The object of research, development or design (in Russian) : 1500 селекционных линии и номеров факультативного ячменя.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Факультативті арпаның 1500 үлгісі

Aim of work (in Russian) : Создание факультативного сорта ячменя на богарных и неполивных землях юго-востока, западного и центрального Казахстана с урожайностью в зависимости от зон возделывания от 25,0 до 40,0 ц/га, качеством зерна выше 14,0% белка.

Aim of work (in Kazakh) : Оңтүстік-шығыс, батыс және орталық Қазақстанның тәлімі және суарылмайтын егістік аймақтарына байланысты өнімділігі 25,0-ден 40,0 ц/га дейін, дән сапасы 14,0% протеиннен жоғары факультативті арпа сортын жасап шығару.

Методы исследования (на русском) : Полевые опыты заложены на стационаре лаборатории селекции зернофуражных культур ТОО «КазНИИЗиР», расположенном в Алматинской области по методике Доспехова (1985г.) и ГКСИСК РК (2002г.). Формирование питомников в последовательных звеньях селекционного процесса по Комплексной программе «Арпа». Изучение коллекции ячменя отбор, гибридизация, фенологические наблюдения по методике ВИР и международного классификатора СЭВ рода Hordeum L. Л. Оценка на стрессовые условия среды согласно методическим указаниям: Балык Г.С.; Кожушко Н.Н; Олейникова Т.В., Кожушко Н.Н., Осипов Ю.Ф. Изучение биохимического состава зерна осуществлено по методам: содержание азота - методом Къельдаля, содержание протеина пересчетом на 6,25. Содержание крахмала – поляриметрическим методом, а содержание амилозы – йодометрическим, в том числе и на БИК-основе. Методы оценки качества по крупяным, пивоваренным и кормовым свойствам согласно соответствующим ГОСТ. Молекулярно-генетический анализ на основе классической ПЦР. Для ПЦР использованы маркеры для генов Vrn (Vrn-H1, Vrn-H2, Vrn-H3) и Ppd (Ppd-H1, Ppd-H2).

Методы исследования (на казахском) : Далалық тәжірибелер Алматы облысында орналасқан «ҚазЕжӨШ ҒЗИ» ЖШС-нің жемдік дәнді дақылдар селекциясының танаптарында Доспеховтың (1985 ж.) және ҚР АШМ АШДССЖМК (2002) әдістемесі бойынша жүргізілді. Селекциялық танаптарды қалыптастыру «Арпа» кешенді бағдарламасы әдістемесі бойынша жүргізілді. Арпаны сұрыптау, будандастыру, фенологиялық бақылаулар, коллекциясыны зерттеу ВИР және Hordeum L. L. туысының халықаралық SEV классификаторы әдісі бойынша жүргізілді. Стресстік орта жағдайларына баға беру: - әдістемелік нұсқаулар бойынша құрғақшылыққа төзімділікке: Балық Г.С.; Кожушко Н.Н; Олейникова Т.В., Кожушко Н.Н., Осипов Ю.Ф. Дәннің биохимиялық құрамын зерттеу келесі әдістер бойынша жүргізілді: азот мөлшері – Кьельдаль әдісі бойынша, ақуыз мөлшері 6,25-ке ауыстырылды. Крахмал құрамы поляриметриялық әдіспен, ал амилоза мөлшері йодометриялық әдіспен, соның ішінде NIR негізіндегі әдістермен анықталды. Арпаның жармалық, сыралық және жемдік қасиеттерінің сапасын бағалау МССТ әдістері бойынша зерттелді. Молекулярлық-генетикалық талдау оқшауланған ПТР негізінде жүргізілді. ПТР-ге Vrn (Vrn-H1, Vrn-H2, Vrn-H3) және Ppd (Ppd-H1, Ppd-H2) гендерінің маркерлері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : С участием местных и зарубежных перспективных сортообразцов факультативного ячменя получены 36 новых гибридных популяции. В начальных питомниках селекционного процесса факультативного ячменя выделены достаточно большое количество перспективных линии и номеров для дальнейшего изучения (в коллекционном-21, в гибридном питомнике-11, в селекционном питомнике 1-го года – 72, в селекционном питомнике 2-го года – 16). В контрольном питомнике выделены по засухоустойчивости, устойчивости к полеганию и качеству зерна: 71/12-7, 14/18-5, 87/13-2, 17/18-2 с уровнем урожайности выше 34,0 ц/га, при урожайности стандарта 21,4 ц/га. В конкурсном питомнике выделены перспективные номера 71/13-13, 70/08-3, 76/13-4 являются претендентами на будущее для передачи в ГКСИСК МСХ РК в качестве нового сорта факультативного ячменя. Данные номера превысили стандарт по урожайности зерна от 9,2 до 12,4 ц/га, при урожайности стандарта 40,4 ц/га. По содержанию протеина в зерне с высоким показателем выделены: в контрольном питомнике - 17/18-2 (18,2%), в конкурсном питомнике - 76/13-4 (17,0%). По содержанию крахмала в зерне выделены: в КП - 14/09-4, 71/12-7 (53,1%), в КСИ - 60/15-1, 70/08-3 (53,2%). По содержанию β-глюкана выделены номера с показателями выше 2,4%: в КП - 6/09-7, 17/18-2, 14/09-6, 87/13-2; в КСИ - 76/13-1 и 71/13-13.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жергілікті және шетелдік перспективті факультативті арпа сорттарының қатысуымен 36 жаңа будан популяция алынды. Селекциялық жұмыстардың алғашқы питомниктерінде факультативті арпаның келешекте зерттеу үшін жеткілікті мөлшерде перспективті тізбектері мен үлгілері ерекшеленді (коллекциялық питомниктен - 21, будандық питомникте-11, бірінші жылғы селекциялық питомникте - 72, екінші жылғы селекциялық питомникте - 16). Бақылау питомнигінде құрғақшылыққа төзімді, жатып қалуға тұрақты және дәннің сапасы жағынан келесідей үлгілер ерекшеленді: 71/12-7, 14/18-5, 87/13-2, 17/18-2, бұл үлгілердің өнімділігі 34,0 ц/га жоғары, ал стандатқа алынған сорттың өнімділігі 21,4 ц/га құрады. Баламалы сорт сынау питомнигінде 71/13-13, 70/08-3, 76/13-4 перспективті үлгілері ерекшеленді Бұл үлгілер дәннің өнімділігі жағынан стандарттық сорттың өнімділігі 40,4 ц/га-ды құрағанда 9,2-ден 12,4 ц/га-ға дейін жоғары өнім алынды. Дәннің құрамындағы протеин мөлшері бойынша жоғарғы көрсеткішімен: бақылау питомнигінде - 17/18-2 (18,2%), баламалы сорт сынау питомнигінен - 76/13-4 (17,0%) ерекшеленді. Дәннің құрамындағы крахмал мөлшерімен келесідей үлгілер ерекшеленді: в БП - 14/09-4, 71/12-7 (53,1%), БССП - 60/15-1, 70/08-3 (53,2%). Дән құрамындағы β-глюкан мөлшері бойынша 2,4%-дан жоғары келесі үлгілер ерекшеленді: БП - 6/09-7, 17/18-2, 14/09-6, 87/13-2; БССП - 76/13-1 и 71/13-13.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Выделены 6 номеров факультативного ячменя с выокой урожайностью.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Факультативті арпаның 6 үлгісі жоғарғы өнімділігімен ерекшеленді

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : жүзеге асырылмаған

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы