The object of research, development or design (in Russian) : Литые образцы Fe81-xGa19REx и Fe73-xGa27REx (x ≈ 0.1 − 0.5 ат.%) с шестью разными редкоземельными элементами (RE) (Dy, Er, Pr, Sm, Tb, Yb,) были получены плавлением соответствующей смеси чистых Fe, Ga и RE элементов в индукционной печи, заполненной аргоном, и последующей кристаллизацией в медной изложнице.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Темір негізіндегі құйылған қорытпалар Fe81-xGa19REx и Fe73-xGa27REx (x ≈ 0.1 − 0.5 ат.%), (RE) (Dy, Er, Pr, Sm, Tb, Yb,) осындай алты түрлі сирек жер элементтерімен таза Fe, Ga және RE элементтерінің сәйкес қоспасын балқыту және кейіннен мыс қалыпта кристалдану арқылы алынды.

Aim of work (in Russian) : Целью настоящего проекта являются развитие методологии нейтронных дифракционных исследований реальных кристаллических материалов с дефектной структурой и получение с ее помощью новых данных о влиянии реальной структуры на физические и физико-химические свойства материалов.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты ақаулы құрылымы бар нақты кристалды материалдарды нейтрондық дифракциялық зерттеу әдіснамасын дамыту және оның көмегімен нақты құрылымның материалдардың физикалық және физика-химиялық қасиеттеріне әсері туралы жаңа мәліметтер алу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Нейтронные и рентгеновские исследования проводились на Фурье-дифрактометре высокого разрешения на импульсном реакторе ИБР-2 ОИЯИ (Дубна), имеющем два режима работы

Методы исследования (на казахском) : Нейтрондық және рентгендік дифракциялық эксперименттер Дубна қаласындағы ИБР-2 импульстік реакторында ФДВР жоғары ажыратымдылықтағы нейтронды Фурье-дифрактометрде дифрактометірінде екі жұмыс режимінде жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты нейтронных дифракционных экспериментов демонстрируют отсутствие особых структурных отличий при легировании сплавов с 19 ат.%Ga (Fe81Ga19) RE-элементами в количестве ~0.1 ат.%, однако в сплавах с содержанием галлия 27 ат.% (Fe73Ga27) их фазовое состояние заметно зависит от добавления микроколичеств RE-элементов в количестве от 0.1 до 0.5 ат.%. Результаты нейтронных дифракционных экспериментов подтверждают факт о подавлении формирования фаз со структурами на основе fcc- (L12/A1) и hcp-ячеек (D019/A3) и стабилизации фаз со структурами на основе bcc-ячейки при легировании Fe73Ga27 сплавов RE-элементами.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Нейтронды дифракциялық эксперименттердің нәтижелері ~ 0.1 ат.%, мөлшерінде Fe81Ga19 RE қорытпаларын элементтермен легирлеуде ерекше құрылымдық айырмашылықтардың жоқтығын көрсетеді. Дегенмен, Fe73Ga27 галлийі көп қорытпалар қорытпаларға ~ 0.1 немесе 0.5 ат.% болсын, RE элементінің микрокөлшемін қосқанда айқын ерекшелік белгілерін көрсетті. Нейтронды дифракциялық эксперименттердің нәтижелері fcc- (L12/A1) және hcp жасушаларына (D019/A3) негізделген құрылымдармен фазалардың түзілуін басу және Fe73Ga27 RE қорытпаларын элементтермен әсерлесу кезінде bcc жасушасына негізделген құрылымдармен фазаларды тұрақтандыру фактісін растайды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Научный и социально-экономический эффект заключается в подготовке высококвалифицированных специалистов в области нейтронной физики в Казахстане; повышении статуса научных исследований, проводимых в Казахстане. Важно отметить, что результаты проекта формируют в Казахстане существенную научно-техническую основу для проведения дальнейших передовых исследований в области технологий строительных материалов и разработки конструкционных материалов, пригодных для атомной отрасли.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ғылыми және әлеуметтік-экономикалық әсер Қазақстанда нейтрондық физика саласында жоғары білікті мамандарды даярлау; Қазақстанда жүргізілетін ғылыми зерттеулердің мәртебесін арттыру болып табылады. Жобаның нәтижелері Қазақстанда құрылыс материалдар техналогиясы мен атомдық салаға пайдалынылатын конструкциялы материялдар әзірлеу саласында одан әрі озық зерттеулер жүргізу үшін елеулі ғылыми-техникалық негіз қалыптастыратынын атап өту маңызды.

Level of implementation (in Russian) : Не предусмотренно в рамках проекта

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба аясында қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Полученные в рамках исследований результаты докладывались на международных научных конференциях, и были обсуждены на научных семинарах в крупных научных центрах, что способствовало эффективности исследований, а также повышению эффективности исследований в рамках Проекта.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу шеңберінде алынған нәтижелер халықаралық ғылыми конференцияларда баяндалып, ірі ғылыми орталықтардағы ғылыми семинарларда талқыланды, бұл зерттеулердің тиімділігіне, сонымен қатар Жоба аясындағы зерттеулердің тиімділігін арттыруға ықпал етті.

Field of application (in Russian) : Область применения - Физика конденсированного состояния. Нейтронно-дифракционные исследования реальных кристаллических материалов с дефектной структурой необходимы и важны для интерпретации результатов экспериментов, проводимых в крупных научных центрах мира и в РК. Это связано с тем, что существующие на сегодняшний день альтернативные методы не могут исследовать структуру смесей на основе железа с глубоким проникновением, рентгеновский метод описывает только поверхность. А наш метод нейтронной дифракции дает полную картину структуры исследуемых объектов.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану аймағы болып Конденсацияланған күй физикасы табылады. Ақаулы құрылымы бар нақты кристалды материалдарды нейтрондық дифракциялық зерттеу әлемнің үлкен ғылыми орталықтарында және ҚР жүргізілетін тәжірибенің нәтижелерін түсіндіру үшін алынған нәтижелер өте қажетті және маңызды. Себебі қазіргі таңдағы бар баламалы әдістер темір негізіндегі қоспаларды терең еніп құрылымын зерттей алмайды, рентгендік әдіс тек қана беткі қабатын ғана сипаттайды. Ал біздің нейтрондық дифракция әдісі зерттеліп отырған нысандардың құрылымы бойынша толық қанды мәлімет береді.