The object of research, development or design (in Russian) : Экспериментальная Модульная установка в виде насыпного фильтра с фильтрующими компонентами на основе модифицированной кремнистой породы – опоки

The object of research, development or design (in Kazakh) : Модификацияланған кремнийлі жыныс негізіндегі сүзгі компоненттері бар көлемді сүзгі түріндегі эксперименттік модульдік қондырғы - опок

Aim of work (in Russian) : Разработка экспериментального образца Модульной установки в виде насыпного фильтра с фильтрующими компонентами на основе модифицированной кремнистой породы – опоки для опреснения минерализованных подземных вод и его установка (включая монтаж и наладку) на участке отгонного животноводства для обводнения пастбищ

Aim of work (in Kazakh) : Минералды жер асты суларын тұщыландыруға арналған колбалар - модификацияланған кремнийлі жыныс негізіндегі сүзгі компоненттері бар көлемді сүзгі түріндегі модульдік қондырғының тәжірибелік үлгісін әзірлеу және оны жайылымдық жерлерді суару үшін мал айдау учаскесіне орнату (оның ішінде орнату және іске қосу)

Методы исследования (на русском) : 1. Межгосударственный стандарт. ГОСТ 31954- 2012.Вода питьевая. Методы определения жесткости. 2. Отбор проб и сохранение проб в соответствии с СТ РК ИСО 5667-1 и ИСО 5667-3. 6.1 3. СТ РК ИСО 9297 – 2008. Качество воды. Определение содержания хлорида. Титрование нитратом серебра с хроматным индикатором (метод Мора) 4. Гранулирование сорбентов производилась на тарельчатом грануляторе марки Т - 100 5. Дробление опоки на фракции производились с помощью щековой дробилки ДЩ 80-150 6. Помол сырьевых материалов производился в шаровой мельнице с фарфоровым барабаном марки МШЛ 250х100. 7. Термомодификация кремнистой порды – опоки производился с помощью муфельной печи марки СНОЛ 58/350 8. Определение пористости, макро- и мезопор – с помощью ртутного порозиметра марки PoreMaster 60 9. Анализ жесткости минерализованной подземной воды проводились с помощью кондуктомера марки «Марк 603»

