The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются горно-капитальные и подготовительные горизонтальные подземные горные выработки, проводимые в сложных горно-геологических условиях, в массиве горных пород с различными физико-механическими свойствами.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі болып күрделі тау-кен-геологиялық жағдайларда, әртүрлі физика-механикалық қасиеттері бар тау жыныстары массивінде жүргізілетін күрделі және дайындық жерасты тау-кен қазбалары жатады.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта: Разработка рациональной технологии проведения и крепления горизонтальных горных выработок в сложных горно-геологических и горнотехнических условиях за счет детального исследования напряженно-деформированного состояния массива горных пород в целях повышения скорости проходки горных выработок и уменьшения капитальных вложений.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты: тау-кен қазбаларын өту жылдамдығын арттыру және күрделі салымдарды азайту мақсатында тау жыныстары массивінің кернеулі-деформацияланған жай-күйін егжей-тегжейлі зерттеу арқылы күрделі тау-кен-геологиялық және тау-кен техникалық шарттарда жазық тау-кен қазбаларын жүргізу мен бекітудің ұтымды технологиясын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Направление и программа исследования, рассматриваемые в проекте является по своей сути комплексной, которая может найти решение в рамках подхода на стыке наук. Для решения запланированных в настоящем проекте задач будут привлечены новые и известные теоретические методы исследования в области геологии, гидрогеологии, геомеханики, управления состоянием массива горных пород и технологии ведения горных выработок. В частности, для определения и моделирования напряженно-деформированного состояния массива горных пород и показателей устойчивости массива используются существующие традиционные методы исследования (СНиП-а, М.М.Протодьяконова, П.М.Цимбаревича, З.Бенявского (RMR), Н.Бартона и др.) и современные программы численного моделирования (Midas GTS NX 2D / 3D, Rocscience RS2 / RS3, Ansys и т.д.).

Методы исследования (на казахском) : Жобада қарастырылған зерттеу бағыты мен бағдарламасы мәні бойынша жан-жақты болып табылады, ол ғылымдар тоғысындағы әдістер шеңберінде шешім таба алады. Осы жобада жоспарланған міндеттерді шешу үшін геология, гидрогеология, геомеханика, таужыныстары массивінің жай-күйін басқару және тау-кен қазбаларын жүргізу технологиялары саласындағы зерттеулердің жаңа және белгілі теориялық әдістері қолданылатын болады. Атап айтқанда, таужыныстары массивінің кернеулі деформацияланған жай-күйін және массивтің орнықтылық көрсеткіштерін анықтау және модельдеу үшін қолданыстағы дәстүрлі зерттеу әдістері (ҚНжЕ, М.М.Протодяконов, П.М.Цимбаревич, З.Бенявский (RMR), Н.Бартон және т.б.) және заманауи сандық модельдеу бағдарламалары (Midas GTS NX 2D / 3D, Rocscience RS2 / RS3, Ansys және т.б.) қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Научная новизна проекта заключается в разработке рациональной технологии проведения и крепления горизонтальных горных выработок в сложных горно-геологических и горнотехнических условиях за счет детального исследования напряженно-деформированного состояния массива горных пород, позволяющего добиться увеличения скорости проходки горных выработок и уменьшения капитальных вложений.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаның ғылыми жаңалығы тау-кен қазбаларын өту (салу) жылдамдығын арттыруға және күрделі салымдарды азайтуға мүмкіндік беретін таужыныстары массивінің кернеулі-деформацияланған жай-күйін егжей-тегжейлі зерттеу арқылы күрделі тау-кен-геологиялық және тау-кен техникалық жағдайларда жазық тау-кен қазбаларын жүргізу мен бекітудің ұтымды технологиясын әзірлеу болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Своевременное завершение строительства и ввод в эксплуатацию подземных горных выработок с применением усовершенствованных креплений, обеспечивающих стабильное состояние горных выработок, позволит повысить производительность, рентабельность работы многих горнодобывающих предприятий и повысить эффективность работы рудника. Экономический эффект заключается в разработке рациональной технологии и методов управления массивом в сложных горно-геологических и горно-технических условиях с учетом геомеханических и геодинамических факторов в целях принятия мер по снижению риска повреждения конструкций и разрушения подземных горных выработок, это в свою очередь позволяют повысить производительность проведения горных выработок на 10-20% и безопасность труда, уменьшить капитальные вложения на 15-25%, а также уменьшить затраты на подержание несущих строительных конструкций подземных сооружений на 20-30% от стоимости восстановительных работ.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Тау-кен қазбаларының орнықты тұруын қамтамасыз ететін жетілдірілген бекітпелерді қолдана отырып, жерасты тау-кен қазбаларының құрылысын уақтылы аяқтау және пайдалануға беру көптеген тау-кен өндірісі кәсіпорындарының өнімділігін, жұмыстардың рентабельділігін жоғарылатуға және кеніш жұмысының тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Экономикалық тиімділігі - геомеханикалық және геодинамикалық факторларды ескере отырып, күрделі тау-кен-геологиялық және тау-кен-техникалық жағдайларда массивті басқарудың ұтымды технологиясы мен әдістерін әзірлеуден тұрады, бұл өз кезегінде тау-кен қазбалары құрылымдарының зақымдануын және бұзылу қауіптерін азайтады, қазба өту жылдамдығы өнімділігін 10-20%-ға және еңбек қауіпсіздігін арттыруға, күрделі салымдарды 15-25% дейін азайтуға, сондай-ақ жерасты ғимараттарының бекітпелерін (жүккөтеретін конструкцияларын) күтіп ұстау шығындарын, қалпына келтіру жұмыстарының құнынан ескергенде 20-30%-ға дейін азайтуға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Полученные результаты могут быть рекомендованы к внедрению как отечественным, так и зарубежным предприятиям, специализирующимся на разработке месторождений твердых полезных ископаемых.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған нәтижелер қатты пайдалы қазбалар кен орындарын игеруге мамандандырылған отандық және шетелдік кәсіпорындарға енгізуге ұсынылуы мүмкін.

