The object of research, development or design (in Russian) : Водоносные горизонты Петропавловска (Северо-Казахстанский осадочный бассейн) и Павлодарской области (Прииртышский осадочный бассейн)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Петропавл (Солтүстік Қазақстан шөгінді бассейні) және Павлодар облысының (Ертіс шөгінді бассейні) сулы горизонттары

Aim of work (in Russian) : Выявить и оценить водоносные горизонты Петропавловска (Северо-Казахстанский осадочный бассейн) и Павлодарской области (Прииртышский осадочный бассейн) для технически возможного и экономически рентабельного геологического хранения CO2, выделяемого промышленными объектами (заводы, ТЭЦ и т.д.).

Aim of work (in Kazakh) : Өнеркәсіптік объектілер (зауыттар, ЖЭО және т.б.) бөлетін CO2 техникалық ықтимал және экономикалық рентабельді геологиялық сақтау үшін Петропавл (Солтүстік Қазақстан шөгінді бассейні) және Павлодар облысының (Ертіс шөгінді бассейні) Сулы қабаттарын анықтау және бағалау.

Методы исследования (на русском) : Сбор необходимых данных проводился камеральным способом в АО "Национальная геологическая служба", где хранятся все геологические данные по нужной территории. Данные использовались для построения статистической модели пласта и моделирования закачки СО2. Предоставление геологических данных является платной услугой и производится на месте (Петропавловск и Павлодарская область). Для этой цели командированы несколько исполнителей. Полученные данные будут храниться в электронном, а также распечатанном форматах. При построении геологической модели выбранного горизонта порядка 30% времени уходит на подготовку и загрузку данных, что предполагает оцифровку данных и редактирование файлов под необходимый формат. Для обеспечения достоверности при построении геологической модели определялся реперный горизонт - детальный стратиграфический горизонт, хорошо выдерживающийся на значительном расстоянии и служащий для сопоставления разрезов. Алгоритм построения трехмерной геологической модели: 1) Загрузка результатов петрофизической интерпретации в Petrel; 2) Межскважинная корреляция данных геофизических исследований скважин (ГИС); 3) Интерпретация сейсмических данных; 4) Создание структурного каркаса трехмерной модели по результатам сейсмической интерпретации; 5) Создание литологической модели; 6) Распространение скважинных и керновых данных по модели; 7) Анализ неопределенностей и подсчет запасов.