Методы исследования (на казахском) : 1. Мемлекетаралық стандарт. ГОСТ 31954-2012 Ауыз су. Қаттылықты анықтау әдістері. 2. ҚР СТ ИСО 5667-1 және ИСО 5667-3 сәйкес сынамаларды іріктеу және сақтау. 6.1 3. ҚР СТ ИСО 9297 – 2008. Судың сапасы. Хлоридтердің құрамын анықтау. Хромат индикаторы бар күміс нитратымен титрлеу (Мор әдісі) 4. Сорбенттерді түйіршіктеу Т - 100 маркалы дискілі грануляторда жүргізілді 5. Колбаны фракцияларға ұсақтау DSCH 80-150 жаққышты ұсатқыштың көмегімен жүзеге асырылды. 6. Шикізатты ұнтақтау MSHL 250x100 маркалы фарфор барабаны бар шарлы диірменде жүргізілді. 7. Кремнийлі кеуекті – колбаны термиялық модификациялау SNOL 58/350 маркалы муфельді пешті қолдану арқылы жүргізілді. 8. Кеуектілікті, макро- және мезокеуектерді анықтау – PoreMaster 60 сынапты порозиметрді қолдану 9. Минералды жер асты суларының кермектігін талдау Марк 603 өткізгіштік өлшегіш көмегімен жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Работы по разработке экспериментального образца осуществлялись в два этапа. На первом этапе разработана конструкция картриджа, состоящая из корпуса, перфорированной трубки и головки, включающей вход воды и выход воды через фильтрующую загрузку. При этом фильтрующей загрузкой является модифицированный гранулированный сорбент диаметром 1,0-1,5 мм. Картридж первого варианта имеет высоту 325 мм с диаметром 87,5 мм. Картридж второго варианта имеет высоту 526 мм с диаметром 87,5 мм. Работы по установке и наладке нашей разработки выполнено непосредственно у колодца расположенного на территории отгонного животноводства «Аккурай». Снижение на первой стадии очистки для показателей солесодержания (С) составляет 8,12%, а по общему солесодержанию (TDS) 17,45%. На второй стадии очистки снижение для показателей солесодержания (С) составляет 79,07%, а по общему солесодержанию (TDS) 76,17%, что является значительным достижением касательно снижения показателей солесодержания высокоминерализованных подземных вод.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Эксперименттік үлгіні әзірлеу бойынша жұмыс екі кезеңде жүргізілді. Бірінші кезеңде корпустан, перфорацияланған түтіктен және басынан тұратын патрон жобасы әзірленді, оның ішінде сүзгі ортасы арқылы су кіретін және суды шығарады. Бұл жағдайда сүзгі ортасы диаметрі 1,0-1,5 мм болатын модификацияланған түйіршікті сорбент болып табылады. Бірінші нұсқадағы картридждің биіктігі 325 мм, диаметрі 87,5 мм. Екінші нұсқадағы картридждің биіктігі 526 мм, диаметрі 87,5 мм. Біздің әзірлемелерді монтаждау және іске қосу тікелей «Аққурай» ұңғымасының аумағында орналасқан ұңғымада жүргізілді. Тұздың құрамы (С) бойынша тазартудың бірінші сатысындағы азаюы 8,12%, ал тұздың жалпы мөлшері бойынша (ТДС) 17,45% құрайды. Тазалаудың екінші кезеңінде тұздылықтың төмендеуі (С) 79,07%, ал тұздың жалпы мөлшері (ТДС) 76,17% құрайды, бұл жоғары минералданған жер асты суларының тұздылығын төмендетудегі елеулі жетістік.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико экономические показатели – Кремнистая порода – опока Западно-Казахстанского месторождения представляет собой легкую, твердую, микропористую горную породу. Согласно геологическим данным опоки залегают в палеогеновых и меловых отложениях, образуются в морских бассейнах за счет уплотнении и цементации диатомитов и трепелов. Их плотность составляет 1,2-1,25 г/см3. Белые или серые, зеленоватые легкие породы с редкими остатками диатомовых водорослей, радиолярий и спикул губок. По результатам рентгенофазового анализа установлено, что в качестве основного минерала присутствует аморфный кремнезем (SiO2). Технико – экономические показатели разработанных составов сорбентов и мобильной установки для очистки и опреснения минерализованной подземной воды: - форма в виде гранул - диаметр, мм 2-6 - влажность, % 7-8 - плотность, кг/м³ 450-600 - насыпная плотность, кг/м³ 350-370 - прочность на сжатие, МПа 0,4-0,7 - емкость сорбции, г/г с. в. 6-7 - эффективность очистки, % 85-90 - ресурс работы, мес. не менее 3-4 (зависит от расхода воды, степени ее засоленности воды. - высота порфорированной трубки – 650 мм - диаметр отверстий перфорированной трубки - 0,8 мм; - диаметр прозрачного корпуса картриджа - 100 мм - общая высота картриджа – 750 мм; - общая высота мобильной установки - 1500 мм; - общая ширина мобильной установки - 400 мм; - емкость для очищенной воды мобильной установки - 40 л; - общая длина мобильной установки - 1600 мм.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі құрылымдық-техникалық-экономикалық көрсеткіштер – Кремнийлі жыныс – Батыс Қазақстан кен орнының колбасы жеңіл, қатты, микрокеуекті тау жынысы болып табылады. Геологиялық деректер бойынша опоктар палеоген және бор шөгінділерінде кездеседі және диатомиттер мен триполилердің тығыздалуы мен цементтелуінен теңіз бассейндерінде пайда болады. Олардың тығыздығы 1,2-1,25 г/см3. Диатомдардың, радиолярийлердің және жөке спикулдарының сирек қалдықтары бар ақ немесе сұр, жасылдау ақшыл жыныстар. Рентгендік фазалық талдау нәтижелері бойынша аморфты кремний диоксиді (SiO2) негізгі минерал ретінде болатыны анықталды. Минералды жер асты суларын тазарту және тұщыландыру үшін әзірленген сорбенттік құрамдар мен жылжымалы қондырғының техникалық-экономикалық көрсеткіштері: - түйіршікті пішін - диаметрі, мм 2-6 - ылғалдылық, % 7-8 - тығыздығы, кг/м³ 450-600 - көлемдік тығыздық, кг/м³ 350-370 - қысу күші, МПа 0,4-0,7 - сорбциялық қабілеті, г/г с. В. 6-7 - тазалау тиімділігі, % 85-90 - жұмыс ресурсы, айлар. кем дегенде 3-4 (суды тұтынуға, судың тұздылық дәрежесіне байланысты). - перфорацияланған түтіктің биіктігі – 650 мм - перфорацияланған түтіктегі тесіктердің диаметрі - 0,8 мм; - мөлдір патрон корпусының диаметрі - 100 мм - картридждің жалпы биіктігі – 750 мм; - жылжымалы қондырғының жалпы биіктігі - 1500 мм; - жылжымалы қондырғының жалпы ені - 400 мм; - жылжымалы қондырғының тазартылған суына арналған ыдыс - 40 л; - жылжымалы қондырғының жалпы ұзындығы - 1600 мм.

