The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является озеро Маркаколь

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны Марқакөл көлі болып табылады

Aim of work (in Russian) : Цель работы – проведение мониторинга и оценки качества водной среды посредством изучения количественных характеристик частиц микро- и макропластика, тяжелых металлов, стойких органических загрязнителей (полихлорированных бифенилов), а также обновление морфометрических характеристик для сохранения водной экосистемы озера Маркаколь

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыс мақсаты – микро- және макропластикалық бөлшектердің, ауыр металдардың, тұрақты органикалық ластаушы заттардың (полихлорлы бифенилдердің) сандық сипаттамаларын зерттеу, сонымен қатар Марқакөл көлінің су экожүйесін сақтау үшін морфометриялық сипаттамаларын нақтылау арқылы су ортасының сапасын бақылау және бағалау

Методы исследования (на русском) : Методы исследования: В процессе исследования применялись химико-аналитический, хроматографический, атомно-абсорбционный, картографический методы, системный, сравнительный анализ, компьютерные технологии для обработки информации

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері: Зерттеу барысында химиялық-аналитикалық, хроматографиялық, атомдық-абсорбциялық, картографиялық әдістер, жүйелік, салыстырмалы талдау, ақпаратты өңдеуге арналған компьютерлік технологиялар қолданылды

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты и новизна: В заключительном отчете за 2024 г., в соответствии с Календарным планом работ выполнен комплексный анализ экологического состояния озера Маркаколь с акцентом на загрязнение микро-и макропластиками. Основное новшество работы заключается в комплексном подходе, который включает не только изучение физико-химических параметров воды, но и детальную идентификацию пластиков, их источников и их воздействия на экосистему озера. Проведенные гидрофизические, гидрохимические, токсикологические и батиметрические исследования позволили получить полное представление о состоянии озера и степени его загрязнения. Впервые в стране была осуществлена систематическая идентификация и количественный анализ пластиков в водной среде, что значительно расширило представление о масштабах проблемы как на уровне озера, так и на национальном уровне. Эти данные имеют важное значение для экологической науки, формируя основу для разработки эффективных стратегий по управлению отходами и защите водных ресурсов как на региональном, так и национальном уровнях. Результаты исследования вносят новые данные о пластиковом загрязнении водоемов Казахстана в глобальный контекст борьбы с этой проблемой и не только уточняют масштабы проблемы в регионе, но и обогащают базу знаний на глобальном уровне, что будет способствовать улучшению экологического состояния и достижению целей устойчивого развития.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелер және жаңалығы: 2024 жылғы қорытынды есепте жұмыс жоспарына сәйкес Марқакөл көлінің экологиялық жағдайына микро- және макропластиктермен ластануына назар аудара отырып, жүйелі талдау жасалды. Жұмыстың негізгі жаңалығы судың физикалық және химиялық параметрлерін зерттеуді ғана емес, сонымен қатар пластиктерді толығымен анықтап, олардың көздерін және көл экожүйесіне әсерін қамтитын кешенді зерттеу тәсілі болып табылады. Жүргізілген гидрофизикалық, гидрохимиялық, токсикологиялық және батиметриялық зерттеулер көлдің жай-күйі мен оның ластану дәрежесі туралы толық түсінік берді. Елімізде алғаш рет су ортасында пластиктерді жүйелі түрде анықтау және сандық талдау жүргізілді, бұл көл деңгейінде ғана емес, ұлттық деңгейде проблеманың ауқымы туралы түсінікті едәуір кеңейтті. Бұл деректер экологиялық ғылым үшін маңызды, аймақтық және ұлттық деңгейде қалдықтарды басқару мен су ресурстарын қорғаудың тиімді стратегияларын әзірлеуге негіз болады. Зерттеу нәтижелері Қазақстан су айдындарының пластикалық ластануы туралы жаңа деректерді осы проблемамен күрестің әлемдік контекстіне енгізеді және өңірдегі проблеманың ауқымын нақтылап, экологиялық жағдайды жақсартуға және орнықты даму мақсаттарына қол жеткізуге ықпал ететін әлемдік деңгейде білім базасын байытады

