The object of research, development or design (in Russian) : Кенді байыту процесінің технологиялық қалдықтары.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Технологические отходы процесса обогащения рудного сырья.

Aim of work (in Russian) : Цель: получить сорбентов на основе силикофосфата, используя технологические отходы процесса обогащения рудного сырья), проведение исследований для определения их физико-химических свойств. В последующем эти сорбенты будут применяться для очистки воды от тяжелых металлов как Cu2+, Cd2+, Co2+.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты – кен шикізатын байыту процесінің технологиялық қалдықтарын пайдалана отырып, силикофосфат негізінде сорбенттер жасау , сондай-ақ олардың физика-химиялық қасиеттерін анықтау бойынша зерттеулер жүргізу. Болашақта бұл сорбенттер суды Cu2+, Cd2+, Co2+ сияқты ауыр металдардан тазарту үшін қолданылады.

Методы исследования (на русском) : В качестве объектов исследования были выбраны образцы технологических проб отходов обогащения рудного сырья (с месторождения Ашиктас, Акбакая и Майкаин), из которых были синтезированы новые сорбенты кислотно-термическим синтезом. Были проведены исследования на физико-химические свойства новых сорбентов, такие как растворимость в воде, определение суммарного объема пор, исследование на механическую прочность, определение насыпной плотности.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу нысаны ретінде кен байыту технологиялық қалдықтарының үлгілері (Ашықтас, Ақбақая және Майқайың кен орындары) таңдалып алынды, олардан қышқыл-термиялық синтез арқылы жаңа сорбенттер синтезделді. Жаңа сорбенттердің суда ерігіштігі, жалпы кеуек көлемін анықтау, механикалық беріктігін зерттеу, көлемдік тығыздығын анықтау сияқты физика-химиялық қасиеттері бойынша зерттеулер жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Новые сорбенты из отходов рудного обогащения решают важные экологические задачи: переработка отходов снижает вред для окружающей среды, а способность сорбентов удалять тяжелые металлы защищает водные ресурсы. Их использование потенциально сделает очистку воды экономически выгодной и ресурсосберегающей.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Кенді өңдеу қалдықтарынан алынатын жаңа сорбенттер маңызды экологиялық мәселелерді шешеді: қалдықтарды қайта өңдеу қоршаған ортаға зиянды азайтады, ал сорбенттердің ауыр металдарды жою қабілеті су ресурстарын қорғайды. Оларды пайдалану суды тазартуды үнемді және ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Физико-химические свойства новых сорбентов демонстрируют их пригодность для применения в сложных условиях. Ключевые параметры показали следующие значения: - Растворимость в воде не превышает 3%, что подтверждает устойчивость сорбентов в водной среде и предотвращает их разложение. - Механическая прочность составила около 90%, что обеспечивает долговечность и стабильность сорбентов при эксплуатации, особенно в условиях высокой механической нагрузки. - Насыпная плотность в среднем достигла 0,5 г/см³, что указывает на их лёгкость, способствующую удобству использования и транспортировки. - Суммарный объем пор составляет 0,1 см³/г, что свидетельствует о достаточно развитой пористой структуре, способной эффективно адсорбировать загрязняющие вещества, включая тяжелые металлы. Эти показатели подтверждают, что новые материалы могут успешно применяться в качестве сорбентов в агрессивных средах, обеспечивая эффективность и стабильность процессов очистки.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жаңа сорбенттердің физика-химиялық қасиеттері олардың күрделі жағдайларда қолдануға жарамдылығын көрсетеді. Негізгі параметрлер келесі мәндерді көрсетті: - Суда ерігіштігі 3% аспайды, бұл сорбенттердің сулы ортадағы тұрақтылығын растайды және олардың ыдырауын болдырмайды. - Механикалық беріктігі шамамен 90% құрады, бұл сорбенттердің жұмыс кезінде, әсіресе жоғары механикалық жүктеме жағдайында беріктігі мен тұрақтылығын қамтамасыз етеді. - Көлемдік тығыздығы орташа есеппен 0,5 г/см³-ге жетті, бұл олардың жеңілдігін көрсетеді, пайдалану мен тасымалдауды жеңілдетеді. - Кеуектің жалпы көлемі 0,1 см³/г құрайды, бұл ластаушы заттарды, соның ішінде ауыр металдарды тиімді сіңіре алатын жеткілікті дамыған кеуекті құрылымды көрсетеді. Бұл көрсеткіштер тазарту процестерінің тиімділігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ете отырып, жаңа материалдарды агрессивті ортада сорбенттер ретінде сәтті қолдануға болатындығын растайды.

Level of implementation (in Russian) : Новые сорбенты из отходов обогащения рудного сырья находятся на стадии опытно-лабораторных испытаниях. Успешные результаты позволят внедрить их на предприятиях для очистки воды и переработки отходов, с перспективой дальнейшего расширения применения на крупных промышленных объектах, что снизит затраты и решит экологические задачи.

Level of implementation (in Kazakh) : Кенді өңдеу қалдықтарынан алынатын жаңа сорбенттер тәжірибелік зертханалық сынау сатысында. Табысты нәтижелер оларды суды тазарту және қалдықтарды қайта өңдеу кәсіпорындарында енгізуге мүмкіндік береді. Сорбеттерді пайдалануды ірі өнеркәсіптік объектілерде одан әрі кеңейту перспективасы-шығындарды азайтады және экологиялық мәселелерді шешеді.

Efficiency (in Russian) : Высокая механическая прочность и низкая растворимость сорбентов обеспечивают их долговечность, что позволяет многократно использовать материал без значительных потерь его адсорбционной способности.

Efficiency (in Kazakh) : Сорбенттердің жоғары механикалық беріктігі және төмен ерігіштігі олардың беріктігін қамтамасыз етеді, бұл материалды адсорбциялық қабілетін айтарлықтай жоғалтпай қайта пайдалануға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Химическая технология. Химическая промышленность. Технология неорганических веществ и продуктов. Неорганические сорбенты.

Field of application (in Kazakh) : Химиялық технология. Химия өнеркәсібі. Бейорганикалық заттар мен өнімдердің технологиясы. Бейорганикалық сорбенттер.