The object of research, development or design (in Russian) : Проведение археологических раскопок на могильниках Мынтобе и Каратобе в Келесском районе направлено на выявление особенностей погребальной традиции кангюйского периода, определение возраста, пола, патологии скелетов, сроков памятника и химического состава глиняных сосудов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Келес ауданындағы Мыңтөбе және Қаратөбе қорымдарында археологиялық қазба жұмыстарын жүргізу арқылы, қаңлы кезеңінің жерлеу дәстүріндегі ерекшеліктерді айқындау, қаңқалардың жасын, жынысын, паталогиясын, ескерткіштің мерзімін және саз ыдыстардың химиялық құрамын анықтауға бағытталған.

Aim of work (in Russian) : Проведение археологических раскопок в могильниках Мынтобе и Каратобе, расположенных в нижнем течении реки Келес, определение структурной специфики курганов, хронологии, морфологических особенностей скелетов, пола, возраста, состояния здоровья; проведение археогенетических проб отобранных антропологических материалов.

Aim of work (in Kazakh) : Келес өзенінің төменгі ағысында орналасқан Мыңтөбе және Қаратөбе қорымдарында археологиялық қазба жүргізу, обалардың құрылымдық ерекшелігін, мерзімін, қаңқалардың морфологиялық ерекшеліктерін, жынысын, жасын, денсаулық жағдайын анықтау; алынған антропологиялық материялдарды археогенетикалық сынамалардан өткізу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : При археологических исследованиях наряду с эмпирическим методом широко применялись современные технологии. Курганы были раскопаны, разделенные на два или четыре сектора. При подготовке орто фото и топографической карты могильника были сделаны аэрофотоснимки с помощью дрона DJI Phantom. Данные были обработаны в программе Agisoft. В ходе выполнения проекта были проведены радиоуглерод, археогенетический, археопаразитический, археопаталогический и XRF-анализы.

