The object of research, development or design (in Russian) : Изоляты Bacillus thuringiensis, выделенные из насекомых с признаками бактериоза, также из природных субстратов (почва, опавшие листья, кора деревьев)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Bacillus thuringiensis бактерияларының изоляттары, бактериоз белгілері бар жәндіктерден алынған

Aim of work (in Russian) : Cоздание нового биопестицида в виде культуральной жидкости на основе энтомопатогенной бактерий Bacillus thuringiensis для биологического контроля чешуекрылых вредителей в условиях Казахстане

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстан жағдайында қабыршақ қанатты зиянкестерді биологиялық бақылау үшін Bacillus thuringiensis энтомопатогенді бактериялары негізінде культуральды сұйықтық түріндегі жаңа биопестицид жасау.

Методы исследования (на русском) : Из природных субстратов были выделены изоляты бактерий в чистую культуру. Колонии Bacillus thuringiensis микроскопировали морфологические свойства определяли по определителю Баржака. Первичный Скрининг штаммов в отношении вредителей оценивали в лабораторных условиях. Оценку эффективности рассчитывали по формуле Аббота. Выделение ДНК из полученных бактериальных изолятов проводили с использованием набора GeneJET Genomic DNA Purification Mini Kit #K07. Результаты электрофореза анализировали с помощью гель-документирующей системы с трансиллюминатором «Quantum-ST5, Vilber Lourmat». ПЦР-амплификацию проводили с использованием праймеров. Амплифицированный фрагмент гена gyrB секвенировали методом Сэнгера. Разработка регламента технологии по наработке культуральной жидкости проводили на лабораторном биореакторе «BLBIO-10SJA-100SJA». Мелкоделяночные эксперименты по оценке биологической активности штаммов энтомопатогенной бактерии проводилась в садках-изоляторах на модельных деревьях. Заражение насекомых проводили перорально через корм. Опыты в полевых условиях проводили в ГНПП Илеу Алатау на диких яблонях Сиверса, заселенными гусеницами яблонной моли. Обработки производили ранцевым опрыскивателем Solo-450. Оценку эффективности препаратов проводили по формуле Аббота