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико экономические показатели: Проведен анализ количественного определения частиц микропластика, водорастворимых форм тяжелых металлов и полихлорированных бифенилов в водной среде. Выполнена оценка современного состояния водной экосистемы оз. Маркаколь на основе натурных исследований. Результаты исследований закладывают основу для разработки экономически эффективных методов по снижению загрязнения, интеграции природоохранных мер и рациональному использованию водных ресурсов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік және техникалық экономикалық көрсеткіштері: Су ортасындағы микропластикалық бөлшектерді, ауыр металдардың суда еритін формаларын және полихлорлы бифенилдерді сандық анықтауға талдау жүргізілді. Табиғи зерттеулер негізінде Марқакөл көлі су экожүйесінің қазіргі жай-күйіне бағалау жүргізілді. Зерттеу нәтижелері ластануды азайту, табиғатты қорғау шараларын біріктіру және су ресурстарын ұтымды пайдалану бойынша үнемді әдістерді әзірлеуге негіз қалайды

Level of implementation (in Russian) : Внедрение: Опубликованы 3 (три) статьи, в рецензируемом научном издании, имеющем процентиль по CiteScore в базе Scopus не менее 50.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілуі: Scopus базасында Citescore бойынша кемінде 50 процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымда 3 (үш) мақала жарияланды.

Efficiency (in Russian) : Эффективность: Результаты системного анализа по исследованию загрязнения водного объекта частицами микро- и макропластика, а также количественного определения тяжелых металлов и стойких органических загрязнителей (полихлорированных бифенилов) в воде и донных отложениях демонстрируют высокую эффективность проведенного исследования. Эти данные позволяют точно оценить состояния экосистемы озера Маркаколь и выбрать наиболее действенные методы для поддержания ее устойчивого экологического состояния. Построенные картосхемы пространственного распределения загрязнителей существенно повышают точность оценки уровня загрязнения и позволяют наглядно визуализировать проблемы в различных зонах озера. Это обеспечивает более целенаправленное и обоснованное планирование мероприятий по поддержанию устойчивого баланса водной экосистемы озера, способствуя более эффективному управлению ресурсами и минимизации негативного воздействия на окружающую среду

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділігі: Су нысанының микро- және макропластикалық бөлшектерімен ластануын зерттеу, сондай-ақ судағы және шөгінділердегі ауыр металдар мен тұрақты органикалық ластағыштарды (полихлорлы бифенилдер) сандық анықтау бойынша жүйелі талдау нәтижелері жүргізілген зерттеудің жоғары тиімділігін көрсетеді. Бұл деректер Марқакөл көлі экожүйесінің жағдайын дәл бағалауға және оның тұрақты экологиялық жағдайын сақтаудың ең тиімді әдістерін таңдауға мүмкіндік береді. Салынған ластаушы заттардың кеңістікте таралу схемалары ластану деңгейін бағалаудың дәлдігін едәуір арттырады және көлдің әртүрлі аймақтарындағы проблемаларды визуалды түрде бейнелеуге мүмкіндік береді. Бұл көлдің су экожүйесінің тұрақты тепе-теңдігін сақтау, ресурстарды тиімдірек басқаруға ықпал ету және қоршаған ортаға теріс әсерді азайту бойынша іс-шараларды мақсатты және негізделген жоспарлауды қамтамасыз етеді.

Field of application (in Russian) : Область применения: Результаты исследования будут полезны природоохранным ведомствам, в т.ч. РГУ «Маркакольский Государственный природный заповедник»

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы: Зерттеу нәтижелерін табиғат қорғау ведомстволары, оның ішінде «Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығы» республикалық мемлекеттік мекемесіне пайдалы болады.