The object of research, development or design (in Russian) : Школьники старших классов

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жоғары сынып оқушылары

Aim of work (in Russian) : На основе сравнительного анализа выявить региональную и гендерную дифференциацию трансформации профессиональных предпочтений учеников старших классов городских и сельских школ как стратегии будущей занятости и востребованности на рынке труда, разработать рекомендации по организации профессиональной ориентации в школе с учетом социальных проблем, государственных программ образования и занятости, задач построения «Нового Казахстана».

Aim of work (in Kazakh) : Салыстырмалы талдау негізінде қалалық және ауылдық мектептердің жоғары сынып оқушыларының кәсіптік артықшылықтарын еңбек нарығында болашақ жұмыспен қамту және сұраныс стратегиясы ретінде трансформациялаудың өңірлік және гендерлік саралануын анықтау, әлеуметтік проблемаларды, білім беру мен жұмыспен қамтудың мемлекеттік бағдарламаларын, "жаңа Қазақстанды" құру міндеттерін ескере отырып, мектепте кәсіптік бағдарлауды ұйымдастыру бойынша ұсынымдар әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Монографический анализ. Анализ статистических данных. Анкетирование. Сравнительный анализ. Анализ государственных и социально-экономических программ в области среднего образования и профессиональной ориентации в РК.

Методы исследования (на казахском) : Монографиялық талдау. Статистикалық деректерді талдау. Сауалнама. Салыстырмалы талдау. ҚР-да орта білім беру және кәсіптік бағдарлау саласындағы мемлекеттік және әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларды талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : - на основе изучения отечественных и зарубежных источников выявлены сложившиеся теоретические подходы социального изучения и методология социологического исследования трансформации профессиональных и образовательных ориентаций учеников старших классов; - конкретные социологические исследования в виде анкетного опроса среди школьников старших классов в школах нескольких регионов страны: г. Алматы и Алматинской области, г. Шымкент и Туркестанской области, г. Астана, г. Семей и Абайской области, г. Павлодаре и Павлодарской области, проведены в два этапа в 2022 с охватом 1000 респондентов и в 2023 годах с охватом 1000 респондентов; - выделены особенности профессиональных и образовательных ориентаций учеников старших классов, оценки ими своих возможностей и доступности дальнейшего образования; - через социологический опрос определены влияние таких внешних факторов выбора профессии, как государственных образовательных и социально-экономических программ; - предоставлена иерархия профессиональных и образовательных предпочтений учеников старших классов общеобразовательных и специализированных школ в городской и сельской местности на основе результатов социологического опроса; - разработаны рекомендации по использованию технологии социологического опроса как метода оценки профессиональных и образовательных ориентаций учеников старших классов; - даны рекомендации по улучшению организации профессиональной ориентации в школах.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - отандық және шетелдік дереккөздерді зерделеу негізінде әлеуметтік зерттеудің қалыптасқан теориялық тәсілдері және жоғары сынып оқушыларының кәсіптік және білім беру бағдарларының өзгеруін әлеуметтанулық зерттеудің әдіснамасы анықталды; - еліміздің бірнеше өңірлеріндегі: Алматы қ. және Алматы облысы, Шымкент қ. және Түркістан облысы, Астана қ., Семей қ. және Абай облысы, Павлодар қ. және Павлодар облысының мектептеріндегі жоғары сынып оқушылары арасында сауалнама түрінде нақты әлеуметтік зерттеулер 2022 жылы 1000 респондентті қамтумен және 2023 жылы 1000 респондентті қамтумен екі кезеңде жүргізілді; - жоғары сынып оқушыларының кәсіптік және білім беру бағдарларының ерекшеліктері, олардың өз мүмкіндіктерін және одан әрі білім алуға қолжетімділігін бағалауы бөлінді; - әлеуметтік сауалнама арқылы мемлекеттік білім беру және әлеуметтік-экономикалық бағдарламалар сияқты мамандық таңдаудың сыртқы факторларының әсері анықталды; - әлеуметтік сауалнама нәтижелері негізінде қалалық және ауылдық жерлерде жалпы білім беретін және мамандандырылған мектептердің жоғары сынып оқушыларының кәсіптік және білім беру қалауларының иерархиясы ұсынылды; - жоғары сынып оқушыларының кәсіптік және білім беру бағдарларын бағалау әдісі ретінде әлеуметтанулық сауалнама технологиясын пайдалану бойынша ұсыныстар әзірленді; - мектептерде кәсіптік бағдарлауды ұйымдастыруды жақсарту бойынша ұсыныстар берілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономическая заинтересованность обусловлена поиском путей внедрения идей посроения нового Казахстан.. Сбор социологических данных о транспормациий профессиоанльных предпочтений школьников старших классов позволит обосновать необходимость создания единной системы профессиональной ориентации в РК. Полученные в рамках проекта результаты влияют на эффективность выбора профессий школьниками, которая позволить более эффективно использовать их профессиоанльный потенциал «на рынке труда. Социально-экономический эффект состоит в том, предложенные результаты способствует внедрению новых форм профориентационной работы с учетом специфики школьников старших классов.. Это обеспечивает реализацию стратегических задач по модернизации казахстанского общества и вхождению РК на международный рынок труда с высококвалифицированными специалистами по новым направлениям развития современной экономики.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық қызығушылық жаңа Қазақстанды құру идеяларын енгізу жолдарын іздестірумен байланысты. Жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділіктерінің трансформациясы бойынша социологиялық мәліметтерді жинақтау кәсіптік бағдар берудің бірыңғай жүйесін құру қажеттілігін негіздеуге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Практические рекомендации по трансформации профессиональных ценностей будут способствовать совершенствованию политики РК в сфере среднего образования.. Методология и инструменты данного социологического исследования могут быть использованы в исследованиях социально-гуманитарного характера. Стажировки молодых и зрелых исследователей в зарубежные университеты позволят освоить зарубежный опыт, улучшить стандарты исследовательской и образовательной деятельности, внедрить новые подходы в в деятельности организации среднего образования. Значимость проекта в национальном и международном масштабе обусловлена тем, что данное исследование позволит глубже и системно выявить социальные проблемы формирования профессиональных предпочтений учащихся старших классов и предложит пути их решения. Разработанная методология и инструменты социологического исследования могут быть использованы в дальнейших исследованиях по образовательному, трудовому и профессиональному поведению молодежи. Сформированные на основе исследования рекомендации позволят улучшить работу по профессиональному ориентированию в школе, а также будут способствовать образовательным и социально-экономическим программам, направленным на улучшение вопросов занятости молодежи. Проект будет способствовать развитию Нового Казахстана и выполнению задач Послания Президента Казахстана «Единство народа и системные реформы – прочная основа процветания страны»

