The object of research, development or design (in Russian) : Массив горных пород в участках с высокой тектонической активностью

The object of research, development or design (in Kazakh) : Тектоникалық белсенділігі жоғары аймақтардағы тау жыныстарының массиві.

Aim of work (in Russian) : Цель работы заключается в определении прочностных и деформационных характеристик горных пород, а также в оценке напряженно-деформированного состояния горного массива при воздействии опасных природных и техногенных факторов на величины максимальных растягивающих и сжимающих напряжений.

Aim of work (in Kazakh) : Тау жыныстарының беріктігі мен деформациялық сипаттамаларын анықтау бойынша теориялық және зертханалық зерттеулер жүргізу, максималды созылу және қысу кернеулерінің мөлшеріне қауіпті табиғи және техногендік әсерлердің әсер ету жағдайында массивтің кернеулі-деформацияланған күйін бағалау болып табылады

Методы исследования (на русском) : Работа выполнена на основе фундаментальных положений геомеханики с использованием теоретических основ эволюции и техногенеза основных компонентов подземной геотехнологии (горных пород, геодинамической составляющей, подземных горных выработок различного назначения), а также широкого использования математического моделирования эксплуатационной надежности горных выработок в зависимости от напряженно-деформированного состояния горных пород и их преобразования под воздействием природных и техногенных факторов.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс геомеханиканың іргелі қағидалары негізінде жерасты геотехнологиясының негізгі компоненттерінің (тау жыныстарының, геодинамикалық құрамдас бөлігінің, әртүрлі мақсаттағы жерасты тау-кен қазбаларының) эволюциясы мен техногенезінің теориялық негіздерін пайдалана отырып, сондай-ақ тау жыныстарының кернеулі-деформацияланған жай-күйіне және табиғи және техногендік факторлардың әсерінен олардың түрленуіне байланысты тау-кен қазбаларының пайдалану сенімділігін математикалық модельдеуді кеңінен қолдану негізінде орындалды

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведены теоретические и лабораторные исследования по определению прочностных и деформационных характеристик горных пород, оценено напряженно-деформированное состояние массива в условиях влияния опасных природных и техногенных воздействий на размеры максимальных растягивающих и сжимающих напряжений. Опубликована 1 (одна) статья в рецензируемом отечественном издании, рекомендованном КОКСНВО, получено 1 свидетельство о государственной регистрации прав на объект авторского права. Проведен обзорный анализ по изученности проблемы сохранения объектов горной промышленности на основе ресурсосберегающих технологии отработки месторождения полезных ископаемых с использованием платформы Scopus, Web of Science, ResearchGate, Academia и др. На основе результатов лабораторных исследований подготовлены паспорта прочности горных пород согласно критериям Кулона-Мора и Хука-Брауна. Подготовлена аналитическая справка по результатам комплексной оценки напряженно-деформированного состояния горных пород в условиях моделирования опасных природных и техногенных воздействий. В результате обзорного анализа установлено, что влияние трещиноватости горных пород на устойчивость массива достоверно определяется путем применения GSI (геологического индекса прочности). Прочность массива горных пород за счет их трещиноватости снижается до 60-75%.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тау жыныстарының орнықтылығы мен деформациялық сипаттамаларын анықтау бойынша теориялық және зертханалық зерттеулер жүргізілді, максималды 1 бағыттағы созылу және 1 бағыттағы қысылу кернеулерінің мөлшеріне қауіпті табиғи және техногендік әсерлердің әсері жағдайында массивтің кернеулі-деформацияланған күйі бағаланды. КОКСНВО ұсынған рецензияланатын отандық басылымда 1 (бір) мақала жарияланды, авторлық құқық объектісіне құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы 1 куәлік алынды. Scopus, Web of Science, ResearchGate, Academia және т.б. платформаларын пайдалана отырып, пайдалы қазбалар кен орнын игерудің ресурс үнемдеуші технологиялары негізінде тау-кен өнеркәсібі объектілерін сақтау проблемасын зерделеу бойынша шолу талдауы жүргізілді. Қауіпті табиғи және техногендік әсерлерді модельдеу жағдайында тау жыныстарының кернеулі-деформацияланған жай-күйін кешенді бағалау нәтижелері бойынша талдамалық анықтама дайындалды. Әдебиеттік талдау нәтижесінде тау жыныстарының тасжарықтығы массивтің тұрақтылығына әсері GSI (геологиялық мықтылық индексі) қолдану арқылы сенімді түрде анықталатыны нақтыланды. Тау жыныстарының массивінің беріктігі олардың жарылуына байланысты 60-75% дейін төмендейді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Согласно календарному плану на 1-й год реализации проекта основные конструктивные и технико-экономические показатели не исследовались.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асырудың 1-ші жылына арналған күнтізбелік жоспарға сәйкес негізгі конструктивті және техникалық-экономикалық көрсеткіштер зерттелмеген.

Level of implementation (in Russian) : На данном этапе реализации проекта внедрения не предусмотрены

Level of implementation (in Kazakh) : Жобаны іске асырудың осы кезеңінде енгізулер қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Эффективность результатов проекта в первый год его реализации заключается в оценке напряженно-деформированного состояния массива под воздействием опасных природных и техногенных факторов, которые влияют на значения максимальных растягивающих и сжимающих напряжений. На основе проведённых исследований в последующие годы реализации проекта будут созданы ресурсосберегающие технологии для разработки месторождений в регионах с высокой тектонической активностью.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның бірінші жылындағы нәтижелердің тиімділігі қауіпті табиғи және техногендік факторлардың әсерінен массивтің кернеу-деформациялық күйін бағалаумен байланысты, олар максималды созылу және қысу кернеулерінің мәндеріне әсер етеді. Жүргізілген зерттеулер негізінде жобаның кейінгі жылдарында жоғары тектоникалық белсенділігі бар өңірлерде кен орындарын игеру үшін ресурсты үнемдейтін технологиялар әзірленетін болады.

Field of application (in Russian) : В горной промышленности при разработке рудных месторождений, расположенных в участках с высокой тектонической активностью.

Field of application (in Kazakh) : Тау кен-өнеркәсібінде, жоғары тектоникалық белсенділігі бар аймақтарда кен орындарын игерген кезде