The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования, в соответствии, с целью проекта, являются пробы руд, отходов обогащения и концентратов цветных металлов (медь, цинк), а также культуры микроорганизмов, выделенные в ходе выполнения НИР для проведения биотехнологических испытаний по переработке минерального сырья. В ходе НИР будут разработаны подходы, позволяющие перерабатывать бедные сульфидные руды и отходы обогащения.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны жобаның мақсатына сәйкес рудалардың үлгілері, байыту қалдықтары және түсті металдар концентраттары (мыс, мырыш), сондай-ақ биотехнологиялық сынақтарды жүргізу үшін зерттеулерді жүзеге асыру кезінде бөлінген микробтық дақылдар болып табылады. минералды шикізатты өңдеуге арналған. Зерттеулер барысында төмен сұрыпты сульфидті кендерді және байыту қалдықтарын өңдеуге мүмкіндік беретін тәсілдер әзірленетін болады

Aim of work (in Russian) : Цель – разработка гидрометаллургических подходов, позволяющих с высокой эффективностью извлекать цветные металлы из бедных сульфидных полиметаллических руд и отходов обогащения, переработка которых существующими способами нерационально.

Aim of work (in Kazakh) : Мақсат – нашар сульфидті полиметалл кендері мен байыту қалдықтарынан жоғары тиімділікпен түсті металдарды алуға мүмкіндік беретін гидрометаллургиялық тәсілдерді әзірлеу, оларды өңдеу қолданыстағы әдістермен ұтымсыз болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Для выполнения исследований во второй года реализации проекта были использованы следующие методы: - при проведении испытаний по биовыщелачиванию и химическому выщелачиванию использовали методы, которые позволяют оценивать выщелачивание металлов из сульфидных и оксидных минералов (измерение pH, окислительно-восстановительного потенциала (Eh) (с помощью прибора pH-150МИ («Измерительная техника», РФ), содержание двух- и трехвалентного железа с помощью трилонометрического титрования и численности клеток микроорганизмов с помощью фазово-контрастной микроскопии, концентрацию меди и цинка в среде с помощью атомно-абсорбционного спектрометра КВАНТ-2мт (Кортэк, Россия)); - для определения популяций микроорганизмов применяли метод методом метабаркодирования (метабаркодинга) фрагментов V3-V4 гена 16S рРНК и их высокопроизводительного секвенирования на на приборе MiSeq (Illumina, США).

Методы исследования (на казахском) : Жобаның екінші жылында зерттеу жүргізу үшін келесі әдістер қолданылды: - биосілтісіздендіру және химиялық сілтісіздендіру бойынша сынақтарды жүргізу кезінде біз металдардың сульфидті және оксидті минералдардан шаймалануын бағалауға мүмкіндік беретін әдістерді қолдандық (рН өлшеу, тотығу-тотықсыздану потенциалы (Eh) (pH-150MI құрылғысын пайдалану (Өлшеу жабдығы, Ресей Федерациясы), трилонометриялық титрлеуді қолданатын екі және үш валентті темірдің құрамы және фазалық-контрастты микроскопия көмегімен микроорганизм жасушаларының саны, КВАНТ-2мт атомдық абсорбциялық спектрометрдің көмегімен ортадағы мыс пен мырыш концентрациясы (Кортек, Ресей); - микроорганизмдердің популяциясын анықтау үшін 16S rRNA генінің V3-V4 фрагменттерін метабаркодтау (метабаркодтау) әдісін және олардың MiSeq құрылғысында (Illumina, АҚШ) жоғары өткізу қабілеттілігін секвенирлеу әдісін қолдандық.

