The object of research, development or design (in Russian) : . Объектом исследования урановые месторождения Казахстана использующие подземное скважинное выщелачивание урана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : . Зерттеу объектісі – уранды жерасты ұңғымаларын шаймалау арқылы Қазақстанның уран кен орындары.

Aim of work (in Russian) : Исследование потенциала ресурсов и технологических решений извлечения благородных и редкоземельных металлов при ПСВ урана на основе использования сорбционной технологии и технологии основанных на аналога канальных экстракторов.

Aim of work (in Kazakh) : Сорбциялық технологияны және аналогты каналды экстракторлар негізіндегі технологияны пайдалану негізінде уранның АЖР кезінде асыл және сирек жер металдарын алудың ресурстары мен технологиялық шешімдерінің әлеуетін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : . Для решения задачи применены известные и новые теоретические методы исследования в области гидрометаллургии и подземного скважинного выщелачивания целевых металлов, а также законы выщелачивания, сорбции и десорбции, методы прикладной математики; методы рационального планирования эксперимента.

Методы исследования (на казахском) : . Мәселені шешу үшін гидрометаллургия және нысаналы металдарды жер асты ұңғыларын сілтілеу саласындағы белгілі және жаңа теориялық зерттеу әдістері, сонымен қатар шаймалау, сорбция және десорбция заңдылықтары және қолданбалы математика әдістері қолданылды; рационалды эксперименттік жоспарлау әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : Научная новизна проекта заключается как исследовании возможности извлечения попутных металлов при ПСВ урана при их низких содержаниях в растворах, так и изучении закономерностей извлечения попутных металлов на инновационных установках – канальных экстракторах отличающихся гидродинамикой протекания раствора через них. Этот подход открывает значительные перспективы по повышению эффективности подземного скважинного выщелачивания на урановых месторождениях. Преимущество технологии канальных экстракторов состоит в высокой скорости протекания раствора через единицу площади по сравнению с сорбционными колоннами в 10-80 раз. В работе использовались как сорбционные колонны так и канальные экстракторы. Результаты показали что канальные экстракторы на реальных продуктивных растворах обеспечивают высокую скорость протекания растворов за счет низкого гидродинамического сопротивления.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаның ғылыми жаңалығы ілеспе металдарды ерітінділердегі аз мөлшерде уранның ХТҚ кезінде алу мүмкіндігін зерттеуде де, гидродинамикасы бойынша ерекшеленетін инновациялық қондырғылар – каналды экстракторларда ілеспе металдарды алу заңдылықтарын зерттеуде де жатыр. олар арқылы ерітіндінің ағуы. Бұл тәсіл уран кен орындарында in-situ сілтілеу тиімділігін арттырудың маңызды перспективаларын ашады. Каналды экстрактор технологиясының артықшылығы сорбциялық колонналармен салыстырғанда бірлік аудан арқылы ерітінді ағынының жоғары жылдамдығы, 10-80 есе. Жұмыста сорбциялық бағаналар да, каналды экстракторлар да пайдаланылды. Нәтижелер нақты өнімді ерітінділердегі каналды экстракторлар төмен гидродинамикалық кедергіге байланысты ерітінділердің жоғары ағынын қамтамасыз ететінін көрсетті.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Урандобывающие компания использующие подземное скважинное выщелачивание урана. В настоящее время свыше 70 % уже пробуренных скважин находятся в законсервированном состоянии. Это миллиарды тенге вложенных в добычу урана. Тем не менее этот потенциал практически уже списанный с баланса компаний можно использовать для добычи сопутствующих металлов (скандий, германий, РЗМ, благородные металлы).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Уран өндіруші компаниялар уранды жер асты ұңғымасынан сілтісіздендіру арқылы. Қазіргі уақытта бұрғыланған ұңғымалардың 70%-дан астамы күйіп кеткен күйде. Бұл уран өндіруге салынған миллиардтаған теңге. Соған қарамастан компаниялардың балансынан есептен шығарылып қойған бұл әлеуетті ілеспе металдарды (скандий, германий, сирек жер металдары, асыл металдар) өндіруге пайдалануға болады.

Level of implementation (in Russian) : Полученные результаты могут быть рекомендованы к внедрению как отечественным, так и зарубежным предприятиям использующие подземное скважинное выщелачивание. Результаты проведенных исследований уже позволили рекомендовать разработку и создание Мобильного комплекса извлечения металлов» производительностью 40 тыс м3/год на урановом руднике «Семизбай». Таким образом результаты НИР были внедрены на урановом руднике «Семизбай». Углубленные исследования в данной работе позволили также разработать техническое задание на создание локального комплекса извлечения металлов производительностью свыше 400 тыс м3/год для работы на законсервированном блоке для последующей экспертизы в центре Самгау (Самрук Казна) для последующего финасирования на сумму свыше 1 млрд тенге.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған нәтижелерді ұңғымаларды жерасты шаймалау әдісін қолданатын отандық және шетелдік кәсіпорындарға енгізуге ұсынуға болады. Зерттеу нәтижелері қазірдің өзінде Семізбай уран кенішінде өнімділігі жылына 40 мың м3 болатын жылжымалы металл өндіру кешенін әзірлеуді және құруды ұсынуға мүмкіндік берді. Осылайша, зерттеу жұмыстарының нәтижелері Семізбай уран кенішінде жүзеге асырылды. Осы жұмыста жүргізілген терең зерттеулер сонымен қатар Самғау орталығында (Самұрық) кейіннен сараптамадан өткізу үшін көбелекті блокта жұмыс істеу үшін қуаттылығы жылына 400 мың м3-ден астам жергілікті металл өндіру кешенін құрудың техникалық шарттарын әзірлеуге мүмкіндік берді. Қазынашылық) кейіннен қаржыландыруға 1 млрд теңгеден астам сомаға.

Efficiency (in Russian) : . На основе разработанных методов и технологий были получены новые знания о некоторых свойствах специальных выщелачиващих растворов, а также оптимальных режимах работы колонн сорбции и канальных экстракторов. Эти результаты были использованы для медных месторждения для извлечения меди из продуктивных растворов при переработке медных хвостов.

Efficiency (in Kazakh) : . Жасалған әдістер мен технологиялар негізінде арнайы сілтісіздендіру ерітінділерінің кейбір қасиеттері, сонымен қатар сорбциялық колонкалар мен каналды экстракторлардың оңтайлы жұмыс режимдері туралы жаңа білімдер алынды. Бұл нәтижелер мыс қалдықтарын өңдеу кезінде өнімді ерітінділерден мысты алу үшін мыс кен орындары үшін пайдаланылды.

Field of application (in Russian) : . Разработанная технология комплексного извлечения благородных и редкоземельных металлов при добыче может быть использована на законсервированных блоках урановых месторождений. Обеспечит дополнительный доход урандобывающим предприятиям Казахстана за счет получения дополнительной продукции в виде концентратов сопуствующих металлов. Проект поддержан одним из урановых рудников и рекомендован для реализации на одном из законсервированных блоков уранового рудника

Field of application (in Kazakh) : . Өндіру кезінде асыл және сирек жер металдарын кешенді түрде алудың әзірленген технологиясы уран кен орындарының көбелектер блоктарында қолданылуы мүмкін. Ол Қазақстандағы уран өндіруші кәсіпорындарға ілеспе металдар концентраттары түріндегі қосымша өнім алу арқылы қосымша табыс әкеледі. Жобаны уран кеніштерінің бірі қолдады және уран кенішінің мотболды блоктарының бірінде іске асыруға ұсынылды.