The object of research, development or design (in Russian) : Донник (лат. Melilótus officinális), зверобой (лат. Hypéricum perforátum) и портулак (лат. Portulaca oleracea и питательные среды Мурасиге-Скуга 1 и Мурасиге-Скуга 2

The object of research, development or design (in Kazakh) : Шайқурай (лат. Melilótus officinális), түйежоңышқа (лат. Hypéricum perforátum) мен портулак (лат. Portulaca oleracea) және Мурасиге-Скуга 1 и Мурасиге-Скуга 2 қоректік орталары

Aim of work (in Russian) : Разработка технологии функциональных молочных продуктов на основе применения экстрактов, полученных из комплекса вторичных метаболитов растительного сырья, культивируемого in vitro с широким спектром антиоксидантной активности.

Aim of work (in Kazakh) : Антиоксиданттық белсенділіктің кең спектрімен in vitro өсірілетін өсімдік шикізатының екінші реттік метаболиттері кешенінен алынған сығындыларды қолдану негізінде функционалдық сүт өнімдерінің технологиясын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : 1. Определение титруемой кислотности сырья и готовых продуктов титриметрическим методом по ГОСТ 150750-2013 2. Определение активной кислотности электрометрическим методом на потенциометре по ГОСТ 267841. 3. Определение массовой доли жира методом Сокслета 4. Определение массовой доли зольного остатка согласно ГОСТ 34845-2022 «Продукты пищевые специализированные и биологически активные добавки. Метод определения массовой доли золы методом сухого озоления». 5. Определение содержания сухих веществ ГОСТ 24061-89 «Метод определения влажности». 6. Содержание β-каротина определяли спектрофотометрическим методом. 7. Углеводный состав определяли согласно ГОСТ 31669-2012 «Продукция соковая. Определение сахарозы, глюкозы, фруктозы и сорбита методом высокоэффективной жидкостной хроматографии». 8. Содержание витаминов группы В и витамина С методом капиллярного электрофореза. ГОСТ 31483-2012. 9. Определение содержания минеральных веществ методом атомной абсорбции на спектрофотометре по ГОСТ 27996. 10. Содержание антиоксидантов определяли амперометрическим методом. ГОСТ Р 54037-2010 11. Макроэлементный состав определяли методом капиллярного электрофореза. 12. Тяжелые металлы определяли атомно-абсорбционный метод. ГОСТ 30178-96. «Определения токсичных элементов». 13. Радионуклеотиды. ГОСТ 32161-2013 14. Определение полифенольных веществ методом Фолин-Дениса.

