The object of research, development or design (in Russian) : Словоупотребления в современных казахских рассказах и концепция академика Рабиги Сыздык

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазіргі қазақ әңгімелеріндегі сөзқолданыстар және Рәбиға Сыздықтың тұжырымдамалары

Aim of work (in Russian) : Систематизировать концепций Рабиги Сыздык и предлагать метамодели анализа словоупотреблений в современных казахских рассказах.

Aim of work (in Kazakh) : Рәбиға Сыздықтың тұжырымдамаларын жүйелеу және қазіргі қазақ әңгімелеріндегі сөзқолданыстарды талдаудың метамоделін ұсыну.

Методы исследования (на русском) : Метамодель анализа современных казахских рассказов в лингвостилистическом аспекте означает оценку организации и использования языковых механизмов, создающих стилистический эффект в передаче идейного содержания художественного слова, языковых особенностей, отражающих жанровое единство произведения, в преемственности с нормами национального художественного языка имманентными и фрагментарно-сравнительными методами. Имманентный метод - анализ лингвостилистических особенностей жанровых моделей художественного слова в единстве в контексте текста. Фрагментарно-сравнительный метод-стилистический прием фрагментов, раскрывающих реалистическое, психологическое, философское, антропологическое, социально – бытовое, фантастическое и др. Содержание современных казахских рассказов-названий тем, имен героев, слов-символов, а также словосочетаний, иллюстрирующих внутренний мир и внешний облик героя, сцены природы, время и пространство, в которых происходит событие сравнительная оценка потенциала создания эффекта. Имманентные и фрагментарно-сравнительные методы исследования, выбранные для реализации задач проекта, обосновывают актуальность для дальнейшего развития казахского языкознания новаторских концепций, сформированных в казахской лингвостилистике академиком Рабияге Сыздыком, и показывают эффективность изучения современных казахских рассказов, в целом, через метамодель анализа всех жанровых моделей художественной прозы в лингвостилистическом аспекте.

Методы исследования (на казахском) : Қазіргі қазақ әңгімелерін лингвостилистикалық аспектіде талдаудың метамоделі көркемсөздің идеялық мазмұнын жеткізудегі стильдік әсерді туғызатын тілдік механизмдердің ұйымдасуын және қолданысын, шығарманың жанрлық біртұтастығын танытатын тілдік ерекшеліктерді имманентті және фрагментарлы-салыстырмалы әдістер арқылы ұлттық көркем тіл нормаларымен сабақтастықта бағалауды білдіреді. Имманентті әдіс – көркемсөздің жанрлық үлгілерінің лингвостилистикалық ерекшеліктерін мәтін аясында біртұтастықта талдау. Фрагментарлы-салыстырмалы әдіс – қазіргі қазақ әңгімелерінің реалистік, психологиялық, философиялық, антропологиялық, әлеуметтік-тұрмыстық, фантастикалық және т.б. мазмұнын ашатын фрагменттердің – тақырып атауларының, кейіпкер есімдерінің, символ сөздердің, сондай-ақ кейіпкердің ішкі дүниесі мен сыртқы келбетін, табиғат көріністерін, оқиға өтетін уақыт пен кеңістікті суреттейтін сөзқолданыстардың стильдік әсер туғызу әлеуетін салыстырмалы бағалау. Жобаның міндеттерін жүзеге асыру үшін таңдалған зерттеудің имманентті және фрагментарлы-салыстырмалы әдістері академик Рәбиға Сыздықтың қазақ лингвостилистикасында қалыптастырған жаңашыл тұжырымдамаларының қазақ тілтанымының әрі қарайғы дамуы үшін өзектілігін негіздейді және қазіргі қазақ әңгімелерін, тұтастай алғанда, көркем прозаның барлық жанрлық үлгілерін лингвостилистикалық аспектіде талдаудың метамоделі арқылы зерттеудің тиімділігін көрсетеді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты исследования дополнят теоретические и прикладные аспекты лингвистических научно-исследовательских работ новыми идеями; это позволит повысить уровень научного потенциала казахского языка и пропагандировать посредством научного анализа образцы художественного слова, отражающие мощь словарного запаса, обеспечивающего витальность языка; будет способствовать повышению конкурентоспособности и взаимного сотрудничества научных организаций, изучающих фундаментальные и прикладные направления казахского языка. Также анализ казахского художественного слова в лингвистическом аспекте способствует совершенствованию научных и социальных механизмов развития инфраструктуры государственного языка.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеудің нәтижелері тілтанымдық ғылыми-зерттеу жұмыстарының теориялық және қолданбалы аспектілерін жаңа идеялармен толықтырады; бұл қазақ тілінің ғылыми әлеуетінің деңгейін арттыруға және тілдің өміршеңдігін қамтамасыз ететін сөз байлығының қуатын дәйектейтін көркемсөз үлгілерін ғылыми талдаулар арқылы насихаттауға жол ашады; қазақ тілінің іргелі және қолданбалы бағыттарын зерттейтін ғылыми ұйымдардың бәсекелестік қабілетін және өзара ынтымақтастығын арттыруға әсер етеді. Сондай-ақ қазақ көркемсөзін тілтанымдық аспектіде талдау мемлекеттік тілдің инфрақұрылымын дамытудың ғылыми және әлеуметтік тетіктерін жетілдіруге ықпал етеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Не предусмотрено.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қарастырылмаған.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено.

