The object of research, development or design (in Russian) : Пролонгирующие свойства, антибактериальные пленки, хитозан, полиакриловая кислота, наночастицы серебра.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ұзаққа созылатын қасиеттер, бактерияға қарсы жабындар, хитозан, полиакрил қышқылы, күміс нанобөлшектері.

Aim of work (in Russian) : Исследование пролонгированного действия и антибактериальной активности покрытий на основе хитозана и полиакриловой кислоты, содержащих в своем составе наночастицы серебра.

Aim of work (in Kazakh) : Құрамында күміс нанобөлшектері бар хитозан мен полиакрил қышқылына негізделген жабындардың ұзақ әсер етуі мен бактерияға қарсы белсенділігін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Получение полиэлектролитных мультислойных покрытии осуществлялось методом Layer by layer (LbL). Внедрение ионов серебра в состав покрытия было достигнуто путем пропитки. Морфология нанопленок, элементный состав и шероховатость поверхности были исследованы с использованием сканирующей электронной микроскопии (СЭМ), анализа рентгеновской дисперсионной энергетической спектроскопии (СЭМ-EDX) и атомно-силовой микроскопии (АСМ) соответственно. Антибактериальная активность полученных образцов была изучена диско-диффузионным методом

Методы исследования (на казахском) : Полиэлектролитті көп қабатты жабындарды алу Layer by layer (LbL) әдісі көмегімен алынды. Күміс иондарын жабынға енгізу сіңдіру арқылы жүзеге асырылды. Наножабындардың морфологиясы, элементтік құрамы және бетінің кедір-бұдырлығы сәйкесінше сканерлеуші электронды микроскопия (СЭМ), рентгендік дисперсиялық энергетикалық спектроскопиялық талдау (СЭМ-EDX) және атомдық күштік микроскопия (АСМ) көмегімен зерттелді. Алынған үлгілердің бактерияға қарсы белсенділігі дискілік-диффузия әдісімен зерттелді

Obtained results and novelty (in Russian) : В различные покрытия, полученные при значениях pH от 2,5 до 5,5, были внедрены ионы серебра (Ag⁺) с использованием растворов нитрата серебра с концентрацией от 0,25×10⁻³ М до 1×10⁻³ М. Восстановление ионов Ag⁺ до наночастиц проводилось ‘in situ’ с помощью аскорбиновой кислоты (0,75×10⁻³ М), при этом количество циклов пропитки и восстановления варьировалось от 1 до 3. Размер наночастиц увеличивался с повышением концентрации AgNO₃. Методом СЭМ определены размеры наночастиц, а с помощью EDX изучены изменения состава. Антимикробная активность покрытий была проверена на бактериях Staphylococcus aureus ATCC 6538-P и Escherichia coli ATCC 8739 методом диско-диффузии; покрытия проявили высокую активность против Staphylococcus aureus. Испытания в физиологическом растворе показали длительное высвобождение серебра: за первые сутки выделилось до 15,3 мкг/л, затем его концентрация снизилась, но к 14-м суткам достигла 28,15 мкг/л. Эти результаты демонстрируют, что полиэлектролитные многослойные покрытия обеспечивают устойчивое и продолжительное высвобождение ионов серебра. Новизна данной работы заключается в оптимизации получения покрытий на основе хитозана и полиакриловой кислоты, содержащих наночастицы серебра (НЧAg), а также в исследовании процесса высвобождения наночастиц серебра из покрытий

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Әр түрлі рН мәндерінде (3,5; 4;5; 5,5 ) алынған жабындарға 0,25×10-3 М-ден 1×10-3 м-ге дейінгі концентрациясы бар күміс нитраты ерітінділерін қолдана отырып, күміс иондары (Ag⁺) енгізілді. Күміс иондарын нанобөлшектерге дейін тотықсыздандыру аскорбин қышқылының (0,75×10-3 М) көмегімен 'in situ' арқылы жүзеге асырылды, бұл жағдайда сіңдіру және тотықсыздандыру циклдарының саны 1-ден 3-ке дейін өзгерді. Нанобөлшектердің мөлшері AgNO₃ концентрациясының жоғарылауымен өсті. СЭМ әдісімен нанобөлшектердің өлшемдері анықталады және EDX көмегімен құрамның өзгеруі зерттеледі. Микробқа қарсы жабын белсенділігі Staphylococcus aureus ATCC 6538-P және Escherichia coli ATCC 8739 бактерияларында дискілік-диффузиялы әдісі арқылы тексерілді; жабындар Staphylococcus aureus-қа қарсы жоғары белсенділікті көрсетті. Тұзды ерітіндідегі сынақтар күмістің ұзақ уақыт ерітіндіге өтуін көрсетті: алғашқы тәулікте ол 15,3 мкг/л-ге дейін бөлінді, содан кейін күміс иондары концентрациясы төмендеді, бірақ 14-ші күні концентрация мәні 28,15 мкг/л-ге жетті. Бұл жұмыстың жаңалығы құрамында күміс нанобөлшектері бар хитозан және полиакрил қышқылы негізіндегі жабындарды алуды оңтайландыру, сондай-ақ жабындардан күміс нанобөлшектерінің ерітіндіге өту үрдісін зерттеу болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Научно-практическая значимость работы заключается в совокупности следующих исследований: изучение морфологических изменений поверхности покрытий с наночастицами серебра и без них, что позволяет выявить изменения на твёрдой подложке, а также оценка антибактериальной активности покрытий на грамположительные и грамотрицательные бактерии, подтверждающая их эффективность в борьбе с различными типами микроорганизмов. Результаты этих исследований открывают возможности для применения антибактериальных покрытий в медицинских имплантатах с целью предотвращения инфекций

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жұмыстың ғылыми-тәжірибелік маңыздылығы мынадай зерттеулердің жиынтығында жатыр: қатты субстраттағы өзгерістерді анықтауға мүмкіндік беретін күміс нанобөлшектері бар және онсыз жабындар бетінің морфологиялық өзгерістерін зерттеу, сондай-ақ грам-оң және грам-теріс бактерияларға жабындардың бактерияға қарсы белсенділігін бағалау, микроорганизмдердің әртүрлі түрлерімен күресте олардың тиімділігін растау. Осы зерттеулердің нәтижелері инфекциялардың алдын алу мақсатында медициналық импланттарда бактерияға қарсы жабындарды қолдану мүмкіндіктерін ашады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Эффективность исследования заключается в создании антибактериальных многослойных покрытий с НЧAg, подходящих для имплантатов. Эти материалы снижают риск инфекций, ускоряют заживление, уменьшают вероятность осложнений и продлевают срок службы изделий за счёт постепенного высвобождения активных компонентов.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеудің тиімділігі имплантарға қолайлы күміс нанобөлшектері бар бактерияға қарсы көп қабатты жабындарды жасау болып табылады. Бұл материалдар инфекция қаупін азайтады, емдеуді тездетеді, асқыну ықтималдығын төмендетеді және белсенді компоненттерді біртіндеп босату арқылы иплантардың қызмет ету мерзімін ұзартады.

Field of application (in Russian) : - имплантируемые изделия в области стоматологии и травматологии;

Field of application (in Kazakh) : - стоматология және травматология саласындағы имплантацияланатын бұйымдар;