты цемент құрамын әзірлеу үшін қажетті шикізат материалдар ZnO, MgO, SiO2, Bi2O3 зерттелді.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является устранение содержания радионуклидов при введении фосфорного шлака в состав цинк-фосфатного цемента, оптимизация состава сырьевой смеси, изучение возможности использования полученного цинк-фосфатного цемента в стоматологии и ортодонтии, разработка технологии производства и организация производства материала.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – фосфор өндірісінің қалдығын мырыш-фосфатты композициялық цемент құрамына ендіруде радионуклидтердің мөлшерін жою, шикізат қоспа құрамын оңтайландыру, алынған мырыш-фосфатты цементті стоматологияда және ортодонтияда қолдану мүмкіндігін зерттеу, өндіру технологиясын әзірлеу және өндірісті оңтайлы жолға қою болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Химический, рентгенофазовый, диффенциально-термический, гамма-спектрометрический методы анализов, дозиметрический контроль содержание мощности экспозиционной дозы, эффективный активность радионуклидов.

Методы исследования (на казахском) : Химиялық, рентгенофазалық, дифференциалды-термиялық, гамма-спектрометриялық әдістер, экспозициялық доза қуатын дозиметриялық бақылау, радионуклидтердің тиімді белсенділігі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые будет реализована возможность применения фосфорного шлака для получения цинк-фосфатного цемента. Химико–минералогический состав фосфорного шлака (%): SiO2 – 41,98; Al2O3 – 3,06; Fe2O3 – 0,74; СаО – 40,92; MgO – 2,30; SO3 – 2,30; F – 1,5; P2O5 – 2,01; СаF2 – 4,5; Ca3P2 – 0,3. Рентгенофазовый анализ показал, что фосфорный шлак состоит из максимального количества минералов псевдоволластонита (α-CaO·SiO2) d/n=4,26; 3,85; 3,32; волластонита (ß-CaO·SiO2) d/n=3,89; 3,05; и мелилита [Ca2(Al,Mg,Si)Si2O3] d/n=2,87; 2,29. Проведен анализ фактической эффективной активности, радиоактивности радионуклидов, содержащихся в фосфорном шлаке. В результате дозиметрического контроля содержание мощности экспозиционной дозы составило 0,12 мкЗв/ч. Этот показатель доказывает, что допустимая норма в 0,2 + фоновых мкЗв/ч ниже. Фактическая эффективная активность фосфорного шлака была равна 176 ±25 Бк/кг, что свидетельствует о том, что концентрация радионуклидов ниже установленной нормы на 370 Бк/кг. Это позволяет нам гарантировать, что фосфорный шлак не представляет опасности для здоровья человека и окружающей среды, а также может быть использован в качестве дополнительной добавки при получение цинк-фосфатного цемента.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алғаш рет мырыш фосфатты цемент алу үшін фосфор шлагын қолдану мүмкіндігі жүзеге асырылатын болады. Фосфор шлагының химиялық-минералогиялық құрамы анықталды, (%): SiO2 – 41,98; Al2O3 – 3,06; Fe2O3 – 0,74; СаО – 40,92; MgO – 2,30; SO3 – 2,30; F – 1,5; P2O5 – 2,01; СаF2 – 4,5; Ca3P2 – 0,3. Құрамында шыны тәрізді фаза саны 90-95 % құрады. Рентгенофазалық талдау нәтижесінде фосфор шлагының құрамында псевдоволластонит (α-CaO·SiO2) d/n=4,26; 3,85; 3,32; волластонит (ß-CaO·SiO2) d/n=3,89; 3,05; және мелилит [Ca2(Al,Mg,Si)Si2O3] d/n=2,87; 2,29 минералдары анықталды. Дозиметриялық бақылау нәтижесінде, фосфор шлагының құрамында экспозициялық доза қуаты 0,12 мкЗв/сағ болды. Бұл көрсеткіш рұқсат етілген 0,2+фон мкЗв/сағ қуатынан төмен екендігін дәлелдейді. Радионуклидтердің нақты тиімді белсенділігін анықтау нәтижесінде, радионуклидтердің концентрациясы белгіленген нормадан 370 Бк/кг асқан жоқ. Нақты тиімді белсенділік мөлшері 176±25 Бк/кг болды. Бұл оның адам денсаулығына және қоршаған ортаға қауіп төндірмейді, сондай-ақ, мырыш-фосфат цемент алу кезінде қосымша қоспа ретінде пайдалануға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : -

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : -

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Ендірілген жоқ

Efficiency (in Russian) : При добавлении фосфорного шлака в состав цинк-фосфатного цемента температура обжига снижается с 1100°C до 1000°C, повышается степень минерализации цементного клинкера и улучшается качество цемента.

Efficiency (in Kazakh) : Фосфор шлакты мырыш фосфатты цемент құрамына ендіру кезінде күйдіру температурасы 1100°C-тан 1000°C-қа дейін төмендейді, цемент клинкерінің минералдану дәрежесі артып, цемент сапасын жақсартады.

Field of application (in Russian) : Стоматологические клиники используются для пломбирования зубов, цементирования протезов.

Field of application (in Kazakh) : Стоматологиялық қызмет көрсетуші емханалар тістерді пломбалауда, протездік құрылғыларды цементтеуде қолданады.