The object of research, development or design (in Russian) : Эндемичные виды тюльпанов (T.auliekolica, T.turgaica) Северного и Центрального Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Орталық және Солтүстік Қазақстанның эндемикалық қызғалдақтар түрі (T.auliekolica, T.turgaica)

Aim of work (in Russian) : Разработать современные биотехнологические подходы для сохранения биоразнообразия эндемичных видов тюльпанов (Tulipa auliekolica, T.turgaica), произрастающих в Северном и Центральном Казахстане.

Aim of work (in Kazakh) : Солтүстік және Орталық Қазақстанда өсетін қызғалдақтардың (T. auliekolica T.turgaica) эндемикалық түрлерінің биоалуантүрлігін сақтау үшін заманауи биотехнологиялық әдістерді әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Биотехнологические, молекулярно-генетические, ботанические

Методы исследования (на казахском) : Биотехнологиялық, молекулярлы-генетикалық, ботаникалық

Obtained results and novelty (in Russian) : При изучении процессов морфогенеза и органогенеза наибольшую способность к каллусогенезу проявили экспланты завязи на среде 5 мг/л БАП – 1 мг/л НУК – 80%. У вида T. auliecolica начало процесса побегообразования отмечали на 20-25 день культивирования, у вида T. turgaika на 35-37 день. При проведении анализа действия температурного фактора и фитогормонов на скорость прорастания семян наиболее высокий процент всхожести - 72% был получен на среде ½ МС с добавлением 13 мг/л GA3 у T. auliecolica, у семян T. turgaika отмечен на среде ½ МС с добавлением 13 мг/л GA3 при 10°С – 65%. При использовании различных типов эксплантов максимальный морфогенный ответ был получен при использовании луковиц и семян у обоих видов. Наилучший эффект морфогенеза был получен при взаимодействии НУК с цитокинином mT. ТДЗ по сравнению с другими видами цитокининов оказал менее эффективное воздействие на пролиферацию. На средах с добавлением сахарозы пролиферация побегов происходила интенсивнее по сравнению с другими вариантами. На средах с добавлением 2 мг/л НУК и1 мг/л ПАК происходило окончательное формирование луковиц. Новизна: впервые с использованием современных методов биотехнологии разработаны высокоэффективные системы размножения редких и эндемичных видов Казахстана T.turgaica и T.auliekolica. Ранее эти узколокальные эндемики не были исследованы в условиях in vitro. Впервые для видов T.auliekolica, T.turgaica изучены процессы морфогенеза у различных типов эксплантов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Морфогенез бен органогенез процестерін зерттеу кезінде каллюсогенезге ең жоғары қабілеттілік 5 мг/л БАП – 1 мг/л НСҚ ортада түйіннен байқалды – 80%. T. auliecolica түрінде өркентүзу процесі басталуы өсірудің 20-25 күні байқалса, T. turgaika түрінде 35-37 күнде байқалды. Температура факторы мен фитогормондардың тұқымның өну жылдамдығына әсерін талдау кезінде T. auliecolica-да ½ МС ортада 13 мг/л GA3 қосу арқылы 72% ең жоғары өну пайызы алынды, ал T. turgaika тұқымдарында 10°С температурада ½ МС ортада 13 мг/л GA3 қосу арқылы 65% байқалды. Әртүрлі типтегі экпланттарды қолдану кезінде максималды морфогендік жауап пияз бен тұқымдарды пайдалану кезінде алынды. Морфогенездің ең жақсы әсері НСҚ-ң mT цитокининымен өзара әрекеттесуі кезінде байқалды. ТДЗ басқа цитокининдермен салыстырғанда пролиферацияға аз әсер етті. Сахароза қосылған ортада пролиферация басқа нұсқалармен салыстырғанда интенсивті түрде жүрді. 2 мг/л НСҚ және 1 мг/л ПАК қосылған ортада пиязшықтар қалыптасты. Жаңалығы: алғаш рет заманауи биотехнология әдістерін пайдалана отырып, Қазақстанның сирек және эндемиялық түрлері T.turgaica және T.auliekolica үшін жоғары тиімді көбейту жүйелері әзірленді. Бұған дейін бұл тар аймақтық эндемиктер in vitro жағдайында зерттелмеген. Алғаш рет T.auliekolica және T.turgaica түрлері үшін әртүрлі типтегі экпланттарда морфогенез процестері зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Создание коллекции in vitro редких и эндемичных видов тюльпана T.auliekolica, T.turgaica

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Сирек кездесетін және эндемикалық қызғалдақ түрлеінің T.auliekolica, T.turgaica in vitro коллекциясын жасау

Level of implementation (in Russian) : Сформирована коллекция in vitro эндемичных видов тюльпанов (T.auliekolica, T.turgaica) Северного и Центрального Казахстана

Level of implementation (in Kazakh) : Орталық және Солтүстік Қазақстанның эндемикалық қызғалдақтар түрлерінің (T.auliekolica, T.turgaica) in vitro коллекциясы қалыптасты.

Efficiency (in Russian) : Эффективность заключается в сохранении биоразнообразия с использованием методов биотехнологии, восстановлении нарушенных экосистем

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі - биотехнологиялық әдістерді қолдана отырып, биологиялық әртүрлілікті сақтау, бұзылған экожүйелерді қалпына келтіру

Field of application (in Russian) : Особо охраняемые природные территории, ботанические сады, научные-исследовательские учреждения биологического профиля.

Field of application (in Kazakh) : Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, ботаникалық бақтар, биологиялық зерттеу мекемелері.