The object of research, development or design (in Russian) : Радиоэкологические исследования территории 6 населенных пунктов, расположенных в зоне непосредственного влияния радиационных объектов (то есть, расположенных на расстояние не далее 5 км – населенные пункты Кыземшек, Тайконыр), а также территории населенных пунктов, расположенных в зоне вероятного влияния радиационных объектов (то есть, расположенных на расстоянии более 10 км- населенные пункты Таукент, Жуантобе, Тасты, Чу)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Радиациялық объектілердің тікелей әсер ету аймағында орналасқан 6 елді мекеннің аумағына (яғни, 5 км – ден аспайтын қашықтықта орналасқан-Қыземшек, Тайконыр елді мекендері), сондай-ақ радиациялық объектілердің ықтимал әсер ету аймағында орналасқан елді мекендердің аумағына егжей-тегжейлі радиоэкологиялық зерттеулер жүргізілетін болады (яғни, 10 км-ден астам қашықтықта орналасқан – Таукент, Жуантөбе, Тасты, Шу елді мекендері)

Aim of work (in Russian) : Оценка и разработка мероприятий по снижению радиационного риска на территории Шу-Сарысуйской урановорудной провинции

Aim of work (in Kazakh) : Шу-Сарысу уран кені провинциясының аумағында радиациялық қаупін төмендету бойынша шараларды бағалау және әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Радиологические, дозиметрические, радиоспектрометрические и аналитические методы иследования

Методы исследования (на казахском) : Радиологиялық, дозиметриялық, радиоспетрометриялық және аналитикалық зерттеу әдістері

Obtained results and novelty (in Russian) : На территории уранового месторождения Мынкудук выявлен радиоактивно-загрязненный участок, где МАЭД ГИ достигает до 0,56 мкЗв/час. В образцах почвы, отобранной в радиоактивно-загрязненном участке удельная активность радия-226 составляет 1729,6±173 Бк/кг, калий 40 – 746,6±274,3 Бк/кг. Среднее значение МАЭД ГИ в населенных пунктах составляет 0,08 мкЗв/ч, что находится пределах фоновых значении. ЭРОА радона в н.п. Таукент варьирует от 5 до 160 Бк/м3 , в н.п. Жуантобе варьирует от 1 до 35 Бк/м3, в н.п. Тасты варьирует от 3 до 180 Бк/м3, в н.п. Кылти варьирует от 4 до 62 Бк/м3, в н.п. Шу варьирует от 4 до 191 Бк/м3 при предельном значений 200 Бк/м3.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сарысу өзенінің бойындағы ГС ДАЭҚ өлшеулерін жүргізді, ол 0,03-0,07 мкЗв/сағ. Қоршаған орта объектілерінен сынама алынды: топырақ - 1 сынама, су түбі шөгіндісі - 3 сынама, су - 3 сынама. Радиоспектрометриялық және радиохимиялық талдаулар жүргізілетін болады. Мыңқұдық уран кен орнының аумағында радиоактивті-ластанған учаске анықталды, онда ГС ДАЭҚ 0,56 мкЗв/сағ дейін жетеді. Радиоактивті-ластанған учаскеде іріктеп алынған топырақ үлгілерінде радий-226 меншікті белсенділігі 1729,6 ± 173 Бк/кг, калий 40 - 746,6 ± 274,3 Бк/кг құрайды. Елді мекендердегі ГС ДАЭҚ-тың орташа мәні 0,08 мкЗв/сағ құрайды, бұл фондық мәннің шегінде. Радонның РБКТБ Таукент 5-тен 160 Бк/м3 дейін, Жуантөбе 1-ден 35 Бк/м3 дейін, Тастар 3-тен 180 Бк/м3 дейін, н.п. Кылти 4-тен 62 Бк/м3 дейін, Шу шекті мәні 200 Бк/м3 болғанда 4-тен 191 Бк/м3 дейін өзгереді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Согласно календарного плана научной программы организована научная экспедиция сотрудников Научно-исследовательского института Радиобиологии и радиационной защиты НАО «Медицинский университет Астана» (далее - Институт) в н.п. Таукент, Тайконур, Шу, Жуантобе, Тасты Туркестанской области. На территории вышеуказанных населенных пунктов и за санитарно-защитной зоной (далее-СЗЗ) урановых месторождений Мынкудук, Инкай отобраны пробы объектов окружающей среды: 21 проб почвы, 17 проб воды, 6 проб донных отложений и 6 образцов сельскохозяйственных продуктов для проведения лабораторного радиоспектрометрического, радиохимического и масс-спектрометрического анализов на содержания радионуклидов. Для оценки радиационной обстановки территорий за СЗЗ урановых месторождений и вблизи расположенных населенных пунктов проведены пешеходные (144 точек измерения) и авто-гамма (17930 точек измерения) съемки с помощью автомобильной лаборатории «Гамма-Сенсор». В жилых домах насленных пунктов проведены измерения эквивалентной равновесной объемной активности (далее-ЭРОА) радона и мощности амбиентного эквивалента дозы гамма-излучения (далее- МАЭД ГИ), общее количество измеренных объектов-74.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ғылыми бағдарламаның күнтізбелік жоспарына сәйкес «Астана медицина университеті» КеАҚ Радиобиология және радиациялық қорғау ғылыми-зерттеу институты (бұдан әрі - Институт) қызметкерлерінің Түркістан облысының Таукент, Тайқоңыр, Шу, Жуантөбе, Тасты елді мекендеріне ғылыми экспедициясы ұйымдастырылды. Жоғарыда аталған елді мекендердің аумағында және Мыңқұдық және Іңқай уран кен орындарының санитарлық-қорғау аймағынан (бұдан әрі – СҚА) тыс жерлерде қоршаған орта объектілерінің сынамалары: 21 топырақ сынамасы, 17 су сынамасы, 6 түп шөгінділері және Радионуклидтердің құрамына зертханалық радиоспектрометриялық, радиохимиялық және масс-спектрометриялық талдаулар үшін ауыл шаруашылығы өнімдерінің 6 үлгісі алынды. Уран кен орындарының СҚА сыртындағы және жақын орналасқан елді мекендердегі аумақтардың радиациялық жағдайын бағалау үшін «Гамма-Сенсор» автомобиль зертханасының көмегімен жаяу жүргіншілер (144 өлшеу нүктесі) және авто-гамма (17930 өлшеу нүктесі) түсірілімдер жүргізілді. Елді мекендердің тұрғын үйлерінде радонның эквивалентті тепе-теңдік көлемдік белсенділігін (бұдан әрі - РЭТКБ) және гамма-сәулелену дозасының амбиенттік эквивалентінің қуатын (бұдан әрі - ГС ДАЭҚ) өлшеу жүргізілді, өлшенген объектілердің жалпы саны - 74.