Level of implementation (in Kazakh) : Ендірілмеген.

Efficiency (in Russian) : Результаты проекта позволят пропагандировать научное наследие исторических личностей, внесших вклад в укрепление государственности страны, поднять духовные и языковые качества социального спроса казахстанского общества на высокий уровень. Результаты исследования также позволяют научно-методологически обосновать вклад академика Рабиги Сыздыка в укрепление духовного потенциала казахского общества, роль научного наследия ученого в развитии общей казахской науки, совершенствовании основ новых направлений казахского языкознания, расширении теоретических и прикладных аспектов казахской языковой культуры. Это способствует оценке мощи и потенциала казахского художественного слова, повышению языковой культуры членов общества, обогащению лингвистического капитала. Наполнение мировой лингвостилистики новыми теоретическими и эмпирическими исследованиями с помощью метамодели анализа современных казахских рассказов, определение политических стратегических и лингвистических механизмов сохранения витальности казахского языка в условиях конкуренции языков, оценка комплекса факторов, влияющих на динамику развития казахского языка, определяют эффективность проекта.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба нәтижелері еліміздің мемлекеттілігін нығайтуға үлес қосқан тарихи тұлғалардың ғылыми мұрасын насихаттауға, қазақстандық қоғамның әлеуметтік сұранысының рухани және тілдік сапасын жоғары деңгейге көтеруге жол ашады. Сондай-ақ зерттеу қорытындылары академик Рәбиға Сыздықтың қазақ қоғамының рухани әлеуетін нығайтуға қосқан үлесін, ғалымның ғылыми мұраларының жалпы қазақ ғылымын дамытудағы, қазақ тілтанымындағы жаңа бағыттардың негіздерін жетілдірудегі, қазақ тіл мәдениетінің теориялық және қолданбалы аспектілерін кеңейтудегі рөлін ғылыми-әдіснамалық тұрғыдан негіздеуге мүмкіндік береді. Бұл қазақ көркемсөзінің қуатын мен әлеуетін бағалауға, қоғам мүшелерінің тіл мәдениетін арттыруға, лингвистикалық капиталын байытуға ықпал етеді. Қазіргі қазақ әңгімелерін талдаудың метамоделі арқылы әлемдік лингвостилистиканы жаңа теориялық және эмпирикалық зерттеулермен толықтыру, тілдердің бәсекелестігі жағдайында қазақ тілінің өміршеңдігін сақтаудың саяси стратегиялық және лингвистикалық тетіктерін анықтау, қазақ тілінің даму динамикасына ықпал ететін факторлар кешенін бағалау Жобаның тиімділігін айқындайды.

Field of application (in Russian) : Ожидаемые результаты по проекту находят применение в таких областях казахского языкознания, как лингвостилистика, культура языка, функциональная стилистика, лексикология, фразеология, лингвокультурология, этнолингвистика и способствуют поиску решения научно-теоретических и прикладных проблем по указанным направлениям.

Field of application (in Kazakh) : Жоба бойынша күтілетін нәтижелер қазақ тілтанымының лингвостилистика, тіл мәдениеті, функционалды стилистика, лексикология, фразеология, лингвомәдениеттану, этнолингвистика сияқты салаларындағы қолданыс табады және аталған бағыттар бойынша ғылыми-теориялық және қолданбалы проблемалардың шешімін табуға ықпал етеді.