The object of research, development or design (in Russian) : Литиевые гранитоиды Южного Казахстана (Карагайлы-Актас), высокоперспективные литиевые провинции Восточного Казахстана (Асубулакский узел в Калбинском районе) и Северного Казахстана (месторождение Сырымбет).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Оңтүстік Қазақстанның литий гранитоидтары (Қарағайлы-Ақтас), Шығыс Қазақстанның жоғары перспективалы литий провинциялары (Қалба өңіріндегі Асубұлақ торабы) және Солтүстік Қазақстанның (Сырымбет кен орны).

Aim of work (in Russian) : Основной целью данного проекта являлся изучение наиболее перспективных месторождений лития Казахстана, залегающих в породах фундамента (представленными гранитами и пегматитами), а также в вулканогенно-осадочных бассейнах, для улучшения понимания их геологии при помощи уточненных моделей месторождений, а также составление рекомендаций по основным критериям геологоразведки литиевых объектов, которые имеют минимальное воздействие на окружающую среду и социальную сферу.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның негізгі мақсаты жертөле жыныстарында (граниттер мен пегматиттермен бейнеленген), сондай-ақ жанартаулық-шөгінді бассейндерде кездесетін Қазақстанның ең перспективалы литий кен орындарын зерттеу, тазартылған кен үлгілерін пайдалана отырып, олардың геологиясын түсінуді жетілдіру,сондай-ақ қоршаған ортаға және әлеуметтік салаға ең аз әсер ететін литий учаскелерін геологиялық барлаудың негізгі критерийлері бойынша ұсыныстар жасау.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования: 1) рентгеноструктурный анализ; 2) первичный скрининг шлифов и шайб на сканирующем электронном микроскопе (SEM Zeiss EVO) для идентификации и полуколичественного анализа основных минералов лития; 3) автоматический минеральный анализ всей поверхности шлифов и шайб для автоматического определения минералов и их распределения в объеме каждого образца (Tescan TIMA); 4) микрозондовый анализ поэлементного состава литиевых минералов (Cameca), где концентрации Li рассчитаны стехиометрически; 5) анализ минералов лития методом лазерный абляции минералов (LA-ICP-MS), в том числе составление поэлементных карт высокого разрешения отдельных зерен литиевых минералов, позволяющие выявить зональность и др. важные особенности (масс-спектрометр Agilent 8900); 6) геохимический анализ отобранных проб; 7) составление электронной базы данных литий-содержащих объектов Казахстана и интеграция в систему ГИС.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері: 1) рентгендік дифракциялық талдау; 2) негізгі литий минералдарын сәйкестендіру және жартылай сандық талдау үшін сканерлеуші ​​электрондық микроскопты (SEM Zeiss EVO) пайдалана отырып, жұқа кесінділер мен шайбаларды бастапқы скринингтен өткізу; 3) пайдалы қазбаларды автоматты түрде анықтау және оларды әрбір үлгінің көлемінде бөлу (Tescan TIMA) үшін секциялар мен шайбалардың бүкіл бетін автоматты минералды талдау; 4) литий минералдарының (Cameca) элементтік құрамын микрозондтық талдау, мұнда Li концентрациясы стехиометриялық жолмен есептеледі; 5) аймақтарға бөлуді және басқа да маңызды белгілерді анықтауға мүмкіндік беретін литий минералдарының жекелеген дәндерінің жоғары ажыратымдылықтағы элемент-элемент карталарын құрастыруды қоса алғанда, минералдардың лазерлік абляциясын (LA-ICP-MS) пайдалана отырып, литий минералдарын талдау (Agilent 8900) масс-спектрометр); 6) таңдалған үлгілердің геохимиялық талдауы; 7) Қазақстандағы литийі бар объектілердің электрондық деректер базасын құрастыру және ГАЖ жүйесіне интеграциялау

