The object of research, development or design (in Russian) : Бифункциональные композиты на основе промотированных мезопористых алюмосиликатов для получения низкозастывающих дизельных топлив.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Төмен температурада қататын дизель отынын алу үшін промотирленген мезокеуекті алюмосиликаттар негізінде бифункционалды композиттер.

Aim of work (in Russian) : Изучение каталитической активности бифункциональных композитов на основе мезоструктурированных алюмосиликатов в процессе депарафинизации дизельных фракций нефтей Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстан мұнайының дизель фракцияларын парафинсіздендіру процесінде мезоқұрылымды алюмосиликаттар негізінде бифункционалды композиттердің каталитикалық белсенділігін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Морфология и текстурные характеристики синтезированных мезопористых алюмосиликатов и композитов на их основе были изучены: методом низкотемпературной адсорбции/десорбиции азота, сканирующей электронной микроскопии (СЭМ). Кислотные характеристики были исследованы методом диффузного отражения адсорбированного пиридина с использованием FTIR-спектрометра. Групповой углеводородный состав дизельных фракций был исследован методом хроматомасс-спектрометрии. Температуру помутнения и температуру застывания дизельных фракций до и после опыта определяли на автоматическом аппарате ТПЗ-ЛАБ-22. Плотность дизельной фракции при 15°C определяли в соответствии со стандартом ГОСТ Р 51069. Температуру вспышки в закрытом тигле определяли на аппарате ТВЗ-ЛАБ-01. Предельную температуру фильтруемости и цетановое число определяли на анализаторе качества бензина, дизельного топлива и моторного масла «Октанометр SX-250». Цетановый индекс определяли в соответствии со стандартом ГОСТ 27768. Фракционный состав исходных соединений определяли на аппарате для разгонки нефтепродуктов АРН-ЛАБ-1 в соответствии со стандартом ГОСТ 2177.

Методы исследования (на казахском) : Синтезделген мезокеуекті алюмосиликаттар мен олардың негізіндегі композиттердің морфологиясы мен текстуралық сипаттамалары келесі әдістермен зерттелді: төмен температуралы азоттың адсорбция/десорбция, сканерлеуші электронды микроскопия (СЭМ) әдісі. Қышқылдық сипаттамалары FTIR спектрометрін қолдана отырып, адсорбцияланған пиридиннің диффузды шағылысу әдісімен зерттелді. Дизель фракциясының тығыздығы 15°C температурада Р51069 МЕМСТ стандартына сәйкес анықталды. Бастапқы қосылыстар мен реакция өнімдеріндегі күкірттің массалық үлесі Р51947 МЕМСТ стандартына сәйкес "Спектроскан S" күкірттің рентгенофлуоросцентті энергия дисперсиялық анализаторында анықталды. Жабық тигельдегі тұтану температурасы ТВЗ-ЛАБ-01 аппаратта анықталды. Сүзгіштіктің шекті температурасы мен цетан саны 22254-92 МЕМСТ стандартына сәйкес бензин, дизель отыны және мотор майының сапа "Октанометр SX-250" анализаторында анықталды. Цетан индексі 27768 МЕМСТ стандартына сәйкес анықталды. Бастапқы қосылыстардың фракциялық құрамы 2177 МЕМСТ стандартына сәйкес АРН-ЛАБ-1 мұнай өнімдерін айдауға арналған аппаратта анықталды.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Синтезированы упорядоченные мезопористые алюмосиликаты и бифункциональные композиты на их основе. Наличие мезопористой и упорядоченной структуры в синтезированных алюмосиликатах подтверждены данными низкотемпературной адсорбции/десорбции азота, дифракции рентгеновских лучей, FT-IR и данными СЭМ. По данным DRIFT анализа показано, что на поверхности синтезированных материалов в основном присутствуют кислотные центры Льюиса. Сила кислотных центров была изучена с помощью метода ТПД-NH3 и установлено наличие слабых и средних кислотных центров. 2. Установлено, что использование катализаторов, синтезированных совместным промотированием никелем и молибденом позволяет получать дизельные фракции с оптимальным балансом улучшенных низкотемпературных свойств и выхода дизельной фракции в процессе депарафинизации. 3. Определены следующие оптимальные параметры процесса гидроизодепарафинизации: Т = 320 °С, w=1,0 ч-1. Предложена схема механизма протекания реакций процесса депарафинизации, адекватно описывающая экспериментальные данные. 4. Защищена докторская диссертация руководителем проекта и присуждена степень доктора философии PhD по специальности «6D073900 - Нефтехимия» (приказ No 214-б/а от 15.01.2024 г.).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1. Реттелген мезокеуекті алюмосиликаттар жəне олардың негізіндегі бифункционалды композиттер синтезделді. Синтезделген алюмосиликаттарда мезокеуекті жəне реттелген құрылымның болуы төмен температурадағы азот адсорбциясы/десорбциясы, рентгендік дифракция, FT-IR жəне SEM деректерімен расталды. DRIFT талдауына сəйкес синтезделген материалдардың бетінде негізінен Льюис қышқыл орталықтары бар екендігі көрсетілген.. Қышқыл орталықтарының күші TPD-NH3 əдісімен зерттелді жəне əлсіз жəне орташа қышқыл орталықтарының болуы анықталды. 2. Никель мен молибденмен бірлескен катализаторларды қолдану дизель фракцияларын жақсартылған төмен температуралық қасиеттер шығымдылығының оңтайлы тепе-теңдігімен алуға мүмкіндік беретіні анықталды. 3. Гидроизодепарафинизация процесінің келесі оңтайлы параметрлері анықталды: Т = 320 °С, w=1,0 сағ-1. Эксперименттік деректерді барабар сипаттайтын депарафинизация процесінің реакцияларының механизмінің схемасы ұсынылған. 4. Жоба жетекшісімен докторлық диссертация қорғалды жəне "6D073900 - мұнай химиясы" мамандығы бойынша PhD философия докторы дəрежесі берілді (15.01.2024 ж. No 214-б/а бұйрығы).

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : - Простота и дешевизна синтеза - Релевантность используемых методов анализа

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : - Синтездің қарапайымдылығы мен арзандығы - Қолданылатын талдау әдістерінің өзектілігі

Level of implementation (in Russian) : Внедрение не предполагается

Level of implementation (in Kazakh) : Іске асыру күтілмейді

Efficiency (in Russian) : Успешный синтез и подтверждение мезопористости, однородной и упорядоченной структуры синтезированных образцов, их высокая каталитическая активность в процессе депарацинизации дизельной фракции позволяют рассматривать их как перспективные катализаторы для нефтехимических процессов.

Efficiency (in Kazakh) : Синтезделген үлгілердің мезокеуектілігін, біртекті және реттелген құрылымын сәтті синтездеу және растау, дизельдік фракцияны депарцинизациялау процесіндегі жоғары каталитикалық белсенділігі оларды мұнай-химиялық процестердің перспективті катализаторлары ретінде қарастыруға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Нефтеперерабатывающие заводы, научно-технические центры, научные институты, университеты и др.

Field of application (in Kazakh) : Мұнай өңдеу зауыттары, ғылыми-техникалық орталықтар, ғылыми институттар, университеттер, т.б.