The object of research, development or design (in Russian) : Рабочие органы почвообрабатывающих машин, в частности долота чизельного плуга, изготовленные из сталей марок 65Г и 45

The object of research, development or design (in Kazakh) : Топырақ өңдеу машиналарының жұмыс органдары, атап айтқанда 65Г және 45 маркалы болаттардан жасалған чизель соқасының қашаулары

Aim of work (in Russian) : Разработка ресурсосберегающего способа электролитно-плазменного упрочнения долот чизельного плуга почвообрабатывающих машин из сталей марки 65Г и 45, который позволяет повысить их износостойкость в условиях воздействия абразивных частиц и высоких ударных нагрузок.

Aim of work (in Kazakh) : Абразивті бөлшектер мен жоғары соққы жүктемелерінің әсерінен олардың тозуға төзімділігін арттыруға мүмкіндік беретін 65Г және 45 маркалы болаттан жасалған топырақ өңдеу машиналарының чизель соқасының қашауын электролитті-плазмалық қатайтудың ресурс үнемдеу әдісін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Для изучения общего характера структуры использовали металлографический микроскоп HL-102AW. Морфологию обработанных образцов исследовали на растровом электронном микроскопе JSM-6390 LVJEOL. Измерение микротвердости образцов стали проводили на приборе HV-1 DT, при нагрузках на индентор P=1 Н и времени выдержки при этой нагрузке 10 сек. Фазовый состав покрытий был исследован методом рентгенофазового анализа на дифрактометре X’PertPRO. Расшифровка дифрактограмм проводилась с использованием базы данных PDF-4 с помощью программы Powder Cell. Для исследования трибологических характеристик использовался трибометр TRB3 Anton Paar с применением метода "шар-диск", основанного на международных стандартах ASTM G 133-95. Параметры шероховатости поверхности и износного трека измерялись профилометром 130 согласно ГОСТ 25142-82. Для определения свойства абразивного изнашивания образцов после ЭПЗ применялся метод абразивного изнашивания на экспериментальной установке. Эксперимент проводился по схеме «вращающийся ролик – плоская поверхность», при трении исследуемых образцов о не жестко закрепленные частицы абразива, которые подаются со скоростью 41-42 г/мин (ГОСТ 23.208-79). Цилиндрический ролик из резины, который прижат к поверхности исследуемого образца радиальной поверхностью с силой 22 Н, вращался с частотой 1 Гц. В качестве абразивного материала применялся электрокорунд зернистостью 250 мкм. Перед проведением испытания образцы проходят шлифовку и полировку, после очищаются ацетоном.