Методы исследования (на казахском) : 1. Шикізат пен дайын өнімдердің титрленетін қышқылдығын титриметрлік әдіспен анықтау (МЕМСТ 150750-2013 бойынша). 2. Активті қышқылдықты электрометрлік әдіспен потенциометрде анықтау (ГОСТ 267841 бойынша). 3. Майдың массалық үлесін Сокслет әдісімен анықтау. 4. Күл мөлшерін құрғақ күлдену әдісімен анықтау (МЕМСТ 34845-2022 «Мамандандырылған және биологиялық белсенді қоспалардағы күлдің массалық үлесін анықтау әдісі»). 5. Құрғақ заттардың құрамын анықтау (МЕМСТ 24061-89 «Ылғалдылықты анықтау әдісі» бойынша). 6. β-каротиннің құрамын спектрофотометрлік әдіспен анықтау. 7. Көмірсулар құрамын жоғары тиімді сұйықтық хроматография әдісімен анықтау (МЕМСТ 31669-2012 «Шырын өнімдері. Сахароза, глюкоза, фруктоза және сорбиттің құрамын анықтау»). 8. В тобының витаминдері мен С витаминінің құрамын капиллярлық электрофорез әдісімен анықтау (МЕМСТ 31483-2012 бойынша). 9. Минералды заттар құрамын атомдық абсорбция әдісімен спектрофотометрде анықтау (МЕМСТ 27996 бойынша). 10. Антиоксиданттардың құрамын амперометрлік әдіспен анықтау (МЕМСТ Р 54037-2010 бойынша). 11. Макроэлементтердің құрамын капиллярлық электрофорез әдісімен анықтау. 12. Ауыр металдардың құрамын атомдық абсорбция әдісімен анықтау (МЕМСТ 30178-96 «Уытты элементтердің құрамын анықтау» бойынша). 13. Радионуклидтерді анықтау (МЕМСТ 32161-2013 бойынша). 14. Полифенолды заттардың құрамын Фолин-Денис әдісімен анықтау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Установлен оптимальный режим сушки для донника, зверобоя и портулака: температура 30-32°C, время 72 часа. Определены показатели качества растительного сырья, включая массовую долю жира, углеводов, содержание сухих веществ и зольность. Выяснено, что портулак не содержит сахарозу и фруктозу, а содержание сухих веществ во всех образцах превышает 90%. Для оценки безопасности растительного сырья определено содержание тяжелых металлов. Содержание свинца и кадмия в доннике и портулаке незначительно и находится в пределах нормы. В зверобое тяжелые металлы не обнаружены, как и ртуть и мышьяк во всех образцах. Антиоксидантные свойства растительного сырья обусловлены вторичными метаболитами — флавоноидами, дубильными веществами и бета-каротином. Минеральный состав портулака значительно превышает донник и зверобой по содержанию железа, фосфора, кальция, магния и калия. Состав питательных сред Мурасиге-Скуга 1 и 2 включает макро- и микросоли, витамины, гидролизат казеина, сахарозу, фитогель, 2,4-Д и кинетин в различных пропорциях. Питательная среда Мурасиге-Скуга 1 показала более высокую концентрацию водорастворимых антиоксидантов, что может сделать её более эффективной для защиты клеточных культур растений от окислительного стресса. Научная новизна заключается в разработке технологии функциональных молочных продуктов (йогурта) на основе экстрактов вторичных метаболитов с широким спектром антиоксидантной активности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Шайқурай, түйежоңышқа және портулакты кептірудің оңтайлы режимі анықталды: кептіру температурасы 30-32°C, уақыты — 72 сағат. Өсімдік шикізатының сапа көрсеткіштері: майдың массалық үлесі, көмірсулардың массалық үлесі, құрғақ заттардың мөлшері және күлдің массалық үлесі анықталды. Портулактың құрамында сахароза мен фруктоза жоқ екендігі анықталды. Өсімдік шикізатының құрғақ заттары 90%-дан астамды құрайды. Шикізаттың қауіпсіздігін бағалау үшін ауыр металдар мөлшері анықталды. Шайқурай мен портулактағы қорғасын және кадмий мөлшері рұқсат етілген шектерде, ал түйежоңышқада ауыр металдар анықталған жоқ. Барлық үлгілерде сынап пен мышьяк жоқ. Өсімдік шикізатының антиоксиданттық қасиеттері олардың құрамындағы флавоноидтар, илік заттар және бета-каротин сияқты екінші реттік метаболиттердің болуына байланысты. Портулактің минералдық құрамы темір, фосфор, кальций, магний және калий мөлшері бойынша шайқурай мен түйежоңышқадан айтарлықтай жоғары. Мурасиге-Скуга 1 және 2 қоректік ортасының құрамы макро- және микротұздар, витаминдер, казеин гидролизаты, сахароза, фитогель, 2,4-Д, кинетин әртүрлі пропорцияларда енгізілді. Мурасиге-Скуга 1 суда еритін антиоксиданттардың жоғары концентрациясын көрсетті, бұл оны жасушалық дақылдарды тотығу стрессінен қорғауда тиімді етеді. Ғылыми жаңалығы — антиоксиданттық белсенділігі кең спектрлі екінші реттік метаболиттерден алынған экстрактілер негізінде функционалды сүт өнімдері (йогурт) технологиясын әзірлеу.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработка функциональных продуктов питания с повышенной антиоксидантной активностью будет способствовать обеспечению населения продуктами здорового питания и развитию пищевой индустрии РК. Применение вторичных метаболитов полученных in vitro из растительного сырья в технологии молочных продуктов имеет положительный эффект не только на качественные показатели, а также на потребительские свойства готовой продукции и является важными компонентами для профилактики здоровья человека.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Антиоксиданттық белсенділігі жоғары функционалды тағам өнімдерін әзірлеу халықты дұрыс тамақтану өнімдерімен қамтамасыз етуге және Қазақстан Республикасының тамақ өнеркәсібін дамытуға ықпал етеді. Өсімдік шикізатынан in vitro әдісімен алынған екінші реттік метаболиттерді сүт өнімдері технологиясында қолдану дайын өнімнің сапалық көрсеткіштеріне ғана емес, сонымен қатар тұтынушылық қасиеттеріне де оң әсерін тигізеді және адам денсаулығының профилактикасы үшін маңызды компоненттер болып табылады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Пищевая промышленность

Field of application (in Kazakh) : Тамақ өнеркәсібі