The object of research, development or design (in Russian) : территории законсервированных урановых объектов (Грачевское, бывшего рудоуправления РУ-5, рудник бывшего рудоуправления РУ-1 и хвостохранилища РАО СГХК и населенных пунктов Саумалколь СКО, Аксу, Заводской, Кварцитка, Шантобе и Новокронштадка Акмолинской области, расположенные вблизи них и население перечисленных населенных пунктов

The object of research, development or design (in Kazakh) : консервіленген уран объектілерінің аумақтары (Грачевское, РУ-5 бұрынғы кен басқармасы, РУ-1 бұрынғы кен басқармасы кеніші және СҚО Саумалкөл, Ақсу, Заводской, Кварцитка, Шантөбе және Ақмола облысының елді мекендері мен аталған елді мекендердің тұрғындары).

Aim of work (in Russian) : расчет эффективной дозы облучения и исследование заболеваемости населения, проживающего вблизи законсервированных урановых рудников и хранилища радиоактивных отходов и разработка методов их снижения

Aim of work (in Kazakh) : сәулеленудің тиімді дозасын есептеу және консервіленген уран кеніштері мен радиоактивті қалдықтар қоймасының жанында тұратын халықтың аурушаңдығын зерттеу және оларды азайту әдістерін әзірлеу

Методы исследования (на русском) : информационно-аналитический, радиометрический, дозиметрический, радиохимический, радиоспектрометрический, эпидемиологический, лабораторный, статистический.

Методы исследования (на казахском) : ақпараттық-аналитикалық, радиометриялық, дозиметриялық, радиохимиялық, радиоспектрометриялық, эпидемиологиялық, зертханалық, статистикалық.

Obtained results and novelty (in Russian) : Сотрудниками НИИ РРЗ проведены радиологические исследования по оценке радиационной обстановки территории урановых объектов и населенных пунктов в зоне их влияния. Установлено, что законсервированный рудник Грачевское, расположенный вблизи н.п. Саумалколь представляет потенциальную опасность для населения. Образцы щебня из карьера н.п.Саумалколь относится к 3 классу, необходимо запретить использование щебня данного карьера местным населением. Радиационная обстановка законсервированного уранового рудника РУ-1, вблизи н.п.Шантобе стабильная. Вероятная дозовая нагрузка для отдельных критических групп населения поселков Аксу и Саумалколь до 5 раз превышает норму. Результаты эпидемиологического исследования свидетельствуют о более высокой онкологической заболеваемости и смертности по сравнению с областными и республиканскими показателями жителей населенных пунктов, расположенных вблизи объектов урановой промышленности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу жұмыстары барысында РРҚ ҒЗИ уранды объектілер мен олардың әсер ету аймағындағы елді мекендердің радиациялық жағдайын бағалау бойынша радиологиялық зерттеулер жүргізді. Грачевское консервіленген руднигі, Саумалкөл елді мекеніне жақын орналасқан, тұрғындар үшін айтарлықтай қауіп төндіреді. Саумалкөл карьерінен алынған қиыршық тас 3-ші классқа жатады, сондықтан жергілікті тұрғындарға оның қолданылуына тыйым салу ұсынылады. РУ-1 руднигінің радиациялық жағдайы тұрақты, алайда Ақсу және Саумалкөл елді мекендеріндегі критикалық топтарға дозалық жүктеме нормадан 5 есеге дейін артық. Эпидемиологиялық зерттеулер уран өндірісі объектілеріне жақын тұрғындар арасында онкологиялық аурушаңдық пен өлім-жітімнің жоғары көрсеткіштерін көрсетеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В ходе исследования были проведены радиометрические измерения: автомобильная гамма-съемка – 1163 точек, пешеходная гамма-съемка – 387 точек, измерение эквивалентной равновесной объемной активности (ЭРОА) радона в воздухе жилых и административных помещений – 92 жилых и административных здании, отбор проб из объектов окружающей среды (почва, вода, донное отложение) – 129, выдача термолюминесцентных дозиметров (ТЛД) для оценки внешней дозы облучения – 103 человек, отбор биопроб (моча) для определения содержания урана – 101 проб, определена удельная активность 40K,226Ra, 137Cs, 232Th в пробах почвы и донных отложениях – 94, анализов суммарной альфа-, бета-активности проб воды – 32, определения урана в пробах воды – 4. Эпидемиологическое исследование проводилось в четырех населенных пунктах, расположенных вблизи объектов урановой промышленности: I - Аксу (n = 1700), II – Заводской (n = 1974), которые расположены вблизи хранилища радиоактивных отходов и III – Шантобе (n = 1974), IV - Саумалколь (n = 8507), расположенные в непосредственной близости к законсервированным урановым рудникам.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеу барысында радиометриялық өлшеулер жүргізілді: автомобильді гамма-түсірілім – 1163 нүкте, жаяу гамма-түсірілім – 387 нүкте, тұрғын және әкімшілік ғимараттардағы ауаның радонның эквивалентті теңгерімді көлемдік белсенділігі (ЭТКБ) өлшеулері – 92 тұрғын және әкімшілік ғимарат, қоршаған орта нысандарынан (топырақ, су, түптік тұнба) сынама алу – 129, сыртқы сәулелену дозасын бағалау үшін термолюминесцентті дозиметрлерді (ТЛД) беру – 103 адам, уранның мөлшерін анықтау үшін биосынамалар (зәр) алу – 101 сынама, топырақ пен түптік тұнбалардағы 40K, 226Ra, 137Cs, 232Th үлестік белсенділігі анықталды – 94, судың жалпы альфа, бета-белсенділік сынақтары – 32, суда уранды анықтау – 4. Эпидемиологиялық зерттеу уран өнеркәсібі объектілеріне жақын орналасқан төрт елді мекенде жүргізілді: I - Ақсу (n = 1700), II - Заводской (n = 1974), радиоактивті қалдық қоймасына жақын орналасқан, және III – Шантөбе (n = 1974), IV - Саумалкөл (n = 8507), консервацияланған уран кен орындарына жақын орналасқан.

