The object of research, development or design (in Russian) : Архивные цифровые данные

The object of research, development or design (in Kazakh) : Цифрланған мұрағат мәліметтері

Aim of work (in Russian) : Разработка метода и алгоритмов обнаружения переменных объектов из фотометрического архива, а также экстракция и анализ собственных спектральных оцифрованных данных с последующим интегрированием в Виртуальную Обсерваторию.

Aim of work (in Kazakh) : Фотометрлік мұрағат мәліметтерінен айнымалы объектілерді анықтаудың әдісі мен алгоритмдерін әзірлеу, сонымен қатар меншікті спектрлік мәліметтерді экстракциялау және талдау, сондай-ақ Виртуалды обсерваторияға енгізу.

Методы исследования (на русском) : 1)астрометрическая редукция данных проводятся с использованием Astrometry.net, APEX, Aladin, Topcat и Source Extractor; 2)применения алгоритмов машинного обучения (МО), предназначенных для ряда астрономических задач: начиная с коррекции астрономических изображений до выявления и систематизации переменных небесных тел на основе фотометрических данных и выделения эмиссионных и поглощающих линий в спектроскопии; 3) Для получения достоверных результатов были использованы каталоги для идентификации и классификации переменных объектов.

Методы исследования (на казахском) : 1) APEX, Aladin, Topcat және Source Extractor қолданып мәліметтерді астрометрлік редукциялау жүргізу; 2) Бірқатар астрономиялық есептерге арналған машиналық оқыту алгоритмдерін (МО) қолдану: астрономиялық кескіндерді түзетуден бастап фотометрлік мәліметтер негізінде айнымалы аспан денелерін анықтауға және жүйелеуге дейін және спектроскопияда эмиссиялық және жұтылу сызықтарын анықтауға дейін қолдану; 3)Сенімді нәтижелерге қол жеткізу үшін айнымалы объектілерді анықтау және жіктеу үшін каталогтар қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведен анализ данных и разработан алгоритм для поиска переменных объектов в фотометрических архивных данных, полученных с камеры Шмидта. В результате удалось классифицировать переменные объекты и сопоставить их с известными астрономическими каталогами. Всего оцифровано 1563 кадра, из которых 160 — калибровочные кадры, а 1403 — фотометрические кадры объектов. Из 1403 фотометрических кадров 1216 прошли отбор и были признаны пригодными для дальнейшего использования. Успешно выполнена астрометрическая привязка 1216 кадров с использованием программ SourceExtractor и Astrometry.net. Применены индексы на основе каталога Tycho-2, обеспечивающие точность привязки до 60 миллисекунд дуги. Проведена фильтрация данных с целью удаления артефактов и объектов, находящихся на краях изображений, что улучшило качество данных для последующего анализа. Для идентификации переменных объектов использован каталог GCVS 5.1, включающий более 58 тысяч объектов. Обнаружено 20961 известных переменных объектов на архивных кадрах, которые пополнили наблюдательную базу. Примерно треть из обнаруженных переменных объектов удалось классифицировать по спектральному типу. Новизна полученных результатов заключается в создании высококачественной и хорошо классифицированной базы данных переменных объектов на основе собственных оцифрованных архивных кадров, интегрированной с астрометрической привязкой высокой точности и улучшенными методами фильтрации.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Материалдарға талдау және Шмидт камерасында алынған фотометрлік мұрағат мәліметтерінен айнымалыларды іздеу алгоритмі жасалды. Белгілі астрономиялық каталогтары арқылы айнымалы объектілер жіктелді. Барлығы 1563 кадр цифрландырылды, оның 160 кадры калибровкаға арналған, ал 1403 объектілердің фотометрлік кадрлары. 1403 фотометрлік кадрдың 1216 іріктеуден өтті және әрі қарай қолдануға жарамды деп танылды. Source Extractor және Astrometry.net. бағдарламаларын қолдана отырып 1216 кадр астрометрлік байланыстырудан сәтті орындалды Tycho-2 каталогына негізделген индекстер қолданылды, олар 60 миллисекундқа дейінгі доғаның дәлдігін қамтамасыз етеді.Кадрлардың шетіндегі артефактілер мен нысандарды жою мақсатындамәліметтерге сүзу жүргізілді, бұл кейінгі талдау үшін мәліметтердің сапасын жақсартты. Айнымалы объектілерді анықтау үшін 58 мыңнан астам объектілерді қамтитын GCVS 5.1 каталогы пайдаланылды. Бақылау базасын толықтырған мұрағат кадрларында 20961 белгілі айнымалы объектілер табылды. Табылған айнымалы объектілердің шамамен үштен бірі спектрлік типтерге жіктелді. Алынған нәтижелердің жаңалығы жоғары дәлдіктегі астрометриялық жіктеумен және жақсартылған сүзу әдістерімен біріктірілген меншікті цифрланған мұрағат кадрлары негізінде айнымалы объектілердің жоғары сапалы және жақсы жіктелген дерекқорын құру болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные проектные и технико-экономические показатели в данном проекте не предусмотрены, поскольку исследование носит фундаментальный характер и направлено на анализ и интеграцию цифровых архивных данных в Виртуальную обсерваторию, что позволит дополнить наблюдательную базу данных.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бұл жобада негізгі жобалық және техникалық-экономикалық көрсеткіштер қарастырылмаған, өйткені зерттеу іргелі болып табылады және цифрлық мұрағаттықмәліметтерді виртуалды обсерваторияға талдауға және біріктіруге бағытталған, бұл бақылау дерекқорын толықтыруға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : На данном этапе внедрение не планируется