Obtained results and novelty (in Russian) : Согласно календарному плану в 2024 году были выполнены следующие работы: 1. Были проведены лабораторные испытания по перколяторному биовыщелачиванию полиметаллических руд. В результате были получены новые данные для оптимизации процесса биовыщелачивания медно-цинковой руды для повышения скорости выщелачивания металлов (меди и цинка). 2. Была изучена динамика выщелачивания отходов обогащения сернокислотными растворами разной концентрации, а также сернокислотными растворами в присутствии хлорид-иона. Были выявлены оптимальные условия для выщелачивания металлов. Была предложена новая схема для переработки хвостов обогащения (двустадийное кислотное выщелачивание и цианирование) и использование продуктивного раствора выщелачивания хвостов обогащения для выщелачивание других образцов минерального сырья.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Күнтізбелік жоспарға сәйкес 2024 жылы мынадай жұмыстар атқарылды: 1. Полиметалл кендерін перколяторлық биосілтілеуге зертханалық сынақтар жүргізілді. Нәтижесінде металдардың (мыс және мырыш) шаймалану жылдамдығын арттыру үшін мыс-мырыш кенінің биосілтілеу процесін оңтайландыру үшін жаңа деректер алынды. 2. Хлорид ионының қатысуымен әртүрлі концентрациядағы күкірт қышқылы ерітінділерімен, сондай-ақ күкірт қышқылы ерітінділерімен байыту қалдықтарын шаймалау динамикасы зерттелді. Металды шаймалаудың оңтайлы шарттары анықталды. Қалдықтарды өңдеудің жаңа схемасы (екі сатылы қышқылмен шаймалау және цианидтеу) және басқа минералды сынамаларды шаймалау үшін қалдықтарды өнімді шаймалау ерітіндісін пайдалану ұсынылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Полученные в 2024 году результаты соответствуют требованиям, установленным при разработке плана НИР 1. Были проведены лабораторные испытания по перколяторному биовыщелачиванию полиметаллических руд. 2. Была изучена динамика выщелачивания отходов обогащения сернокислотными растворами разной концентрации, а также сернокислотными растворами в присутствии хлорид-иона.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 2024 жылы алынған нәтижелер зерттеу жоспарын әзірлеу кезінде белгіленген талаптарға сәйкес келеді 1. Полиметалл кендерін перколяторлық биосілтілеуге зертханалық сынақтар жүргізілді. 2. Хлорид ионының қатысуымен әртүрлі концентрациядағы күкірт қышқылы ерітінділерімен, сондай-ақ күкірт қышқылы ерітінділерімен байыту қалдықтарын шаймалау динамикасы зерттелді. Таңдалған кен үлгілері зерттеу жұмысын жоспарлау кезінде тұжырымдалған талаптарға сай болды.

Level of implementation (in Russian) : Результаты НИР за 2 этап реализации не внедрены. Полученные во второй год выполнения НИР будут использованы для реализации дальнейших этапов НИР, внедрению могут подлежать результаты НИР в целом после ее завершения.

Level of implementation (in Kazakh) : Іске асырудың 2-кезеңі бойынша зерттеу нәтижелері орындалмаған. Іске асырудың екінші жылында алынған зерттеу жұмысы зерттеу жұмысының келесі кезеңдерін жүзеге асыру үшін пайдаланылады, тұтастай алғанда ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелері ол аяқталғаннан кейін іске асырылуы мүмкін.

Efficiency (in Russian) : Проведенные исследования показали, что предложенные методы и подходы по своей эффективности соответствуют цели и задачам НИР.

Efficiency (in Kazakh) : Жүргізілген зерттеулер ұсынылған әдістер мен тәсілдер тиімділігі жағынан зерттеу жұмысының мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келетінін көрсетті.

Field of application (in Russian) : Полученные в 2024 году результаты будут использованы для реализации дальнейших этапов НИР. По результатам полученных результатов НИР в целом и по сведениям, имеющимся в аналитической литературе, планируется проведение прогнозных исследований в рамках проекта для обоснования роли разрабатываемых в ходе выполнения проекта подходов в развитии ГМК РК и для их дальнейшей коммерциализации. Таким образом, область применения результатов НИР – развитие новых технологий для нужд горно-металлургического комплекса.

Field of application (in Kazakh) : 2024 жылы алынған нәтижелер зерттеудің келесі кезеңдерін жүзеге асыру үшін пайдаланылады. Жалпы алынған зерттеу жұмысының нәтижелері бойынша және аналитикалық әдебиетте бар ақпаратқа сәйкес жобаны іске асыру барысында әзірленген тәсілдердің рөлін негіздеу үшін жоба аясында болжамды зерттеулер жүргізу жоспарлануда. Қазақстан Республикасының тау-кен металлургия кешенін дамыту және оларды одан әрі коммерцияландыру. Сонымен, зерттеу нәтижелерін қолдану аясы тау-кен металлургия кешенінің қажеттіліктері үшін жаңа технологияларды әзірлеу болып табылады.