The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования – яровая мягкая пшеница. На полевых стационарах КХ «Нива» (Акмолинская область) и в «КСХОС им. А.Ф.Христенко» (Карагандинская область) изучали коллекцию пшеницы различного эколого-географического происхождения и созданные ранее гибридные популяции.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі жаздық жұмсақ бидай болып табылады. «Нива» шаруа қожалығының далалық станцияларында (Ақмола облысы) және «А.Ф.Христенко атындағы ҚАШТС» (Қарағанды облысы) түрлі экологиялық-географиялық бидай коллекциясын және бұрын құрылған гибридті популяциялар зерттелді.

Aim of work (in Russian) : Разработка высокоперспективных молекулярных SNP-маркеров для исследования генетического разнообразия гибридных популяций мягкой пшеницы и повышения уровня её продуктивности за счет увеличения массы 1000 зерен и устойчивости к полеганию.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – жұмсақ бидайдың гибридті популяцияларының генетикалық әртүрлілігін және 1000 дәннің салмағы мен өсімдіктің жатып қалуға төзімділігін арттыру арқылы оның өнімділігін арттыру үшін жоғары перспективалы молекулалық SNP маркерлерін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования – в проекте использовано два типа исследований – полевые испытания сортов и гибридов яровой пшеницы и лабораторные – молекулярно-генетические исследования с молекулярными маркерами.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері – жобада зерттеудің екі түрі қолданды – жаздық бидай сорттары мен будандарын далалық сынау және зертханалық – молекулалық маркерлерімен молекулалық-генетикалық зерттеулер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты – Подобраны коллекционные и гибридные сортообразцы пшеницы (сорта и гибриды) как перспективный исходный материал по признаку устойчивости к полегаемости и крупнозерности. Проведены полевые испытания коллекции пшеницы и гибридного материала в двух географических точках, Северном и Центральном Казахстане. Проведен биоинформатический анализ известных генов, контролирующих высоту растения Rht (Reduced Height), массы 1000 зерен (TaGW2, TaGW6 и TaGW8), а также признак размера зерен (TaGS5) и выделены наиболее перспективные из них, на основе сравнения сиквенсов изучаемых генов из гомологичных хромосом, выделенных из имеющихся Баз данных. Проведено секвенирование фрагментов выделенных генов у родительских форм гибридов и получены данные по нуклеотидной последовательности основных генов Rht, TaGW и TaGS. Разработана структура SNP маркеров для анализа генов Rht-D1, TaGW6, TaGW2, TaGW8, TaGS5, контролирующих высоту растений и признак крупнозерности. Проведено генотипирование перспективного гибридного потомства.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелер – бидайдың коллекциялық және гибридті сорттары (сорттары мен будандары) жатып қалуға төзімділік пен ірі дәнділік негізінде перспективті бастапқы материал ретінде таңдалды. Солтүстік және Орталық Қазақстандағы екі географиялық аумақта бидай мен гибридті материал коллекциясына далалық сынақтар жүргізілді. Өсімдіктің биіктігін Rht (Reduced Height), 1000 дәннің массасын (TaGW2, TaGW6 және TaGW8), сондай-ақ дән мөлшерінің белгісін (TaGS5) бақылайтын белгілі гендерге биоинформатикалық талдау жүргізілді және қолда бар мәліметтер базасынан оқшауланған гомологиялық хромосомалардан зерттелген гендердің жалғасын салыстыру негізінде олардың ішіндегі ең өзектілері анықталды. Будандардың ата-аналық формаларындағы оқшауланған гендердің фрагменттерін секвенирлеу жүргізілді және Rht, TaGW және TaGS негізгі гендерінің нуклеотидтік тізбегі туралы деректер алынды. Өсімдіктердің биіктігін және ірі дәнділік белгісін бақылайтын Rht-D1, TaGW6, TaGW2, TaGW8, TaGS5 гендерін талдау үшін SNP маркерлерінің құрылымы әзірленді. Перспективті гибридті ұрпақтардың генотиптеуі жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработаны и синтезированы молекулярные SNP маркеры для молекулярно-генетического скрининга на продуктивность короткостебельных сортов яровой мягкой пшеницы.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жаздық жұмсақ бидайдың қысқа сабақты сорттарының өнімділігіне молекулалық-генетикалық скрининг үшін молекулалық SNP маркерлері әзірленді және синтезделді.

Level of implementation (in Russian) : Внедрение не предусмотрено в данном проекте.

Level of implementation (in Kazakh) : Бұл жобада ендіру қарастырылмаған.

Efficiency (in Russian) : Валидация разработанных SNP-маркеров проверена на трех расщепляющихся популяциях и их эффективность подтверждается высокой достоверностью связи высоты растения с признаком крупнозерности у пшеницы.

Efficiency (in Kazakh) : Әзірленген SNP маркерлерінің валидациясы үш бөлінетін популяцияда тексерілді және олардың тиімділігі өсімдік биіктігінің және бидайдың ірі астық белгісімен байланысының жоғары болуымен дәлелденеді.

Field of application (in Russian) : Область применения – селекция яровой пшеницы с применением молекулярного маркирования.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы – молекулалық маркерлеуді қолдана отырып, жаздық бидайды іріктеу.