The object of research, development or design (in Russian) : история и творческое наследие казахской интеллигенции

The object of research, development or design (in Kazakh) : қазақ зиялыларының тарихы мен шығармашылық мұрасы

Aim of work (in Russian) : проведение комплексного исследования научно-политического и творческого наследия деятелей «Алаш» как представителей национальной интеллектуальной элиты в контексте исторической преемственности их либерально-демократических идей в современном государственном строительстве Казахстана, выработка рекомендаций для их практического применения в общественно-политической жизни страны в процессах модернизации общественного сознания и духовного возрождения казахстанского общества.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның қазіргі мемлекеттік құрылысындағы либералдық-демократиялық идеяларының тарихи сабақтастығы контекстінде ұлттық зиялы қауым өкілдері ретіндегі Алаш қайраткерлерінің ғылыми, саяси және шығармашылық мұраларын кешенді зерттеу, оларды өмірде тәжірибеде қолдану бойынша ұсыныстар әзірлеу. қоғамдық сананы жаңғырту және қазақстандық қоғамның рухани жаңғыру үдерістеріндегі елдің қоғамдық-саяси өмірі.

Методы исследования (на русском) : При проведении исследований по проекту применяются общие научные методы, как анализ, синтез, абстрагирование, сравнение, индукция, дедукция и аналогия, также и специфические методы исторической науки, как принцип историзма. Необходимо отделить принцип историзма от исторического детерминизма. Мы применяем принцип историзма, опирающийся на разработанные европейскими мыслителями концепции исторического процесса, в которых закономерность и необходимость неотрывны от вариативности, от многообразия возможностей и случайностей.

Методы исследования (на казахском) : Жоба бойынша зерттеулер жүргізу кезінде талдау, синтез, абстракция, салыстыру, индукция, дедукция және аналогия сияқты жалпы ғылыми әдістер, сонымен қатар тарихтану принципі сияқты тарих ғылымының нақты әдістері қолданылады. Тарихшылдық принципін тарихи детерминизмнен ажырату қажет. Біз еуропалық ойшылдар әзірлеген тарихи процестің концепцияларына негізделген тарихшылдық принципін қолданамыз, онда заңдылық пен қажеттілік өзгергіштіктен, мүмкіндіктер мен тосын жағдайлардың сан алуандығынан ажырамайды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В научный оборот введены материалы семейного архива Ш.Сарыбаева, фольклорных экспедиций, наследие И.Джансугурова и М.Жумабаева. Семейный архив Ш.Сарыбаева был впервые исследован и оцифрован, что представляет собой большую научную ценность. Введены в оборот журнал Сауле (приложение к Акжол) и программа фольклорных экспедиций, разработанная А.Диваевым и М.Жумабаевым. Снято 15 видеолекций и введен курс «История Алаш и наследие казахской интеллигенции» для магистратуры 7М01603 «История: цифровые технологии в историческом образовании» КазНПУ им. Абая. Впервые выявлены документы, касающиеся деятельности казахской интеллигенции в Восточном издательстве и Центроиздате (1922–1931 гг.), которые ранее не использовались в научных исследованиях. В архивах Великобритании, Германии, США, Турции, России, Узбекистана и Казахстана найдено более 3000 новых документов, что способствует углубленному пониманию творческого наследия представителей среднеазиатской эмиграции и особенностей национального движения казахской элиты. По результатам работы опубликовано 17 статей, в том числе 12 в журналах, рекомендованных КОКСНВО МНВО РК, статья в сборнике международной конференции, статья в республиканском журнале и 3 статьи, принятые для публикации в журналах, индексируемых в Scopus. Также издано 14 книг.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ғылыми айналымға Ш.Сарыбаевтың отбасылық архиві, фольклорлық экспедиция материалдары, И.Джансугуров пен М.Жұмабаевтың мұрасы енгізілді. Ш.Сарыбаевтың архиві алғаш рет зерттеліп, цифрландырылды. Алғаш рет «Сауле» журналы және А.Диваев пен М.Жұмабаевтың фольклор жинау бағдарламасы ғылыми айналымға енгізілді. 15 бейнедәріс түсіріліп, «Алаш тарихы және қазақ интеллигенциясының мұрасы» курсы Абай ат. ҚазҰПУ-нің 7М01603 «Тарих: тарихи білім беру саласындағы цифрлық технологиялар» магистратура бағдарламасына қосылды. 1922–1931 жылдардағы РСФСР Ұлттық істер жөніндегі Наркоматына қарасты Шығыс баспасы және Центроиздат (қырғыз және қазақ бөлімі) жұмысына қатысты құжаттар алғаш рет анықталып, ғылыми айналымға енгізілді. Ұлыбритания, Германия, АҚШ, Түркия, Ресей, Өзбекстан және Қазақстанның архивтерінде 3000-нан астам жаңа құжат табылып, Орта Азия эмиграциясының мұрасын тереңірек түсінуге мүмкіндік берді, қазақ элитасының ұлттық қозғалысындағы ортақ және ерекше тұстарды анықтауға жол ашылды. 17 мақала жарияланды, оның ішінде 12 мақала ҒЖБМ ұсынған журналдарда, халықаралық конференция жинағында мақала, республикалық журналда мақала, 3 мақала Scopus индекстелген журналдарда жариялануға қабылданды. Сонымен қатар, 14 кітап шығарылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Часть полученных в процессе исследований результатов выходит на уровень научно-методологического осмысления архивных источников, впервые вводимых в научный оборот, новых методик написания научных монографий, информационно-коммуникационных технологий обучения по новейшей истории Казахстана, интеллектуальной истории Казахстана.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеу барысында алынған нәтижелердің бір бөлігі ғылыми айналымға алғаш рет енгізілген мұрағаттық дереккөздерді, ғылыми монографияларды жазудың жаңа әдістерін, Қазақстанның жаңа тарихын оқытудың ақпараттық-коммуникациялық технологияларын, сондай-ақ ғылыми-әдістемелік кешендерді ғылыми-әдістемелік тұрғыдан түсіну деңгейіне жетеді. Қазақстанның зияткерлік тарихы.