Level of implementation (in Russian) : Опубликованы 2 статьи в рейтинговых журналах, входящих в базу данных компании Scopus и Web of Science, 2 статьи в журналах, которые включены в список рекомендуемых журналов КОКСНВО МНВО РК, 8 тезисов в сборниках Международных конференции (Приложение А). Разработана методические рекомендации и внедрены в организации практического здравоохранения (Приложение Б). Получены авторские свидетельства на объекты интеллектуальной собственности (Приложение В).

Level of implementation (in Kazakh) : Scopus және Web of Science компанияларының деректер базасына енгізілген рейтингтік журналдарда 2 мақала, ҚР БҒМ БҒСБК ұсынған журналдар тізіміне енгізілген журналдарда 2 мақала, халықаралық конференциялар жинақтарында 8 тезис (Қосымша А) жарияланды. Практикалық денсаулық сақтау ұйымдарында әдістемелік нұсқаулықтар әзірленіп, енгізілді (Қосымша Б). Интеллектуалдық меншік объектілеріне авторлық куәліктер алынды (Қосымша В).

Efficiency (in Russian) : Результаты исследований были получены в четком соответствии с календарным планом работы,  задачи и цель проекта достигнуты полностью. Результаты исследования позволили разработать мероприятия, способствующие снижению радиационного риска для населения, которое проживает вблизи объектов урановой промышленности. Мероприятия включают физический метод снижения показателей среднегодового содержания радона в жилых и административных помещениях, рекомендации по радонобезопасности населения и лечебно-профилактический метод снижения заболеваемости и смертности проживающих вблизи хранилища радиоактивных отходов и законсервированных урановых рудников.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері жұмыс күнтізбесіне сәйкес алынды, жобаның мақсаты мен міндеттері толық көлемде жүзеге асты. Зерттеу нәтижелері уран өнеркәсібі нысандарының жанында тұратын халықтың радиациялық қауіп-қатерін төмендетуге бағытталған шараларды әзірлеуге мүмкіндік берді. Шараларға тұрғын және әкімшілік ғимараттардағы жылдық радон деңгейін төмендетуге арналған физикалық әдіс, халықтың радон қауіпсіздігі жөніндегі ұсынымдар және радиоактивті қалдықтар қоймалары мен консервацияланған уран кеніштері маңында тұратындардың аурушаңдығы мен өлім-жітімін төмендетуге арналған емдік-профилактикалық әдіс енгізілді.

Field of application (in Russian) : Область применения полученных результатов–экология, здравоохранение с разработкой и осуществлением комплекса мероприятий профилактической направленности, включающие радиологические, санитарно-гигиенические и медико-профилактические меры.

Field of application (in Kazakh) : алынған нәтижелер экология, денсаулық сақтау саласында алдын алу шараларын қамтитын радиологиялық, санитарлық-гигиеналық және медициналық-профилактикалық шараларды әзірлеу мен іске асыруға бағытталған