The object of research, development or design (in Russian) : Будет использовано более 100 образцов сои толерантных и чувствительных к растрескиванию, гибридные популяции F2-F4, селекционные линий и сорта, созданные в ТОО «Казахский научно-исследовательский институт земледелия и растениеводства».

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жарылуға төзімді және сезімтал сояның 100-ден астам үлгісі, F2-F4 гибридті популяциясы, «Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты» ЖШС-де құрылған селекциялық линиялар мен сорттар пайдаланылатын болады.

Aim of work (in Russian) : Изучить фундаментальные биологические основы признака растрескиваемости бобов - молекулярно-генетические, биохимические и морфо-физиологические - для их дальнейшего использования в селекции сои.

Aim of work (in Kazakh) : Соя бұршаққабының жарылу белгісінің - молекулалық-генетикалық, биохимиялық және морфо-физиологиялық - оларды одан әрі бұршақ тұқымдас дақылдарын селекцияда пайдалану мақсатында іргелі биологиялық негіздерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Полевые испытания проводились на исследовательском стационаре КазНИИЗиР в Алматинской области: высота 740 м. над у.м., 43°15' с. ш., 76°54' в.д.. Фенологические наблюдения за основными фазами развития проводились в соответствии с Fehr (1979). Структурный анализ проводили в соответствии с руководством ВИР (Вишнякова, 2018). Морфологические характеристики семян и растений определялись по рекомендациям УПОВ. Фотосинтетические пигменты экстрагировали 80% ацетоном, содержание рассчитывали в соответствии с Lichtenthaler, Wellburn. (1983). Общие полифенолы экстрагировали в соответствии с Malenčić (2012), концентрацию определяли с использованием реактива Фолина-Чокальтеу по галловой кислоте. Ферменты полигалактуроназу (PE) и целлюлазу (CE) экстрагированы из листьев и вентрального шва бобов натрий-фосфатным буфером (рН 7,0), активность PE определяли в соответствии с Lohani (2004), активность CE - в соответствии с Wu (2008). Относительное содержание воды (RWC) рассчитывали согласно Smart, Bingham, (1974). Оценка растрескивания бобов в лабораторных условиях проводилась методом сушки в сушильном шкафу (Kang , 2005). Геномная ДНК экстрагировалась из молодых листьев c использованием мини китов производства Qiagen, генотипирование проведено на основе DArTseq технологии с помощью 500 тыс. маркеров.

Методы исследования (на казахском) : Далалық сынақтар Алматы облысы, ҚазЕжӨШҒЗИ зерттеу стационарында өткізілді: биіктігі теңіз деңгейінен 740 м , 43°15' с.е., 76°54' ш.б. Негізгі даму фазалары бойынша фенологиялық бақылаулар Fehr (1979) сәйкес жүргізілді. Құрылымдық талдау ВИР нұсқаулығына (Вишнякова, 2018) сәйкес орындалды. Тұқымдар мен өсімдіктердің морфологиялық сипаттамалары UPOV ұсыныстарына сәйкес анықталды. Фотосинтетикалық пигменттер 80% ацетонмен экстракцияланып, олардың мөлшері Lichtenthaler және Wellburn (1983) әдісімен есептелді. Жалпы полифенолдар Malenčić (2012) әдісімен экстракцияланып, олардың концентрациясы Фолин-Чокальтеу реактивімен галл қышқылы бойынша анықталды. Полигалактуроназа (PE) және целлюлаза (CE) ферменттері жапырақтардан және бұршақтың вентральді тігісінен натрий-фосфат буферімен (рН 7,0) экстракцияланды, PE белсенділігі Lohani (2004) сәйкес, ал CE белсенділігі Wu (2008) әдістемесі бойынша анықталды. Су мөлшерінің салыстырмалы құрамы (RWC) Smart, Bingham (1974) әдісімен есептелді. Бұршақтардың жарылуын зертханалық жағдайда кептіргіш шкафтарының көмегімен (Kang, 2005) бағалады. Геномдық ДНҚ жас жапырақтардан Qiagen өндірісінің мини-киттерін пайдаланып экстракцияланды, генотиптеу DArTseq технологиясының 500 мың маркері негізінде жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Для разработки молекулярных маркеров устойчивости сои к растрескиванию бобов получены данные морфологических характеристик бобов (размеры, окраска) и семян (цвет семян, рубчика), морфо-физиологических показателей (содержание фотосинтетических пигментов, относительное содержание воды в частях растений), биохимических ( активность ферментов, содержание антикосидантов-полифенолов). Установлено значительное варьирование признаков в зависимости от генотипа и условий онтогенеза Данные будут использованы для поиска ассоциаций генетических показателей с фенотипическими характеристиками морфологического, морфо-физиологического и биохимического уровня.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Молекулалық маркерлерді әзірлеу үшін сояның бобтарының жарылуға төзімділігін зерттеу мақсатында бұршақтардың морфологиялық сипаттамалары (өлшемдері, түсі) және дәндердің (түсі, рубчиктің орналасуы), морфо-физиологиялық көрсеткіштері (фотосинтетикалық пигменттердің мөлшері, өсімдік бөліктеріндегі судың салыстырмалы мөлшері), биохимиялық көрсеткіштері (ферменттердің белсенділігі, полифенолдар сияқты антиоксиданттардың мөлшері) бойынша деректер алынған. Зерттеу барысында белгілердің генотипке және онтогенез жағдайларына байланысты едәуір өзгеретіндігі анықталды. Бұл деректер генетикалық көрсеткіштер мен морфологиялық, морфо-физиологиялық және биохимиялық деңгейдегі фенотиптік сипаттамалар арасындағы байланыстарды анықтау үшін қолданылатын болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Проведено фенотипирование более 100 коллекционных, сортовых образцов и селекционных линий сои по - морфологическим: размеры, окраска бобов, цвет семян, рубчика семени; морфо-физиологическим: содержание фотосинтетических пигментов, относительное содержание воды в частях растений - биохимическим: активность ферментов, содержание антикосидантов-полифенолов

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 100-ден астам сояның коллекциялық, сорттық үлгілері мен селекциялық линиялары фенотиптендірілді. Зерттеу келесі көрсеткіштер бойынша жүргізілді: - Морфологиялық: бұршақтардың өлшемдері, түсі, дәннің түсі, тұқым кіндігінің орналасуы; - Морфо-физиологиялық: фотосинтетикалық пигменттердің мөлшері, өсімдік бөліктеріндегі судың салыстырмалы мөлшері; - Биохимиялық : ферменттердің белсенділігі, полифенолдар сияқты антиоксиданттардың мөлшері.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Область применения и целевые потребители каждого из ожидаемых результатов - - сельское хозяйство, селекционные центры по созданию сортов сои, Исследовательские Университеты;

Field of application (in Kazakh) : Күтілетін нәтижелердің әрқайсысының көлемі мен мақсатты тұтынушылары - ауыл шаруашылығы, Қытайбұршағының сорттарын шығару бойынша селекциялық орталықтар, зерттеу университеттері;