Level of implementation (in Russian) : В рамках проекта в числе работ, выполненных в соответствии с календарным планом на 2023-2024 год,ы реализована задача по подготовке образовательной программы «История Алаша и творческое наследие казахской интеллигенции». Составлена программа курса «История Алаша и творческое наследие казахской интеллигенции». Цель курса – изучение жизни деятелей Алаша и их наследия. Курс ориентирован на изучение рукописей, связанных со следственными делами и засекреченных в архивах и редких изданиях. Достигнутые промежуточные итоги по реализации научных мероприятий нашли отражение в ряде научных публикаций сотрудников проекта, в научных выступлениях с докладами на международных и республиканских конференциях; подготовке и публикации статей в научных изданиях. Рекомендации по внедрению или итоги внедрения результатов: Итоги исследовательской работы предлагается использовать для решения задач научной эвристики по отрасли знания; при разработке спецкурсов на профильных специальностях, подготовке монографических и учебных изданий по новейшей истории Казахстана.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба аясында 2023-2024 жылдарға арналған күнтізбелік жоспарға сәйкес атқарылған жұмыстардың ішінде «Алаш тарихы және қазақ зиялыларының шығармашылық мұрасы» атты білім беру бағдарламасын дайындау міндеті жүзеге асырылды. «Алаш тарихы және қазақ зиялыларының шығармашылық мұрасы» курстық бағдарламасы құрастырылды. Курстың мақсаты – Алаш қайраткерлерінің өмірі мен мұраларын зерттеу. Курс тергеу істеріне қатысты және мұрағаттар мен сирек басылымдарда жіктелген қолжазбаларды зерттеуге бағытталған. Ғылыми қызметті жүзеге асыру бойынша қол жеткізілген аралық нәтижелер жоба қызметкерлерінің бірқатар ғылыми жарияланымдарында, халықаралық және республикалық конференциялардағы ғылыми баяндамаларында көрсетілді; ғылыми журналдарда мақалалар дайындау және жариялау. Нәтижелерді енгізу бойынша ұсыныстар немесе енгізу нәтижелері: Зерттеу жұмысының нәтижелерін білім саласындағы ғылыми эвристика мәселелерін шешу үшін пайдалану ұсынылады; бейіндік мамандықтар бойынша арнайы курстарды әзірлеу, Қазақстанның жаңа тарихы бойынша монографиялық және оқу-әдістемелік басылымдарды дайындау кезінде.

Efficiency (in Russian) : Результаты программы окажут влияние на развитие гуманитарных знаний и идей, обеспечат мощный толчок для дальнейшего развития общества и государства. Исследование внесет вклад в разработку новых концептуальных решений и подходов к оценке прошлого и настоящего, критического анализа и переосмысления научного наследия в области исторических знаний.

Efficiency (in Kazakh) : бағдарлама аясында гуманитарлық білім мен идеялардың дамуына әсер етіп, қоғам мен мемлекеттің одан әрі дамуына қуатты серпін береді. Зерттеу тарихи білім саласындағы ғылыми мұраны бағалаудың жаңа концептуалды шешімдері мен тәсілдерін әзірлеуге, өткен мен бүгінді сыни тұрғыдан талдап, қайта ойластыруға үлес қосады.

Field of application (in Russian) : Фундаментальные исследования в области гуманитарных наук, ориентированные на выявление и воссоздание неизвестных страниц истории, могут стать основой созидания стабильно-процветающего государства, знающего прошлое, с уверенностью, идущего в будущее. Реализуемый проект позволит создать целостную историческую картину интеллектуального наследия казахской интеллигенции, основанную на современных междисциплинарных теоретико-методологических достижениях исторической науки с целью формирования гуманитарного знания общества. Настоящий проект призван решить научно-исследовательские и образовательные цели, а также широкий спектр вопросов и проблем, значительная часть которых прежде не получала должного освещения в фундаментальных изданиях. Исследовательское содержание проекта адресовано ученым, обществоведам, всем интересующимся новейшей историей Казахстана. Материалы проекта могут быть использованы при подготовке учебных курсов по интеллектуальной истории Казахстана.

Field of application (in Kazakh) : Тарихтың беймәлім беттерін анықтауға және жаңғыртуға бағытталған гуманитарлық ғылымдар саласындағы іргелі зерттеулер өткенді біліп, болашаққа сеніммен қадам басатын тұрақты да берекелі мемлекет құруға негіз бола алады. Жүзеге асырылып жатқан жоба қоғамның гуманитарлық білімін қалыптастыру мақсатында тарих ғылымының заманауи пәнаралық теориялық және әдістемелік жетістіктеріне негізделген қазақ зиялыларының интеллектуалдық мұрасының тұтас тарихи бейнесін жасауға мүмкіндік береді. Бұл жоба ғылыми-зерттеу және білім беру мақсаттарын, сондай-ақ маңызды бөлігі бұрын іргелі басылымдарда тиісті түрде қамтылмаған мәселелер мен проблемалардың кең ауқымын шешуге арналған. Жобаның зерттеу мазмұны ғалымдарға, қоғамтанушыларға және Қазақстанның жаңа тарихына қызығушылық танытатын кез келген адамға арналған. Жоба материалдарын Қазақстанның зияткерлік тарихы бойынша оқыту курстарын дайындауда пайдалануға болады.