Методы исследования (на казахском) : Қажетті мәліметтерді жинау қажетті аумақ бойынша барлық геологиялық деректер сақталған «Ұлттық геологиялық қызмет» АҚ-да қолма-қол алынды. Деректер резервуардың статистикалық моделін құру және СО2 инъекциясын модельдеу үшін пайдаланылды. Геологиялық мәліметтерді беру ақылы қызмет болып табылады және учаскеде (Петропавл және Павлодар облысы) жүзеге асырылады. Осы мақсатқа бірнеше орындаушы жіберілді. Алынған деректер электронды, сондай-ақ баспа форматында сақталады. Таңдалған көкжиектің геологиялық моделін құру кезінде шамамен 30% уақыт деректерді дайындауға және жүктеуге жұмсалады, бұл деректерді цифрлауды және қажетті форматқа файлдарды өңдеуді қамтиды. Геологиялық модельді құру кезінде сенімділікті қамтамасыз ету үшін тірек горизонт анықталды - айтарлықтай қашықтықта жақсы сақталған және қималарды салыстыру үшін қызмет ететін егжей-тегжейлі стратиграфиялық горизонт. Үш өлшемді геологиялық модельді құру алгоритмі: 1) Петрельге петрофизикалық интерпретация нәтижелерін жүктеу; 2) Геофизикалық барлау деректерінің ұңғыма аралық корреляциясы (ГАЖ); 3) Сейсмикалық мәліметтерді түсіндіру; 4) Сейсмикалық интерпретация нәтижелері бойынша үш өлшемді модельдің құрылымдық каркасын құру; 5) Литологиялық модельді құру; 6) Модель бойынша ұңғыма және керн мәліметтерін бөлу; 7) Белгісіздікті талдау және резервті есептеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработаны 14 критериев для выбора водоносного горизонта. На основании разработанных критериев для выбора водоносных горизонтов были проанализированы геолого-геофизические данные по Прииртышскому и Северо-Казахстанскому осадочным бассейнам. По результатам анализа данных построены 2 геологические модели по Прииртышскому и Северо-Казахстанскому осадочным бассейнам. Обнаружен водоносный горизонт в Прииртышском осадочном бассейне, подходящий для закачки СО2. Расстояние между ТЭЦ АО «ЦАЭК» и выявленного водоносного горизонта составляет 148 км. Построена гидродинамическая модель выявленного водоносного горизонта в Прииртышском осадочном бассейне, расположенного вблизи ТЭЦ АО «ЦАЭК». Получены результаты по моделированию: 1) количество закачиваемого CO2 за 100 лет составило 13,4 млн тонн газа; 2) рост давления при закачке газа составил 204,2 бар; 3) количество растворенного CO2 в водоносном горизонте - 3,4 тонн CO2; 4) количество нерастворенного газа - 10 млн тонн CO2. Проведено технико-экономическое обоснование закачки СО2 в полученный водоносный горизонт: капитальные затраты на закачку СО2 составляют 14148957 долларов США; годовые операционные расходы – 2,5 млн долларов США; за период 100 лет чистая прибыль составит 9,7 млн долларов США при сроке окупаемости – 8 лет.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сулы қабаттарды таңдау үшін 14 критерий әзірленді. Сулы горизонттарды таңдаудың әзірленген критерийлері негізінде Ертіс және Солтүстік Қазақстан шөгінді бассейндерінің геологиялық және геофизикалық деректері талданды. Деректерді талдау нәтижелері бойынша Ертіс және Солтүстік Қазақстан шөгінді бассейндері үшін 2 геологиялық модель салынды. Ертіс шөгінді бассейнінде СО2 айдауға жарамды сулы горизонт табылды. «ОАЭК» АҚ жылу электр орталығы мен анықталған сулы горизонт арасындағы қашықтық 148 км. «ОАЭК» АҚ ЖЭО жанында орналасқан Ертіс шөгінді бассейніндегі анықталған сулы горизонттың гидродинамикалық моделі құрастырылды. Модельдеудің келесі нәтижелері алынды: 1) 100 жыл ішінде айдалған СО2 мөлшері 13,4 млн тонна газды құрады; 2) газды айдау кезінде қысымның жоғарылауы 204,2 барды құрады; 3) сулы горизонттағы еріген СО2 мөлшері – 3,4 тонна СО2; 4) ерімеген газдың мөлшері – 10 млн тонна СО2. Алынған сулы горизонтқа СО2 айдаудың техникалық-экономикалық негіздемесі жүргізілді: СО2 айдауға күрделі шығындар 14 148 957 АҚШ долларын құрайды; жылдық операциялық шығыстар – 2,5 миллион АҚШ доллары; 100 жыл ішінде таза пайда 8 жыл өтелу мерзімімен 9,7 миллион АҚШ долларын құрайды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты проекта будут использованы АО «КИНГ» для дальнейшего внедрения на промышленные предприятия группы компаний АО «ЦАЭК» с целью налаживания полного цикла утилизации СО2 (улавливание, транспортировка и хранение). Выявление геологической структуры позволит существенно сократить негативное влияние на окружающую среду, сократив ежегодный объем выбросов СО2 Павлодарской области.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаның нәтижелерін «КИНГ» АҚ CO2 кәдеге жаратудың толық циклін (ұстау, тасымалдау және сақтау) құру мақсатында «ОАЭК» АҚ компаниялар тобының өнеркәсіптік кәсіпорындарында одан әрі енгізу үшін пайдаланады. Геологиялық құрылымды анықтау Павлодар облысында СО2 шығарындыларының жылдық көлемін азайта отырып, қоршаған ортаға теріс әсерді айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : жүзеге асырылмаған

Efficiency (in Russian) : В Казахстане отсутствуют исследования возможности хранения СО2 с технической и экономической точки зрения, особенно это касается Петропавловска и Павлодарской области, где целесообразнее всего утилизировать диоксид углерода. Эти аспекты проработаны в задачах в рамках этого проекта. Помимо этого, полученные результаты позволят АО ЦАЭК и другим промышленным предприятиям осуществить закачку СО2 с целью его хранения, что существенно снизит загрязнение атмосферы.

Efficiency (in Kazakh) : Қазақстанда СО2-ны техникалық-экономикалық тұрғыдан сақтау мүмкіндігін зерттеу жүргізілмеген, әсіресе Петропавл және Павлодар облыстарында көмірқышқыл газын кәдеге жарату тиімді. Бұл аспектілер осы жоба аясындағы тапсырмаларда пысықталған. Сонымен қатар, алынған нәтижелер «ОАЭК» АҚ және басқа да өнеркәсіптік кәсіпорындарға оны сақтау мақсатында СО2 айдауға мүмкіндік береді, бұл ауаның ластануын айтарлықтай төмендетеді.

Field of application (in Russian) : Группа компаний АО «ЦАЭК», а также ТЭЦ и промышленные предприятия Петропавловска и Павлодарской области.

Field of application (in Kazakh) : «ОАЭК» АҚ компаниялар тобы, сонымен қатар Петропавл қаласы мен Павлодар облысының жылу электр станциялары мен өнеркәсіптік кәсіпорындары.