Efficiency (in Russian) : Результаты исследований, полученных при использовании программ Midas GTS NX 2D/(3D), Rocscience RS2/(RS3), Ansys, Examine2D, основанных на современном численном моделировании, позволяющих точно определить напряженно-деформированное состояние массива горных пород и величину нагрузок, действующих на крепи, позволяют правильно выбрать виды креплений к горной выработке, что в свою очередь обеспечивает стабильное стояние горных выработок на протяжении всего срока эксплуатации, повышаются скорость проведения горных выработок и безопасность труда работников, также будут сэкономлены большие средства, достигается мультипликативный эффект.

Efficiency (in Kazakh) : Таужыныстары массивінің кернеулі-деформацияланған жай-күйін және бекітпелерге әсер ететін жүктемелердің мөлшерін дәл анықтауға мүмкіндік беретін, заманауи сандық модельдеуге негізделген Midas GTS NX 2D/(3D), Rocscience RS2/(RS3), Ansys, Examine2D бағдарламалардан қолданғаннан алынған зерттеу нәтижелері тау-кен қазбасына бекітпелердің түрлерін дұрыс таңдауға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде тау-кен қазбаларының бүкіл пайдалану мерзімінде орнықты тұруын қамтамасыз етеді, тау-кен қазбаларын жүргізу жылдамдығы және жұмысшылардың еңбек қауіпсіздігі артады, сондай-ақ, үлкен қаражат үнемделеді, мультипликативті әсерге қол жеткізіледі.

Field of application (in Russian) : Область применения: Строительство горных предприятий (строительство рудников и шахт, вскрытие и строительство нижних горизонтов действующего рудника, расширение подземных горных выработок и др.) - проведение и крепление подземных горных выработок, изучение геологических, геомеханических условий и напряженно-деформированного состояния массива горных выработок, выбор рационального типа крепи для подземных горных выработок.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы: тау-кен кәсіпорындарының құрылыстарын салу (кеніштер мен шахталарды салу, жұмыс істеп тұрған кеніштің төменгі горизонттарын ашу және құрылысын жүргізу, жерасты тау - кен қазбаларын кеңейту және т.б.) -жерасты тау-кен қазбаларын өту және бекіту, таужыныстары массивінің геологиялық, геомеханикалық шарттары мен кернеулі-деформацияланған жай-күйлерін зерттеу, жерасты тау-кен қазбалары үшін бекітпенің ұтымды түрлерін таңдау.