The object of research, development or design (in Russian) : адаптация к местным природно-климатическим условиям зарубежных сортов дыни.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Арал өңірі Қызылорда облысының топырақ табиғи-климаттық жағдайында шетелдік қауын сорттарының бейімділігін зерттеу.

Aim of work (in Russian) : Изучение адаптивности перспективных, зарубежных сортов бахчевых культур в условиях Казахстанского Приаралья, с организацией первичного и элитного семеноводства дыни с использованием методов ускоренного размножения, для внедрения зарубежных сортов в производство.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстандық Арал өңірі жағдайында перспективалы шетелдік бақша дақыл сорттарын жерсіндіру бағыттарын зерттеу, шетелдік қауын сорттарын келесі жылы көбейту мақсатында тұқымдарын алу, бейімділігі жоғары сорттарды өндіріске енгізу.

Методы исследования (на русском) : агротехнический

Методы исследования (на казахском) : агротехникалық

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам исследований было выделено 4 сорта дыни (Ананас – Россия, Ала-Хама – Узбекистан, Абн-Нават - Узбекистан, Израиль - Израиль). Данные сортов дынь были максимально приближены по хозяйственно – ценным признакам к стандартам. В этом году сорт Койбаш из-за длительного вегетационного периода не успел созреть, в связи с этим в следующем году исследований будет полностью изучена возможность адаптации к местности в зависимости от качественных показателей данного сорта. Высокая адаптивность зарубежных сортов к экстремальным условиям Казахстанско-го Приаралья позволит обеспечить высокую продуктивность засоленных земель рисовых систем и эффективность их производства, смягчить экологическую обстановку региона и сгладить напряженность с занятостью местного населения работой. Для дальнейшего ускоренного внедрения и увеличения в регионах сортимента дынь, а также площади бах-чевых культур адаптивными, зарубежными сортами, необходимо организовать первичное семеноводство.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : «Қызылорда облысы Қазақстандық Арал өңірі жағдайында экспорттық әлеуеті сапалық жағынан кепілді, әлемдік талаптарға сай келетін шетелдік сорттарды жергілікті жерге бейімдеу, шетелдік селекциясының сұранысқа ие сорттарының алғашқы тұқым шаруашылығын ұйымдастыру және олардың сорттық технологиясын жасау» тақырыбы бойынша 0,9 га жерге тәжірибе салынды. Қызылорда облысы жағдайында шетелдік қауын сорттарын Қызылорда облысы, Қарауылтөбе тәжірибе учаскесінде соңғы 2 жыл көлеміндегі зерттеулер нәтижесі бойынша төмендегідей сорттар ерекшеленді: Ала Хама, Абн Нават, Ананас, Израиль.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : По результатам исследований было выделено 4 сорта дыни (Ананас – Россия, Ала-Хама – Узбекистан, Абн-Нават - Узбекистан, Израиль - Израиль). Данные сортов дынь были максимально приближены по хозяйственно – ценным признакам к стандартам. В этом году сорт Койбаш из-за длительного вегетационного периода не успел созреть, в связи с этим в следующем году исследований будет полностью изучена возможность адаптации к местности в зависимости от качественных показателей данного сорта. По результатам этого года, из испытываемых 19 зарубежных и 3 местных сортов дынь, для дальнейшей закладки опыта выделено 5,0 кг оригинальных семян.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Биылғы жылы, өткен жылғы көрсеткіші жоғары Койбаш сортының өсу дәуірінің ұзақтығына байланысты пісу кезеңдері біркелкі болмауына байланысты, келесі, соңғы зерттеу жылы осы сорттың сапалық көрсеткіштеріне байланысты жергілікті жерге бейімделу мүмкіндіктері мен сапалық көрсеткіштері толық зерттелетін болады. Келешекте 2020 жылы тәжірибе жүргізу үшін, генофондта қажетті тұқым мөлшері жеткілікті. 2019 жылы шетелдік зерттеу жүргізілген 19 қауын сорттарынан (5,0 кг) бірегей тұқым алынды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Урожайность раннего сорта Абн-Набат составила 14,3 т/га, которая превысила урожайность st. Сырдарья на 8,3 т/га, себестоимость st. Сырдарья – 30,8 тг/кг, а Абн-Набат – 17,9 тг/кг,. Рентабельность Абн-Набат составила 27,9 %, а st. Сырдарья 24,2 %. Урожайность среднеспелого сорта Ананас составила 18,1 т/га, st. Колхозница – 16,7 т/га. Себестоимость st. Колхозница - 15,3 тг/кг, а Ананас – 14,1 тг/кг. Рентабельность у st. Колхозница составила 28,3 %, а у сорта Ананас -31,9 %. У познеспелого сорта st. Ливера урожайность составила 17,9 т/га, Ала-Хама 19,2 т/га соответственно. Себестоимость у st. Ливера – 14,3 тг/га, у сорта Ала-хама- 13,3 тг/га. Рентабельность у st. Ливера – 29,1 %, а у сорта Ала-хама составила – 32,3 % соответственно. Прогнозное предложение о развитии обьекта исследований. Адаптированные к местным условиям сорта дынь в условиях Казахстанского Приаралья Кызылординской области, дадут возможность расширения сортимента, а так же увеличения посевных площадей бахчевых культур, поднять продуктивность этих земель в регионе, эффективно использовать трудовые ресурсы и повысить экономику региона, смягчить экологическую обстановку, возвратить в сельскохозяйственный оборот заброшенные угодья и довести посевные площади дыни до 10-12 тыс. га, открыть новые рабочие места и достичь круглодичного обеспечения населения экологически кризисного региона свежей витаминной продукцией.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеліп жергілікті жерге бейімделген қауынның ерте пісетін st Сырдария сортының өнімділігі 8,3 т/га, ерекшеленген Абн Набат сортының өнімділігі 14,3 т/га құрап, st салыстырғанда 6 тонна өнім артық алынды. st Сырдария сортының өзіндік құны 30,8 тг/кг болса, ал Абн Набат сортының өзіндік құны 17,9 тг/кг болды. Рентабельділігі st Сырдария 24,2 %, ал Абн Набат сортының рентабельділігі 27,9 %. Орташа пісетін st Колхозница сортының өнімділігі 16,7 т/га, ал Ананас сортының өнімділігі 18,1 т/га, 2 тонна гектарына артық өнім жиналды. st Колхозница сортының өзіндік құны 15,3 тг/га, ал Ананас сортынікі 14,1 тг/кг. st Колхозница сортының рентабельділігі 28,3 %, ал Ананас сортының рентабельділігі 31,9 %. Кеш пісетін st Ливера сортының өнімділігі 17,9 т/га, ал Ала Хама сортының өнімділігі тиісінше 19,2 т/га. St Ливера сортының өзіндік құны 14,3 тг/кг, ал Ала Хама сортының өзіндік құндылығы 13,3 тг/кг құрады. St Ливера сортының рентабельділігі 29,1 %, ал Ала Хама сортының рентабельділігі 32,3 % құрады.

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство, пищевая промышленность, переработающая отрасль, животноводство и др.

Field of application (in Kazakh) : ауыл шаруашылығы, азық түлік өндірісі, қайта өңдеу саласы, мал шаруашылығы және т.б.