The object of research, development or design (in Russian) : Комплексное исследование геотехнического состояния горного массива (Г.Каратау, месторождения Аксай)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Тау жотасының геотехникалық жай-күйін кешенді зерттеу (Қаратау қ., Ақсай кен орны)

Aim of work (in Russian) : Разработка методики комплексного геомеханического мониторинга, которая позволит эффективно контролировать геотехническое состояние горного массива и прогнозировать деформационные процессы при освоении.

Aim of work (in Kazakh) : Тау жыныстарының геотехникалық жай-күйін тиімді бақылауға және жер қойнауын игеру кезіндегі деформациялық процестерді болжауға мүмкіндік беретін кешенді геомеханикалық мониторинг әдістемесін әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Был проведен анализ и обобщение литературных источников. Были проведены полевые и камеральные методы исследования геолого-структурной характеристики месторождения для определения потенциальных зон, склонных к обрушению. Изучены и собраны маркшейдерско-геодезические и геотехнические данные о напряженно-деформированном состоянии (НДС) массива. Разработана структурно-геомеханическая модель породного массива для создания базы данных и комплексного изучения деформационных процессов, связанных с природными и техногенными факторами. Выполнена рекогносцировка местности и проведены серийные наблюдения инструментальными технологиями.

Методы исследования (на казахском) : Әдеби дереккөздерге талдау және жалпылау жүргізілді. Құлауға бейім әлеуетті аймақтарды анықтау үшін кен орнының геологиялық-құрылымдық сипаттамасын зерттеудің далалық және камералдық әдістері жүргізілді, массивтің кернеулі-деформацияланған жай-күйі (ҚҚС) туралы маркшейдерлік-геодезиялық және геотехникалық деректер зерттелді және жиналды, табиғи және техногендік факторларларға байланысты деректер базасын құру және деформациялық процестерді кешенді зерттеу үшін тау жыныстарының құрылымдық-геомеханикалық моделі әзірленді. Жергілікті жерді рекогносцировкалау және аспаптық технологиялармен бірқатар бақылаулар жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были исследованы теоретические и практические вопросы по изучению горно-геологических, горно-технических и геомеханических документаций для определения геологических характеристик месторождения, включая параметры горных работ, использованные технологии и инженерные решения, а также оценки физических и механических свойств горных пород. Был произведен сбор и обработка точных координатных данных о горных выработках, разрезах и других объектах. Проведены анализы маркшейдерско-геодезических измерений для определения геометрических параметров выработок и стабильности горных пород. Были выбраны подходящие инструменты и технологии для измерения различных параметров состояния горного массива (например, геодезические инструменты, геофизические сенсоры, датчики деформации и др.). Проведена рекогносцировка местности с целью определения оптимальных мест для установки измерительных точек и сенсоров. Опубликованы 2 статьи в рецензируемом журнале и 1 статья в печати.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тау-кен жұмыстарының параметрлерін, пайдаланылған технологиялар мен инженерлік шешімдерді және тау жыныстарының физикалық және механикалық қасиеттерін бағалауды қоса алғанда, кен орнының геологиялық сипаттамаларын анықтау үшін тау-кен геологиялық, тау-кен техникалық және геомеханикалық құжаттамаларды зерделеу бойынша теориялық және практикалық мәселелер зерттелді. Тау-кен қазбалары, разрездер және басқа да объектілер туралы нақты координаттық деректерді жинау және өңдеу жүргізілді. Қазбалардың геометриялық параметрлерін және тау жыныстарының тұрақтылығын анықтау үшін маркшейдерлік-геодезиялық өлшеулерге талдау жүргізілді; тау жыныстарының жай-күйінің әртүрлі параметрлерін өлшеу үшін қолайлы құралдар мен технология таңдалды (мысалы, геодезиялық құралдар, геофизикалық датчиктер, деформация датчиктері және т.б.); өлшеу нүктелері мен датчиктерді орнату үшін оңтайлы орындарды анықтау мақсатында жер бедерін барлау жүргізілді. Рецензияланған журналда 2 мақала жарияланды және 1 мақала баспада жариалануда.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономический эффект был достигнут улучшения методики геомеханического мониторинга, что повысило эффективность добычи руды, сократило потери из-за деформаций и повреждений оборудования, а также снизило расходы на восстановительные работы. Результат своевременно выполненных прогнозных оценок неблагоприятной геомеханической ситуации помог избежать колоссальных материальных затрат на ликвидацию последствий техногенных катастроф и сэкономил финансовые средства предприятия при недропользовании.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық тиімділікке геомеханикалық мониторинг әдістемесін жетілдіруге қол жеткізілді, бұл кен өндірудің тиімділігін арттырды, деформациялар мен жабдықтың зақымдануынан болатын шығындарды азайтты және қалпына келтіру жұмыстарына шығындарды азайтты. Қолайсыз геомеханикалық жағдайды уақтылы болжамды бағалаудың нәтижесі техногендік апаттардың салдарын жоюға орасан зор материалдық шығындарды болдырмауға көмектесті және жер қойнауын пайдалану кезінде кәсіпорынның қаржылық қаражатын үнемдеді.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено. в стадии опытно-промышленных испытаний.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген жоқ Тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтар сатысында

Efficiency (in Russian) : Была разработана методика геомеханического мониторинга, которая повышала эффективность добычи руды и уменьшала потери из-за деформаций и повреждений оборудования, а также снижала издержки на восстановительные работы. Произошло сокращение риска обвалов и деформаций в горных массивах, увеличение производительности, сокращение экологического воздействия. Были разработаны новые методы мониторинга и технологии, которые увеличивали безопасность и эффективность добычи полезных ископаемых.

Efficiency (in Kazakh) : Геомеханикалық мониторинг әдістемесі әзірленді, ол кен өндірудің тиімділігін арттырды және жабдықтың деформациясы мен зақымдануынан болатын шығындарды азайтты, сондай-ақ қалпына келтіру жұмыстарының шығындарын азайтты. Тау жоталарында құлау мен деформация қаупінің төмендеуі, өнімділіктің артуы, экологиялық әсердің төмендеуі байқалды. Тау-кен жұмыстарының қауіпсіздігі мен тиімділігін арттыратын жаңа бақылау әдістері мен технологиялары жасалды.

Field of application (in Russian) : Горнодобывающие предприятия РК

Field of application (in Kazakh) : ҚР Тау-кен өндіру кәсіпорындары