Level of implementation (in Kazakh) : Бұл кезеңде ешқандай енгізулер жоспарланбаған.

Efficiency (in Russian) : Эффективность проведенных работ подтверждается значительными результатами: на данном этапе удалось обнаружить 20 961 известных переменных объекта на архивных кадрах, что существенно пополнило наблюдательную базу данных. К тому же треть из этих объектов была успешно классифицирована по спектральному типу, что улучшает качество и полноту данных для дальнейших астрономических исследований.

Efficiency (in Kazakh) : Жүргізілген жұмыстардың тиімділігі айтарлықтай нәтижелермен расталады: осы кезеңде мұрағат кадрларынан 20 961 белгілі айнымалы объектілерді анықтауға мүмкіндік туды, бұл бақылау дерекқорын айтарлықтай толықтырды. Сонымен қатар, осы объектілердің үштен бірі спектрлік типке сәтті жіктелді, бұл одан әрі астрономиялық зерттеулер үшін мәліметтердің сапасы мен толықтығын жақсартады.

Field of application (in Russian) : Архивные цифровые данные имеют огромный потенциал, поскольку их можно использовать в различных научных проектах, включая изучение собственных движений звезд, обнаружение двойных и многократных систем, кинематические исследования и многое другое. Непрерывный обмен данными с различными обсерваториями и международным астрономическим сообществом открывает новые возможности для научных исследований и позволяет поднять уровень научных и технических исследований в области астрономии и астрофизики.

Field of application (in Kazakh) : Цифрлық мұрағат мәліметтердің үлкен әлеуеті бар, өйткені оларды әртүрлі ғылыми жобаларда қолдануға болады, соның ішінде жұлдыздардың меншікті қозғалыстарын зерттеу, қос және бірнеше жүйелерді анықтау, кинематикалық зерттеулер және т.б. Әртүрлі обсерваториялармен және халықаралық астрономиялық қауымдастықпен үздіксіз мәліметтер алмасу ғылыми зерттеулерге жаңа мүмкіндіктер ашады және астрономия мен астрофизика саласындағы ғылыми және техникалық зерттеулердің деңгейін көтеруге мүмкіндік береді.