Методы исследования (на казахском) : Табиғи субстраттардан бактериялардың таза культуралары ретінде изоляттар алынды. Bacillus thuringiensis-ке тән колониялардың морфологиясына микроскопиялық зерттеу жүргізіліп, әрі қарай жұмыс жасау үшін бөлініп алынды. Культуральды-морфологиялық қасиеттер Баржак нұсқаулығы бойынша анықталды. Штамдардың бастапқы скринингі зиянкестерге қатысты зертханалық жағдайда жүргізілді. Тиімділікті бағалау Аббот формуласы бойынша есептелді. Бактериялық изоляттардан ДНҚ-ны GeneJET Genomic DNA Purification Mini Kit #K0722 жинағын пайдаланып, өндірушінің нұсқауларына сәйкес бөлді. Алынған ДНҚ-ның сапасы мен мөлшері агарозды гельде электрофорез арқылы бағаланды. Электрофорез нәтижелері трансиллюминаторы бар Quantum-ST5 гель-документтеу жүйесі (Vilber Lourmat) көмегімен талданды. ПЦР-амплификациясы праймерлер арқылы жүргізіліп, gyrB генінің амплифицирленген фрагменті Сенгер әдісімен секвенирленді. Культуральды сұйықтық өндіру технологиясының регламентін жасау зертханалық BLBIO-10SJA-100SJA биореакторында жүргізілді. Энтомопатогенді бактерия штамдарының биологиялық белсенділігін бағалауға арналған шағын алаңдық тәжірибелер модельді ағаштардағы изолятор-бөліктерде жүргізілді. Жәндіктерді залалдау қорек арқылы ауыз жолымен жүзеге асырылды. Дала жағдайларындағы тәжірибелер жабайы Сиверс алмасы өсетін Іле Алатауы ұлттық паркінде, алма көбелегінің жұлдызқұрттарымен қоныстанған ағаштарда жүргізілді. Өңдеу Solo-450 бүріккішімен жүргізілді. Препараттардың тиімділігі Аббот формуласы бойынша бағаланды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были обследованы ленточные боры ГЛПР «Ертис орманы», «Семей орманы», Борабай в Акмолинской области и лесные массивы восточного Казахстана. В условиях Алматинской области были обследованы природные резерваты Иле алатауского государственного национального парка и лесополосы. Всего нами было собрано 580 образцов, из них исследовано 479 образца: в чистую культуру выделено 27 изолята Bacillus thuringiensis. Был проведен скрининг 60 штаммов на гусеницах вощиной огневки и яблонной моли. В результате проведенного скрининга в лабораторных условиях для работ в полевых условиях были отобраны 10 вновь выделенных изолятов и 10 штаммов из коллекции лаборатории биотехнологии. Филогения штаммов показала что они отнесены к Bt kurstaki, Bt sotto и Bt ostriniae. Была разработана ПС для наработки культуры на основе костно-пептонном бульоне, титр спор составил 6,6х109. В результате проведенных мелкоделяночных экспериментов по определению биологической эффективности отобранных 20 культур в отношении гусениц яблонной моли и боярышниковой листовертки для обработок в ГНПП против гусениц яблонной моли были отобраны 2 штамма. В результате было установлено, что отобранный штамм DenP16-29 проявил высокую вирулентность в отношении некоторых гусениц из отряда чешуекрылых. По результатам обработок диких яблонь Сиверса в ГНПП Иле Алатау наработанная кж продемонстрировала значительную БЭ по отношению к гусеницам яблонной моли – 92% смертности. Был создан регламент технологии наработки биопестицида.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу барысында табиғи субстраттар жинап, бактериоз белгілері бар өлі жәндіктерді іздеу мақсатында «Ертіс орманы» және «Семей орманына» маршруттық тексерулер жүргізілді. Сондай-ақ, Бурабай орманды аймақтары мен Шығыс Қазақстандағы орманды алқаптарда зерттеулер жүргізілді. Алматы облысында Іле Алатау мемлекеттік ұлттық паркі және басқа аудан алқаптары зерттелді. Барлығы 580 үлгі жиналды, оның ішінде 479 үлгі зерттелді: 27-і Bacillus thuringiensis-тің таза изоляттары бөлініп алынды. Олардың морфологиялық қасиеттері зерттелді. 60 штаммның балауыз күйесі мен алма күйесі жұлдызқұрттарында биологиялық белсенділігі бағаланды. Нәтижесінде далалық зерттеулер жүргізу үшін 20 штамм таңдалды. Bacillus thuringiensis изоляттарының филогениясы көрсеткендей, штамдар Bacillus thuringiensis kurstaki, Bacillus thuringiensis sotto және Bacillus thuringiensis ostriniae сероварымен бір топта орналасты. Зерттеу нәтижелері Bacillus thuringiensis негізінде биопестицидті өндіру үшін тиімді қоректік орта жасалды. Оның негізін сүйек-пептондық сорпа құрады. Бул ортада 6,6×109 титрін көрсетті. Іріктеліп алынған 20 культураның алма күйесі жұлдызқұрттарына және долана жапырақ ширатқышқұрттарына қарсы биологиялық тиімділігін анықтау бойынша шағын аймақтық тәжірибелер нәтижесінде МҰТП- да 2 штамм – DenP16-29 және ОЗШ-07 алма күйесі жұлдызқұрттарына қарсы залалдау үшін таңдалды. Нәтижесінде Bacillus thuringiensis DenP16-29 штамы негізінде биопестицид өндіру технологиясы бойынша регламент жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели проекта по созданию биоинсектицида на основе Bacillus thuringiensis (B. thuringiensis) включают параметры, которые отражают эффективность процесса, затраты на производство и экономическую выгоду от использования биоинсектицида. Эти показатели позволяют оценить целесообразность внедрения проекта с точки зрения технологии и экономики.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Bacillus thuringiensis (B. thuringiensis) негізіндегі биоинсектицид жасау жобасының негізгі құрылымдық және техникалық-экономикалық көрсеткіштері процестің тиімділігін, өндіріс шығындарын және биоинсектицидті пайдаланудан келетін экономикалық пайдасын көрсететін параметрлерді қамтиды. Бұл көрсеткіштер жобаны технология және экономика тұрғысынан енгізудің мақсатқа сай екенін бағалауға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта заключается в сочетании высокой биологической активности против вредителей чешуекрылых, экологической безопасности, экономической выгоды для фермеров и возможности снижения пестицидной нагрузки на окружающую среду. Это делает биоинсектицид на основе B. thuringiensis перспективным и конкурентоспособным продуктом на рынке средств защиты растений в стране.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі қабыршақ қанатты зиянкестерге қарсы жоғары биологиялық белсенділікті, экологиялық қауіпсіздікті, фермерлер үшін экономикалық пайданы және қоршаған ортаға пестицидтік жүктемені төмендету мүмкіндігін үйлестіруде. Бұл B. thuringiensis негізіндегі биоинсектицидті елдегі өсімдіктерді қорғау құралдары нарығында болашағы зор және бәсекеге қабілетті өнім етеді.

Field of application (in Russian) : сельское и лесное хозяйство

Field of application (in Kazakh) : ауыл және орман шаруашылығы