The object of research, development or design (in Russian) : Погребально-поминальные памятники Казахского Притоболья

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақ Тобылының жерлеу және мемориалдық ескерткіштері

Aim of work (in Russian) : Цель проекта выявление аспектов сакрализации ландшафта на южном отрезке Казахского Притоболья на основе комплексного исследования погребально-поминальных памятников в исторической ретроспективе от эпохи ранних кочевников до середины ХХ в.

Aim of work (in Kazakh) : Жоба мақсаты ерте көшпенділер дәуірінен ХХ ғасырдың ортасына дейінгі тарихи ретроспективтегі жерлеу-еске алу ескерткіштерін кешенді зерттеу негізінде Қазақ Тобылының оңтүстік бөлігіндегі ландшафтты сакралдау аспектілерін анықтау.

Методы исследования (на русском) : В процессе выполнения проекта проведены полевые археологические работы и разведки, этноархеологические исследования, теоретические разработки по археологии.

Методы исследования (на казахском) : Жоба барысында далалық археологиялық жұмыстар мен барлау, этноархеологиялық зерттеулер, археологиядағы теориялық әзірлемелер жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Выявлены новые объекты культурно-исторического наследия. Исследованы два объекта эпохи ранних кочевников. По материалам полевых исследований подготовлен научный отчет. Предметный комплекс после проведения реставрации будет передан в Денисовский историко-краеведческий музей. Выполнены междисциплинарные исследования материала, отобраны пробы из раскопанных курганов для дальнейшего анализа данных (датировка по С14, палинология, технология изготовления изделий). Выполнен анализ данных по памятникам сарматского периода в регионе. Составлен реестр каменных изваяний региона. Особый интерес представляют кулпытасы, в том числе архаичные, требующие дальнейшего изучения. Предполагается в дальнейшем прочтение и анализ арабографичных эпитафий, ввод в научный оборот полученных выводов. Проработаны архивные материалы по расселению казахов в конце 19–нач. 20 в. Составлены: Карта расположения кулпытасов на территории Житикаринского, Камыстинского, Денисовского районов Костанайской области; карта с выявленными памятниками ранних кочевников и этнографического времени. Житикаринского, Камыстинского, Денисовского районов Костанайской области; карта расселения казахских родов на основе архивных данных в Житикаринском районе; находок каменных изваний региона. Результаты научных изысканий отражены в шести публикациях, в том числе в базе данных SCOPUS, WoS, КОКСНВО

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Мәдени-тарихи мұраның жаңа нысандары анықталды. Ерте көшпенділер дәуірінің екі нысаны зерттелді. Далалық зерттеулер материалдары бойынша ғылыми есеп дайындалды. Қалпына келтіру жұмыстары жүргізілгеннен кейін пәндік кешен Денисов тарихи-өлкетану мұражайына беріледі. Материалға пәнаралық зерттеулер жүргізілді, деректерді одан әрі талдау үшін қазылған қорғандардан сынамалар алынды (с14 бойынша танысу, палинология, бұйымдарды дайындау технологиясы). Өңірдегі сармат кезеңінің ескерткіштері бойынша деректерге талдау жасалды. Аймақтың тас мүсіндерінің тізілімі жасалды. Одан әрі зерттеуді талап ететін құлпытастар, оның ішінде архаикалық құлпытастар ерекше қызығушылық тудырады. Арабографиялық эпитафтарды одан әрі оқу және талдау, алынған тұжырымдарды ғылыми айналымға енгізу болжанады. Қазақтарды қоныстандыру бойынша мұрағат материалдары 19 ғасырдың аяғы–20 ғасырдың басында пысықталды: Қостанай облысының Жітіқара, Қамысты, Денисов аудандарының аумағында құлпытастардың орналасу картасы; ерте көшпенділер мен этнографиялық уақыттың ескерткіштері анықталған карта жасалды. Қостанай облысы Жітіқара, Қамысты, Денисов аудандарының; Жітіқара ауданындағы архивтік деректер негізінде қазақ руларының қоныстану картасы; өңірдің тас қалдықтарының табылуы. Ғылыми зерттеулердің нәтижелері алты басылымда, соның ішінде SCOPUS, WoS, КОКСНВО дерекқорындарының журналдарында жарияланды

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В результате реализации проекта получены данные, представляющие задел для дальнейшего осмысления, теоретических разработок и публикаций по теме сакрализации ландшафта и реконструкции культурно-исторических процессов в Южном Притоболье в эпоху ранних кочевников.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асыру нәтижесінде ландшафтты сакрализациялау және ерте көшпенділер дәуіріндегі Оңтүстік Тоболының мәдени-тарихи процестерді қайта құру тақырыбы бойынша одан әрі түсіну, теориялық әзірлемелер мен жарияланымдар үшін негіз болатын деректер алынды.