Методы исследования (на казахском) : Құрылымның жалпы сипатын зерттеу үшін HL-102AW металлографиялық микроскопы қолданылды. Өңделген үлгілердің морфологиясы JSM-6390 LVJEOL растрлық электронды микроскопында зерттелді. Болат үлгілерінің микроқаттылығын өлшеу HV-1 DT аспабында, P=1 Н индентордың жүктемелерінде және осы жүктеме кезінде 10 сек ұстау уақытында жүргізілді. Жабындардың фазалық құрамы X'PertPRO дифрактометріндегі рентгендік фазалық талдау әдісімен зерттелді. Дифрактограммаларды декодтау PDF-4 мәліметтер базасын Powder Cell бағдарламасы арқылы жүзеге асырылды. Трибологиялық сипаттамаларды зерттеу үшін TRB3 Anton Paar трибометрі ASTM G 133-95 халықаралық стандарттарына негізделген "шар-диск" әдісін қолдана отырып қолданылды. Беттің кедір-бұдырлығы мен тозу жолының параметрлері ГОСТ 25142-82 сәйкес 130 профилометрмен өлшенді. ЭПШ - ден кейінгі үлгілердің абразивті тозу қасиетін анықтау үшін эксперименттік қондырғыда абразивті тозу әдісі қолданылды. Эксперимент "айналмалы ролик – тегіс бет" схемасы бойынша жүргізілді, зерттелетін үлгілер 41-42 г/мин жылдамдықпен берілетін абразивтің қатаң бекітілмеген бөлшектеріне үйкеліс кезінде (ГОСТ 23.208-79). Зерттелетін үлгінің бетіне 22 Н радиалды бетімен басылған резеңкеден жасалған цилиндрлік ролик 1 Гц жиілікте айналды. Абразивті материал ретінде 250 мкм электрокорунд қолданылды. Сынақты өткізер алдында үлгілер тегістеуден және жылтыратудан өтеді, кейін ацетонмен тазартылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : В ходе выполнения проекта были получены основополагающие знания в относительно новом направлении электролитно-плазменного упрочнения стальных изделий. Была изготовлена промышленная установка для электролитно-плазменного упрочнения рабочих органов почвообрабатывающих машин. Был установлен оптимальный режим электролитно-плазменного упрочнения сталей. Была установлена взаимосвязь между структурой упрочненной стали и ее трибологическими свойствами. Были установлены основные закономерности формирования дислокационной субструктуры сталей при электролитно-плазменном упрочнении. Были установлены механизмы изнашивания сталей, обработанных электролитно-плазменным упрочнением. Была установлена взаимосвязь трибологических и физико-механических свойств со структурно-фазовым состоянием сталей, обработанных электролитно-плазменным упрочнением. Были проведены стендовые и полевые испытания упрочненных долот чизельного плуга. На основе проведенных экспериментальных исследований и испытаний был разработан ресурсосберегающий способ электролитно-плазменного упрочнения рабочих органов почвообрабатывающих машин, в частности долот чизельного плуга. Была выдана рекомендация по применению электролитно-плазменной технологии для упрочнения долот чизельного плуга.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаны орындау барысында болат бұйымдарын электролиттік-плазмалық қатайтудың салыстырмалы жаңа бағыты бойынша іргелі білім алынды. Топырақ өңдеу машиналарының жұмыс органдарын электролиттік-плазмалық нығайтуға арналған өнеркәсіптік қондырғы жасалды. Болаттарды электролиттік-плазмалық қатайтудың оңтайлы режимі орнатылды. Қатайтылған болаттың құрылымы мен оның трибологиялық қасиеттері арасында байланыс орнатылды. Электролиттік-плазмалық қатайту кезінде болаттардың дислокациялық құрылымын қалыптастырудың негізгі заңдылықтары анықталды. Электролитті-плазмалық қатайтумен өңделген болаттардың тозу механизмдері орнатылды. Трибологиялық және физика-механикалық қасиеттердің электролиттік-плазмалық қатайтумен өңделген болаттардың құрылымдық-фазалық күйімен байланысы анықталды. Чизель соқасының қатайтылған қашауларына стендтік және далалық сынақтар жүргізілді. Жүргізілген эксперименттік зерттеулер мен сынақтар негізінде топырақ өңдеу машиналарының жұмыс органдарын, атап айтқанда чизель соқасының қашауларын электролитті-плазмалық нығайтудың ресурс үнемдеу әдісі әзірленді. Чизель соқасының қашауларын қатайту үшін электролиттік-плазмалық технологияны қолдану бойынша ұсыныс берілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Конструктивные показатели: • Промышленная установка: Разработка и изготовление промышленной установки для электролитно-плазменного упрочнения рабочих органов почвообрабатывающих машин. • Оптимальный режим упрочнения: Установление оптимальных режимов электролитно-плазменного упрочнения для различных видов сталей. • Трибологические свойства: Исследование взаимосвязи между структурой упрочненной стали и её трибологическими свойствами. Технико-экономические показатели: • Снижение амортизационных затрат: Применение данной технологии в производстве приведет к уменьшению амортизационных расходов за счёт увеличения срока службы рабочих органов. • Социально-экономический эффект: Увеличение ресурса деталей, снижение потребления металла и повышение производительности сельскохозяйственных предприятий. • Интенсификация почвообработки: Упрочнение деталей позволяет справляться с увеличенным износом, характерным для современных интенсивных методов ведения сельского хозяйства.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Сындарлы көрсеткіштер: * Өнеркәсіптік қондырғы: топырақ өңдеу машиналарының жұмыс органдарын электролиттік-плазмалық қатайтуға арналған өнеркәсіптік қондырғыны әзірлеу және дайындау. * Оңтайлы қатайту режимі: болаттардың әртүрлі түрлері үшін электролиттік-плазмалық қатайтудың оңтайлы режимдерін белгілеу. * Трибологиялық қасиеттері: қатайтылған болат құрылымы мен оның трибологиялық қасиеттері арасындағы байланысты зерттеу. Техникалық-экономикалық көрсеткіштер: * Амортизациялық шығындардың төмендеуі: осы технологияны өндірісте қолдану жұмыс органдарының қызмет ету мерзімін ұзарту арқылы амортизациялық шығындардың төмендеуіне әкеледі. * Әлеуметтік-экономикалық әсер: бөлшектер ресурсын ұлғайту, металл тұтынуды азайту және ауылшаруашылық кәсіпорындарының өнімділігін арттыру. * Топырақ өңдеуді қарқындату: бөлшектерді қатайту қазіргі заманғы қарқынды егіншілік әдістеріне тән тозудың жоғарылауымен күресуге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Сельскохозяйственное машиностроение

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы машиналарын жасау