Методы исследования (на казахском) : Археологиялық зерттеу жұмыстары кезінде дәстүрлі әдіспен қатар заманауи технологиялар кеңінен қолданылды. Обалар екі немесе төрт секторға бөліне отырып қазылды. Қазба барысында қабір дағы қыру әлісі арқылы анықталды. Жұмыс барысы суретке түсірілді. Аршылған қорымның жоспарын сызу мақсатында лазерный тахеометр қолданылып нүктелері алынды. Бұл нүктелер AutoCad бағдарламасына еңгізіліп қазба жүргізілген нысанның жобасы дайындалды. Қорымның ортофотосы мен топографиялық картасын дайындау кезінде DJİ Phantom дроны арқылы әуеден суреттері түсірілді. Осылайша цифрлік деректері жинақталды. Бұл деректер Agisoft бағдарламасында өңделіп ортофотосы дайындалды. Жобаны орындау барысында радиоуглеродтық, археогенетикалық, археопаразиттік, археопаталогиялық және XRF анализдері жасалды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые была подготовлена топографическая карта могильника Мынтобе. Была подготовлена ортофото некрополя Каратобе. До начало раскопок был оцифрован исторический ландшафт могильников. Почти все курганы в этом некрополе были засыпаны локальным гумусом. При постройке курганов не использовались ни камня, ни бревна, ни доски. Поверхность кургана покрыта дерном толщиной около 4-5 см. Результаты раскопки показали, что люди в районе Келес были похоронены в катакомбной гробнице и наус. Доступные материалы позволяют разделить гробницы на четыре типа: T-образная катакомбная гробница, T-образная катакомбная гробница с подбоем; однокамерная наус и двухкамерная наус. Была определена абсолютная хронология кургана и химический состав глиняных сосудов. Также были проведены исследования по выявлению паразита скелета на кургане №8 был обнаружен паразит "Трихуриаз". Также были получены первые данные, связанные с генетикой жителей Келесского района, живших в период кангюй. В ходе раскопок на костях найденных скелетов были выявлены несколько видов заболеваний. К ним относятся шпоры пяток, грыжи, остеофиты, артрит и другие болезни.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алғаш рет Мыңтөбе қорымының топографиялық картасы дайындалды. Қаратөбе қорымының ортофотосы дайындалды. Қазба жұмыстарына дейін қорымдардың тарихи ландшафты цифрландырылды. Бұл қорымдағы обалардың барлығы топрақпен үйілген. Қазба жұмыстары Келес аймағындағы адамдардың катакомбалық қабір мен наус қабірге жерленгендігін көрсетті. Қолда бар материалдар қабірлерді төрт түрге бөлуге мүмкіндік береді: «T»-образды катакомбалық қабір, «T»-образды катакомбалық қабірдің дромосы; бір камералы наус және екі камералы наус. Обалардың абсолютті мерзімі мен саз ыдыстардың химиялық құрамы анықталды. Сонымен қатар №8 обадағы қаңқадан паразитін анықтау бойынша зерттеулер жүргізіліп, «Трихуриаз» паразиті табылды. Келес ауданында өмір сүрген кангюй дәуіріндегі тұрғындардың генетикасына қатысты алғашқы деректер де алынды. Қазба барысында аршылған қаңқалардың сүйек беттерінен аурудың бірнеше түрі айқындалды. Бұлардың қатарына өкше шпоры, грижалар, остеофит, артрит және т.б. аурулар жатады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В ходе выполнения проекта к научным исследованиям были привлечены молодые отечественные ученые. К полевым исследованиям были привлечены жители села Г.Муратбаев и Каратобе. Данный проект поднимает международный имидж историко-культурных объектов республики в целом. Исследование способствует развитию потенциала памятника как туристического объекта. Это, в свою очередь, позволит увеличить число туристов; создать новые рабочие места в сфере туризма.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны орындау барысында ғылыми зерттеу жұмыстарына отандық жас ғалымдар тартылды. Бір бірімен тәжірибе алмасып, ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізді. Далалық зерттеулерге Ғ.Мұратбаев және Қаратөбе ауылының тұрғындары тартылды. Жалпы ғылыми топпен жүмысшылар тобына жоба әлеуметтік экономикалық тұрғыдан тиімді болды. Бұл жоба жалпы республиканың тарихи-мәдени объектілерінің халықаралық имиджін көтереді. Зерттеу жүргізілген қорымдарының әлеуетін туристік объект ретінде дамытуға ықпал етеді. Бұл өз кезегінде туристер санының артуына; туризм саласында жаңа жұмыс орындарын құруға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Благодаря трехлетней исследовательской работе были подготовлены научные статьи и монография. Результаты исследования докладывались на международных научно – методических конференциях и конгрессах.

Level of implementation (in Kazakh) : Үш жылдық зерттеу жұмыстары арқылы ғылыми мақалалар мен монография дайындалды. Зерттеу нәтижелері халықаралық ғылыми – әдістемелік конференциялар мен конгресстерде баяндалды.

Efficiency (in Russian) : Проект оказался эффективным в определении погребальных традиций, материальной культуры, строения могил племен, живших в кангюйский период в нижнем течении реки Келес, их паталогии при жизни, абсолютной хронологии памятника.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба Келес өзенінің төмеңгі ағысында қаңлы кезеңінде өмір сүрген тайпалардың жерлеу дәстүрін, материалдық мәдениетін, қабір құрылымын, олардың өмір сүрген кезіндегі паталогиясын, ескерткіштің нақты мерзімін анықтауда тиімді болды.

Field of application (in Russian) : Основные концепции и выводы научных результатов проекта могут быть использованы студентами, магистрантами, докторантами и преподавателями специальностей археология, этнология и история.

Field of application (in Kazakh) : Жобаның ғылыми нәтижелерінің негізгі тұжырымдары мен қорытындыларын археология, этнология және тарих мамандығының студенттері, магистранттары, докторанттары мен оқытушылары пайдалана алады.