Level of implementation (in Russian) : Согласно полученным данным по результатам исследования территоррии насеенных пунктов и за СЗЗ урановых месторождении будут подготовлены статьи, по результатам исследования самоизливающихся скважин будут составлена карта и инвентаризация самоизливающихся скважин за СЗЗЗ урановых месторождении. Будет оценена степень миграции радионуклидов по пищевой цепи.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған мәліметтерге сәйкес, елді мекендер аумағын және уран кен орындарының санитарлық-қорғау аймағынан тыс зерттеу нәтижелері бойынша мақалалар дайындалады, ал өздігінен ағатын ұңғымаларды зерттеу нәтижелері бойынша карта жасалып, өздігінен ағатын ұңғымалардың түгендеуі жүргізіледі. Уран кен орындарының санитарлық-қорғау аймағынан тыс жерлерде радионуклидтердің азық-түлік тізбегі арқылы миграция деңгейі бағаланатын болады.

Efficiency (in Russian) : По результатам исследования будут рассчитана вероятная доза для населения, будет определена степень миграции радионуклидов, составлена карта самоизливающихся скважин, которые будут способствовать к разработке рекомендации по снижению загрязнения окружающей среды.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері бойынша халық үшін ықтимал доза есептеліп, радионуклидтердің миграция дәрежесі анықталады, өздігінен ағатын ұңғымалардың картасы жасалады, бұл қоршаған ортаның ластануын азайтуға арналған ұсынымдарды әзірлеуге ықпал етеді.

Field of application (in Russian) : Охрана окружающей среды и здравоохранения. Целевыми потребителями полученных результатов являются ответственные сотрудники здравоохранения, недропользователи, сообщества научных и медицинских работников и других специалистов, работающих с источниками ионизирующего излучения и радиационной безопасности на производствах.

Field of application (in Kazakh) : Қоршаған орта қорғау және мен денсаулық сақтау. Алынған нәтижелердің негізгі тұтынушылары – денсаулық сақтау саласының жауапты қызметкерлері, жер қойнауын пайдаланушылар, өндірістерде иондаушы сәулелену көздерімен және радиациялық қауіпсіздікпен жұмыс істейтін ғылыми және медициналық қызметкерлер қауымдастығы мен басқа да мамандар.