Level of implementation (in Russian) : Работы по проекту началась 2023 году, и находятся на втором этапе реализации. Результаты разработок будут внедрятся в условиях крестьянских хозяйств, занимающихся животноводством и нуждающихся в очистке и опреснении подземных минерализованных вод.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба бойынша жұмыс 2023 жылы басталып, іске асырудың екінші кезеңінде тұр. Әзірлеу нәтижелері мал шаруашылығымен айналысатын және жер асты минералды суларын тазарту мен тұщыландыруды қажет ететін шаруа қожалықтары жағдайында жүзеге асырылатын болады.

Efficiency (in Russian) : Использование мобильной установки для очищения и опреснения минерализованной подземной воды из колодцев имеет следующие эффективные параметры: - легко собирается и разбирается, что обеспечивает высокую транспортабельность на любые расстояния отгонного животноводства; - благодаря рациональному конструированию и расположению основных фильтрующих элементов мобильная установка легко и быстро налаживается и запускается до рабочего состояния; - максимальное время сбора, наладки и запуска мобильной установки составляет 1,5 часа; - мобильная установка может работать с помощью электричества вырабатываемого переносными генераторами; - в перспективе есть возможность подключение мобильной установки с помощью солнечных панелей.

Efficiency (in Kazakh) : Ұңғымадан минералданған жер асты суларын тазарту және тұщыландыру үшін жылжымалы қондырғыны пайдалану келесі тиімді параметрлерге ие: - монтаждауға және бөлшектеуге оңай, бұл мал айдау үшін кез келген қашықтыққа жоғары тасымалдау мүмкіндігін қамтамасыз етеді; - негізгі сүзгі элементтерінің ұтымды дизайны мен орналасуының арқасында жылжымалы блокты оңай және жылдам орнатуға және пайдалануға беруге болады; - мобильді қондырғыны жинау, баптау және іске қосудың максималды уақыты - 1,5 сағат; - жылжымалы қондырғы портативті генераторлар өндіретін электр энергиясын пайдалана алады; - болашақта күн батареялары арқылы жылжымалы қондырғыны қосуға болады.

Field of application (in Russian) : Применяется для очистки и опреснения минерализованных подземных и наземных источников воды в целях обводнения пастбищных угодии и отгонного животноводства. Также будет применяется для доочистки питьевой воды от вредных примесей в системах водоснабжения городов и сельских населенных мест.

Field of application (in Kazakh) : Жайылымдық жерлерді суару және мал шаруашылығы мақсатында минералданған жер асты және жер асты су көздерін тазарту және тұзсыздандыру үшін қолданылады. Сондай-ақ ол қалалар мен ауылдық елді мекендердің сумен жабдықтау жүйелеріндегі ауыз суды зиянды қоспалардан кейінгі тазарту үшін де пайдаланылады.