Efficiency (in Kazakh) : Кәсіби құндылықтардың өзгерулеріне бойынша практикалық ұсыныстар Қазақстан Республикасының орта білім беру саласындағы саясатын жетілдіруге көмектеседі. Осы социологиялық зерттеудің әдіснамасы мен құралдарын әлеуметтік-гуманитарлық сипаттағы зерттеулерде пайдалануға болады. Жас және жетілген ғылыми қызметкерлердің шетелдік жоғары оқу орындарында тағылымдамадан өтуі оларға шетелдік тәжірибені меңгеруге, ғылыми-зерттеу және білім беру қызметінің стандарттарын жақсартуға, орта білім беру ұйымдарының қызметіне жаңа көзқарастарды енгізуге мүмкіндік береді.Жобаның республикалық және халықаралық ауқымдағы маңыздылығы бұл зерттеудің жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділігін қалыптастырудағы әлеуметтік мәселелерді тереңірек және жүйелі түрде анықтауға және оларды шешу жолдарын ұсынуға мүмкіндік беретіндігінде. Жасалған әдістеме мен социологиялық зерттеу құралдарын жастардың оқу, еңбек және кәсіптік мінез-құлық мәселелерін одан әрі зерттеуде пайдалануға болады. Зерттеу негізінде қалыптасқан ұсынымдар мектепте кәсіптік бағдар беру жұмысын жетілдіреді, сондай-ақ жастарды жұмыспен қамту мәселелерін жақсартуға бағытталған білім беру және әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларға ықпал етеді. Жоба Жаңа Қазақстанның дамуына және Елбасының «Халық бірлігі мен жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі» Жолдауындағы міндеттерді орындауға ықпал етеді.

Field of application (in Russian) : Исследование применимо для формирования профессиональных предпочтений и выбора профессии выпускниками средних образовательных школ и последующей их эффективной занятости, конкурентоспособности на рынке труда, в области образования и подготовки кадров в условиях построения «Нового Казахстана». Рекомендации будут направлены для обеспечения эффективной работы администраций школ в сфере профессиональной ориентации выпускников старших классов среднеобразовательных и специализированных школ с учетом их гендерных и региональных особенностей, повышения качества подготовки специалистов в высших учебных заведениях. - Резульаты исследования могут быть применены в работе администрации и учителей школ различного типа в организации профориентационной работы. - Методологтей исследования могут быть основой научных исследований школьников старших классов. - Для министерсва просвящения результаты исследования являюся основой построения эффективной системы профориентационной работы с учетом трансфтормации профессиональных предпочтений школьников старших классов.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу жалпы білім беретін мектеп түлектерінің кәсіптік бейімділіктері мен мамандық таңдауын қалыптастыруға және кейіннен олардың тиімді жұмысқа орналасуына, еңбек нарығында, «Жаңа Қазақстан» құрылысы жағдайында білім беру мен кадрларды даярлауда бәсекеге қабілеттілігін арттырады. Мектеп әкімшілігінің гендерлік және аймақтық ерекшеліктерін ескере отырып, орта және арнаулы мектептердің жоғары сыныптарының түлектеріне кәсіптік бағдар беру саласындағы тиімді жұмысын қамтамасыз ету және жоғары оқу орындарында мамандарды даярлау сапасын арттыру бойынша ұсыныстар қолданысқа енеді. - Зерттеу нәтижелерін кәсіптік бағдар жұмысын ұйымдастыруда әртүрлі типтегі мектептердің әкімшілігі мен мұғалімдерінің жұмысында қолдануға болады. - Зерттеу әдістемесі жоғары сынып оқушыларының әлеуметтік мәселелерін ғылыми зерттеулеріне негіз бола алады. – Білім министрлігі үшін зерттеу нәтижелері жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділіктерін өзгеруін ескере отырып, кәсіптік бағдар беру жұмысының тиімді жүйесін құрудың негізі болып табылады.