Level of implementation (in Russian) : Участники творческого коллектива опубликовали 6 статей: четыре в WOS и SCOPUS, две – в материалах конференции.

Level of implementation (in Kazakh) : Шығармашылық ұжымның қатысушылары 6 мақала жариялады: төртеуі WOS - пен SCOPUS – та, екеуі конференция материалдарында.

Efficiency (in Russian) : Значимость итогов реализации проекта заключается в возможностях дальнейшего исследования региона, которые имеют большие перспективы в археологическом и этноархеологическом аспектах. Практическая значимость работ определяется полевыми исследованиями аварийного кургана и кургана с «усами» в регионе, представлявшем собой контактную зону, где проживало население различных археологических культур, и через который кочевники осуществляли контакты благодаря миграциям и мобильному образу жизни с соседними племенами, а также населением отдалённых районов. Большое значение имеет выявление, фиксация и изучение казахских надгробных памятников – кулпытасов, многим из которых в заброшенных посёлках грозит уничтожение. Данные, относящиеся к памятникам сарматов региона, привлечены для более широких обобщений, что представляет собой актуальность – несмотря на огромный массив полевых материалов, проблемы реконструкции культурно-исторических процессов гунно-сарматского времени далеки от решения. В этом аспекте материалы из Казахского Притоболья несут необходимую информацию для закрытия лакуны и корреляции данных с целью составления целостной картины развития культуры в Степи. Полученный предметный комплекс после обработки – консервации и реставрации – пополнит фонды местного музея. Объем и качество полученного материала позволит осуществить его культурно-хронологическую атрибуцию и в течение нескольких последующих лет ввести в научный оборот в виде публикаций.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаны іске асыру қорытындыларының маңыздылығы археологиялық және этноархеологиялық аспектілерде үлкен перспективалары бар өңірді одан әрі зерттеу мүмкіндіктерінде жатыр. Жұмыстың практикалық маңыздылығы әр түрлі археологиялық мәдениеттердің тұрғындары өмір сүрген және көшпенділер қоныс аудару арқылы байланыс орнатқан байланыс аймағы болған аймақтағы апаттық қорған мен "мұртты" қорғанды далалық зерттеулермен анықталады.және көрші тайпалармен, сондай-ақ шалғай аудандардың тұрғындарымен жылжымалы өмір салты. Қазақтың құлпытас құлпытастарын анықтау, бекіту және зерттеу үлкен маңызға ие, олардың көпшілігі қараусыз қалған ауылдарда жойылу қаупінде тұр. Аймақтың Сарматтарының ескерткіштеріне қатысты деректер кеңірек жалпылау үшін пайдаланылады, бұл өзекті болып табылады – далалық материалдардың үлкен массивіне қарамастан, Ғұн-Сармат кезеңіндегі мәдени және тарихи процестерді қайта құру мәселелері әлі шешілген жоқ. Осы тұрғыдан алғанда, қазақтың Салалық Аймағынан алынған материалдар алшақтықты жою және Даладағы мәдениеттің дамуының тұтас бейнесін жасау үшін деректерді корреляциялау үшін қажетті ақпаратты алып жүреді. Нәтижесінде өңдеуден кейінгі объектілер кешені – консервациялау және қалпына келтіру – жергілікті мұражай қорын толықтырады. Алынған материалдың көлемі мен сапасы оны мәдени-хронологиялық тұрғыдан анықтауға және алдағы бірнеше жыл ішінде ғылыми айналымға жарияланымдар түрінде енгізуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Значимость итогов реализации проекта заключается в возможностях дальнейшего исследования региона, которые имеют большие перспективы в археологическом и этноархеологическом аспектах.научные результаты предлагаемого проекта могут быть применены в написании научных работ, учебников и спецкурсов для средних школ и вузов, при подготовке экспозиций и экскурсий в историко-краеведческих музеях

Field of application (in Kazakh) : ұсынылған жобаның ғылыми нәтижелері орта мектептер мен жоғары оқу орындарына арналған ғылыми жұмыстарды, оқулықтар мен арнайы курстарды жазуда, тарихи-өлкетану мұражайларында экспозициялар мен экскурсиялар дайындауда қолданылуы мүмкін