The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являлись биологические материалы от домашних животных.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны үй жануарларынан алынған биологиялық материалдар болды.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта заключается в проведении мониторинга по распространению коронавирусной инфекции среди домашних видов животных и изучение биофизических и физико-химических свойств изолятов коронавируса, выделенных на территории Республики Казахстан.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты Қазақстан Республикасының аумағындағы үй жануарлары арасында коронавирустың таралуына мониторинг жүргізу және оқшауланған коронавирус изоляттарының биофизикалық және физика-химиялық қасиеттерін зерттеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : В работе были использованы современные методы вирусологии и молекулярной-биологии. Проведены работы, такие как по мониторинг коронавирусной инфекции среди домашних животных, выделение изолятов коронавируса, определение патогенности, изучение их культуральных свойств, морфологическая характеризация, определение биофизических и биохимических свойств вирионов коронавируса.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс барысында вирусология мен молекулярлық биологияның заманауи әдістері қолданылды. Үй жануарлары арасында коронавирустық инфекцияны бақылау, коронавирус изоляттарын оқшаулау, патогенділігін анықтау, коронавирустың культуральдық қасиеттерін зерттеу, морфологиялық сипаттамасы, коронавирус вириондарының биофизикалық және биохимиялық қасиеттерін анықтау сияқты жұмыстар жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : В Алматинской, Жамбылской, Туркестанской, Акмолинской, Костанайской, Карагандинской и Восточно-Казахстанской областях Республики Казахстан был проведен мониторинг коронавирусной инфекции домашних жиовтных, в результате которого было отобрано 2 335 проб от собак и кошек. В результате был выделен изолят коронавируса из первичного патматериала путем репродукции на культуре клеток Vero, где была получена вирусная суспензия одного изолята с биологической активностью 5,83±0,08 lgТЦД50/см3. Электронная микроскопия показала, что вирус имеет сфероидную форму диаметром 120–160 нм. Вирионы имеют липидную оболочку с булавовидными пепломерами длиной 5–10 нм, формируемыми тримерами белка S. Наличие этих пепломеров, напоминающих зубцы короны, подтверждают принадлежность выделенного вируса к семейству Coronaviridae. Проведены исследования по определению патогенности и чувствительности, казахстанского изолята коронавируса на различных видах лабораторных и домашних животных, а также на культуре клеток Vero и РКЭ. Проведены работы по изучению биофизических свойств изолята, выделенных на территории Республики Казахстан. Изучены воздействия физических (температура, излучение, давление, ультразвук) и химических факторов на изолят коронавируса и их устойчивость в окружающей среде. Выделенный изолят «SARS-CoV-2/Canis lupus familiaris/KAZ/CCoV_Almaty_ KZ_2022/2022» коронавируса депонирован в международный GenBank (IP PP898122), а также в коллекцию микроорганизмов НИИПББ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының Алматы, Жамбыл, Түркістан, Ақмола, Қостанай, Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстары аумағында жүргізілген мониторингтік экспедициялар барысында иттер мен мысықтардан 2335 сынама алынды. Жүргізілген экспедиция нәтижесінде біріншілік патологиялық материалдан коронавирус изоляты бөлініп алынып жәнеде ол материалды Vero культурасында көбейту барысында биологиялық белсенділігі 5,83±0,08 lgTCID50/сm3 изоляттың вирустық суспензиясы алынды. Электрондық микроскопта вирустың диаметрі 120–160 нм болатын сфероидты пішінді екені дәлелденді. Вирустың вириондарының ұзындығы 5–10 нм сойыл тәрізді пепломерлері бар липидті қабықшасы бар, S ақуызының тримерлері түзеді. Тәж тістеріне ұқсайтын бұл пепломерлердің болуы оқшауланған вирустың Coronaviridae тұқымдасына жататынын растайды. Зертханалық әртүрлі түрлерінде және үй жануарларының, сондай-ақ Vero культурасымен тауық эмбриондарында коронавирустың қазақстандық изолятының патогенділігі мен сезімталдығын анықтау бойынша зерттеулер жүргізілді. Еліміздің аумағында оқшауланған изоляттың биофизикалық қасиеттерін зерттеу бойынша жұмыстар жүргізілді. Коронавирус изолятына физикалық (температура, сәулелеу, қысым, ультрадыбыстық) және химиялық факторлардың әсері және олардың қоршаған ортадағы тұрақтылығы зерттелді. «SARS-CoV-2/Canis lupus familiaris/KAZ/CCoV_Almaty_ KZ_2022/2022» оқшауланған коронавирус изоляты халықаралық GenBank-те (IP PP898122), сондай-ақ БҚПҒЗИ микроорганизмдер коллекциясында депонирленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Несмотря на избыток научной информации, имеется недостаток сведений относительно физико-химических свойств изолятов коронавируса выделенных от домашних животных в различных уголках мира, в том числе и на территории Республики Казахстан, главным образом связанных с их устойчивостью к воздействующим факторам внешней среды (рН, температура, ультразвук, химические вещества), что не мало важно для оценки эффективности проводимых медико-санитарных мероприятий. Мониторинг коронавирусной инфекций среди домашних видов животных и изучение биофизических и физико-химических свойств изолятов коронавируса представляет не только теоретическое, но и практическое значение как для выбора актуальных штаммов вируса для разработки и производства новых профилактических, диагностических, терапевтических средств и дезинфектантов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ғылыми ақпараттың көптігіне қарамастан, дүние жүзінің әртүрлі бөліктерінде, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағында үй жануарларынан оқшауланған коронавирус изоляттарының физика-химиялық қасиеттері туралы ақпараттың жетіспеушілігі, негізінен олардың қоршаған орта факторларына төзімділігімен байланысты (рН, температура, ультрадыбыстық, химиялық заттар), бұл медицина-санитарлық сақтау бойынша жүргізіліп жатқан шаралардың тиімділігін бағалау үшін маңызды. Үй жануарлары түрлерінің арасында коронавирустық инфекцияларды бақылау және коронавирус изоляттарының биофизикалық және физика-химиялық қасиеттерін зерттеу тек теориялық ғана емес, сонымен қатар жаңа профилактикалық, диагностикалық, емдік және дезинфекциялық құралдарды әзірлеу және өндіру үшін вирустың ағымдағы штаммдарын таңдау үшін практикалық және теориялық маңызды болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеді

Efficiency (in Russian) : Депонирование полученного штамма изолята вируса новым возбудителем инфекционной нозологической единицы, позитивно скажется в повышении значимости коллекции микроорганизмов Института и развертывании новых научно-исследовательских работ. Выделенный штамм «SARS-CoV-2/Canis lupus familiaris/KAZ/CCoV_Almaty_ KZ_2022/2022» коронавируса может быть использован для разработки и изготовления диагностических тест-систем и средств специфической профилактики.

Efficiency (in Kazakh) : Алынған вирустың изолят штаммының инфекциялық нозологиялық бірліктің жаңа қоздырғышы ретінде сақталуы институттың микроорганизмдер коллекциясының маңыздылығын арттыруға және жаңа ғылыми-зерттеу жұмыстарын дамытуға оң әсерін тигізеді. «SARS-CoV-2/Canis lupus familiaris/KAZ/CCoV_Almaty_ KZ_2022/2022» коронавирусының оқшауланған штаммы диагностикалық тестілеу жүйелерін және арнайы алдын алу өнімдерін әзірлеу және өндіру үшін пайдаланылуы мүмкін.

Field of application (in Russian) : вирусология и биотехнология

Field of application (in Kazakh) : вирусология және биотехнология