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате полевых работ было отобрано более 100 образцов из исследуемых литиевых объектов. Изучены петрографические особенности пород и все образцы сфотографированы. Из отобранных образцов изготовлены шлифы и аншлифы, для детального изучения минералогического состава горных пород. Около 20-ти шлифов и аншлифов изучены на электронно-сканирующем микроскопе (Zeiss EVO 15LS SEM) и микрозонде Cameca в лаборатории NHM в Лондоне, для получения полуколичественного и высокоточного анализов рудных минералов. Точный состав рудных минералов по изучаемым объектам проводится впервые и данные анализов позволят выявить все полезные сопутствующие компоненты, что очень важно для составления схем переработки руд. Были получены концентраты циркона для определения возраста гранитов месторождении Карагайлы-Актас методом лазерный абляции (LA-ICP-MS). Определения возраста гранитных интрузивов методом лазерной абляции цирконов проводится впервые. Это позволит уточнить модель формирования месторождения и определить возрастные рамки проявления гранитного магматизма в регионе, что важно для постановки дальнейших геологоразведочных работ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Далалық жұмыстардың нәтижесінде зерттелген литий объектілерінен 100-ден астам үлгі таңдалды. Тау жыныстарының петрографиялық ерекшеліктері зерттеліп, барлық үлгілер суретке түсірілді. Тау жыныстарының минералогиялық құрамын егжей-тегжейлі зерттеу үшін таңдалған үлгілерден жұқа кесінділер мен жылтыратылған кесінділер жасалды. Рудалық минералдардың жартылай сандық және жоғары дәлдіктегі талдауларын алу үшін Лондондағы NHM зертханасында электронды сканерлеуші ​​микроскоптың (Zeiss EVO 15LS SEM) және Cameca микрозондының көмегімен 20-ға жуық жұқа кесінділер мен жылтыратылған кесінділер зерттелді. Зерттелетін объектілер үшін кенді пайдалы қазбалардың нақты құрамы алғаш рет жүргізілуде және талдау деректері барлық пайдалы ілеспе компоненттерді анықтауға мүмкіндік береді, бұл кенді өңдеу схемаларын құру үшін өте маңызды. Қарағайлы-Ақтас кен орнындағы граниттердің жасын лазерлік абляция әдісімен (LA-ICP-MS) анықтау үшін циркон концентраттары алынды. Циркондардың лазерлік абляциясын қолдану арқылы гранит интрузияларының жасын анықтау алғаш рет жүргізілуде. Бұл кен орнының қалыптасу моделін нақтылауға және аймақтағы гранитті магматизмнің көрінуінің жастық шектерін анықтауға мүмкіндік береді, бұл одан әрі геологиялық барлау жұмыстарын жүргізу үшін маңызды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В результате нашего исследования территория РК обладает значительным литиевым потенциалом, что требует в будущем целенаправленного изучения выделенных эндогенных литиевых провинций для определения критериев разведки с помощью современного минерально-системного подхода: Восточный Казахстан (Калба-Иртышские гранитные пегматиты), Северный и Южный Казахстан (среднепалеозовые грейзеновые месторождения: Сырымбет, Карагайлы-Актас), Центрально-Казахстанские Li-F граниты/онгониты (Акчатау).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Біздің зерттеулеріміздің нәтижесінде Қазақстан Республикасының аумағында литийдің айтарлықтай әлеуеті бар, ол болашақта қазіргі заманғы минералдық жүйелердің тәсілін қолдана отырып барлау критерийлерін анықтау үшін анықталған эндогендік литий провинцияларын мақсатты зерттеуді талап етеді: Шығыс Қазақстан (Қалба-Ертіс гранит пегматиттері), Солтүстік және Оңтүстік Қазақстан (орта палеозойдың грейзен кен орындары: Сырымбет, Қарағайлы-Ақтас), Орталық Қазақстан Li-F граниттері/онгониттері (Ақшатау).

Level of implementation (in Russian) : Данные проекта для проведения обучающих семинаров для студентов, специалистов и работников горно-рудной отрасли. Разработка и внедрение нормативных актов и стандартов в области геологии и горного дела. Обучение сотрудников государственных органов новым подходам в управлении ресурсами. Поддержка устойчивого развития литиевого сектора в стране.

Level of implementation (in Kazakh) : Тау-кен өнеркәсібіндегі студенттерге, мамандарға және жұмысшыларға арналған оқыту семинарларын өткізуге арналған жоба деректері Геология және тау-кен ісі саласындағы нормативтік құқықтық актілер мен стандарттарды әзірлеу және енгізу. Мемлекеттік қызметкерлерді ресурстарды басқарудың жаңа тәсілдеріне оқыту. Елдегі литий секторының тұрақты дамуын қолдау.

Efficiency (in Russian) : Полученные результаты могут послужить основой для дальнейших исследований и планирования предварительных и детальных геологоразведочных работ компаниями, владеющими лицензиями на данные месторождения или участки, на которых расположены месторождения. Это в свою очередь может привести к полномасштабной геологоразведке и добыче лития для пополнения минерально-сырьевой базы страны.

Efficiency (in Kazakh) : Алынған нәтижелер осы кен орындарына немесе кен орындары орналасқан аумақтарға лицензиясы бар компаниялардың алдын ала және егжей-тегжейлі геологиялық барлау жұмыстарын одан әрі зерттеу және жоспарлау үшін негіз бола алады. Бұл өз кезегінде елдің минералдық-шикізат базасын толықтыру үшін литийді толық көлемде геологиялық барлау мен өндіруге әкелуі мүмкін.

Field of application (in Russian) : Применение для казахстанских месторождений и рудопроявлений анализа минеральных систем и новая оценка известных месторождений и рудопроявлений лития в Казахстане с целью выделения новых месторождений на глубине, на флангах и по периферии для увеличения объема производства и реализации литиевой продукции в Казахстане. Проведение тонких минералогических исследований позволит комплексно изучить рудопроявления и месторождения, что повлияет на их технико-экономическую значимость и может способствовать перевода ряда месторождений в категорию «рентабельные для отработки». В силу увеличивающихся цен на литий и сопутствующих редких металлов, такая оценка вполне реальна.

Field of application (in Kazakh) : Қазақстан кен орындары мен кен орындарының минералдық жүйелерінің талдауын қолдану және Қазақстандағы белгілі литий кен орындары мен кен орындарының жаңаша бағасын пайдалану тереңдікте, қапталда және шеткері аймақтарда өндіру мен сату көлемін ұлғайту мақсатында жаңа кен орындарын анықтау. Қазақстандағы литий өнімдері. Егжей-тегжейлі минералогиялық зерттеулер жүргізу олардың техникалық-экономикалық мәніне әсер ететін және бірқатар кен орындарын «тау-кен өндіруге тиімді» санатына ауыстыруға ықпал ететін кен орындары мен кен орындарын жан-жақты зерттеуге мүмкіндік береді. Литий мен онымен байланысты сирек металдарға бағаның өсуіне байланысты мұндай бағалау өте шынайы.