The object of research, development or design (in Russian) : Тексты письменных памятников «Гулистан бит-турки» Сейфа Сараи и «Хусрау уа Шырын» Кутуба XIV в.

The object of research, development or design (in Kazakh) : XIV ғ. Сейф Сараидың «Гүлістан бит-түрки» мен Құтбтың «Хұсрау уа Шырын» жазба ескерткіштер мәтіндері

Aim of work (in Russian) : Сбор всех лексических единиц из текстов письменных памятников Cейфа Cараи «Гулистан бит-турки» и «Хусрау уа Шырын» Кутыба XIV века, определение лексического состава, раскрытие преемственности к современному казахскому языку, установление лексикографических принципов словаря, составление полного реестра, разработка толкового словаря.

Aim of work (in Kazakh) : XIV ғасырдағы Сейф Сараидің «Гүлістан бит-түрки (Түркі тіліндегі Гүлістан)» және Құтбтың «Хұсрау уа Шырын» жазба ескерткіштері мәтіндеріндегі барлық сөздерді жинақтау, лексикалық құрамын анықтау, қазіргі қазақ тіліне қатыстылығын саралау, сөздік түзудің лексикографиялық ұстанымдарын белгілеу, толық сөзтізбесін жасау, түсіндірме сөздігін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : В проекте были использованы методы сбор, сортировки необходимых материалов по теме, лексикографический анализ собранных лексических единиц, диахронно-синхронный анализ, контекстный анализ, лингвотекстологический анализ текстов письменных памятников, лингвостатистический анализ, историко-сравнительный анализ и т.д.

Методы исследования (на казахском) : жобада тақырыпқа қатысты қажетті материалдарды жинау, сұрыптау әдістері, жинақталған лексикалық бірліктерге лексикографиялық талдау, диахронды-синхронды талдау, мәнмәтіндік талдау, жазба ескерткіштер мәтіндеріне лингвотекстологиялық талдау, лингвостатистикалық талдау, тарихи-салыстырмалы талдау әдістері пайдаланылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Новизна данной исследовательской работы заключается в том, что впервые был собран полный словарный состав и разработан словарь для произведений «Гулистан бит-турки» Сейфа Сараи и «Хусрау уа Ширин» Кутба. Тексты обоих произведений были полностью транскрибированы и подвергнуты лингвотекстологическому исследованию. Издана два словаря и одна монография: 1. Толковый словарь письменного памятника «Гулистан на тюркском языке» Сейфа Сараи. 2. Толковый словарь письменного памятника «Хусрау и Шырын» Кутуба. 3. Коллективная монография «Теория и практика лексикографирования текстов письменных памятников Золотой Орды». В ходе исследования исполнители проекта выезжали в командировки внутри республики и за рубеж, где в библиотеках были изучены новые научные труды и теоретические материалы, связанные с темой исследования, получены новые данные. Были зачитаны доклады на республиканских и зарубежных конференциях и произведен обмен опытом. В соответствии с календарным планом были опубликованы 2 (два) словаря, 1 (одна) монография, 1 (одна) статья в рецензируемом научном издании, имеющем имеющем процентиль по CiteScore в базе Scopus не менее 35 (тридцати пяти). На данный момент находится в печати, справка зарегистрирована, 7 (семь) статьи в рецензируемом отечественном издании, рекомендованном ККСОН, и в СМИ 4 (четыре) статьи.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу жұмысының жаңашылдығы алғаш рет «Гүлістан бит-түрки» мен Құтбтың «Хұсрау уа Шырын» шығармаларының барлық сөзі жинақталып, сөздігі әзірленді. Екі шығарманың мәтіні толық транскрипцияланды. Екі шығармаға лингвотекстологиялық зерттеу жасалды. Екі сөздік және бір монография әзірленіп, баспадан шықты: 1. Сейф Сараидің «Түркі тіліндегі Гүлістан» жазба ескерткішінің түсіндірме сөздігі. 2. Құтыптың «Хұсрау және Шырын» жазба ескерткішінің түсіндірме сөздігі. 3. «Алтын орда жазба ескерткіштері мәтіндерін лексикографиялаудың теориясы мен практикасы» атты ұжымдық монография. Зерттеу барысында жоба орындаушылары республика ішінде және шетелге іссапарларға барды. Іссапар барысында кітапханаларда зерттеу тақырыбына байланысты тың еңбектер мен теориялық материалдар қарастырылып, жаңа мәліметтер алынды. Республикалық және шетелдік конференцияларда баяндамалар оқылып, тәжірибе алмасу жұмыстары атқарылды. Ғылыми зерттеудің күнтізбелік жоспарына сәйкес 2 (екі) сөздік, 1 (бір) монография, Sсopus базасындағы CiteScore бойынша 35 (отыз бес) процентильден төмен емес рецензияланатын ғылыми басылымда 1 (бір) мақала (қазіргі уақытта өндірісте, анықтамасы тіркелді), ҒЖБCCБК ұсынған рецензияланатын отандық басылымда 7 (жеті) мақала жарияланды, БАҚ-да 4 (екі) мақала жарияланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Не предусмотрена

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қарастырылмаған

Level of implementation (in Russian) : Не предусмотрена

Level of implementation (in Kazakh) : Қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Результаты, полученные в рамках проекта, имеют большое значение в составлении исторических словарей и в разработке исторического корпуса казахского языка. Также можно использовать в преподавании истории казахского языка в средних, специальных и высших учебных заведениях.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба аясында алынған нәтижелер жазба ескерткіштер негізіндегі тарихи сөздіктерді құрастыруда және қазақ тілінің тарихи корпусын әзірлеуде маңызы зор. Сонымен қатар, орта, арнайы және жоғарғы оқу орындарында қазақ тілінің тарихын оқытуда қолдануға болады.

Field of application (in Russian) : Результаты исследования могут применять научные сотрудники научно-исследовательских институтов: тюркологи, востоковеды, историки, литературоведы. Также эффективны при проведении таких дисциплин, как «Введение в тюркологию», «История казахского языка», «Язык письменных памтников средневековья» и др.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері ғылыми-зерттеу институттарының ғылыми қызметкерлері: түркітанушылар, шығыстанушылар, тарихшылар, әдебиеттанушыларға арналады. ЖОО-ларда өтетін «Түркітануға кіріспе», «Қазақ тілінің тарихы», «Ортағасыр жазба ескерткіштерінің тілі» т.б. пәндерді оқытуда пайдалануға болады.