The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследования – носоглоточные смывы, сыворотки крови, вирусы гриппа человека, возбудители ОРВИ, секвенироаванные нуклеотидные последовательности вирусов гриппа А и В человека, растительные экстракты, флавоноиды, тритерпеновые сапонины, противовирусные препараты, нанокапсулированный адъювант.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары – назофарингальды тампондар, қан сарысуы, адам тұмау вирусы, ЖРВИ қоздырғыштары, адам тұмауы А және В вирустарының нуклеотидтік тізбегі, өсімдіктектес сығындылар, флавоноидтар, үштерпенді сапониндер, вирусқа қарсы препараттар, нанокапсуланған адъювант.

Aim of work (in Russian) : Цель программы – создание новых отечественных препаратов для диагностики, профилактики и лечения актуальных для Казахстана вирусных инфекций и разработка технологий их производства. Задание этапа программы на 2019 г.: с использованием молекулярных технологий оценить эпидемический потенциал возбудителей гриппа и ОРВИ в Республике Казахстан, выявить наиболее актуальные вирусы. Разработать тест-системы на основе мультиплексной ПЦР (М-ПЦР) для дифференциальной диагностики гриппа и ОРВИ и подтиповой диагностики гриппа, технологии их производства. Изучить иммуностимулирующую активность композиций флавоноидов и тритерпеновых сапонинов, выявить препарат, обладающий противовирусной и иммуностимулирующей активностью, отработать схемы его применения. Изучить активность стимуляции гуморального и клеточного иммунитета нанокапсулированным адъювантом.

Aim of work (in Kazakh) : Бағдарламаның мақсаты – Қазақстан үшін маңызды вирустық инфекцияларды емдеуге, алдын-алуға және диагностикалауға арналған жаңа отандық препараттар құру және олардың өндіру технологияларын дамыту. 2019 жылға арналған бағдарлама кезеңінің міндеті: молекулярлы технологияны пайдалана отырып Қазақстан Республикасындағы тұмау және жедел респираторлы вирустық инфекциялардың эпидемиялық әлеуетін бағалау және маңызды вирустарды анықтау. Тұмау мен ЖРВИ және тұмаудың типтармақтарын дифференциалды диагностикалау үшін мультиплексті ПТР (M-PCR) негізінде тестілеу жүйесін, оларды өндіру технологиясын жасау. Флавоноидтар мен үштерпенді сапониндер құрамдарының иммунды ынталандырушы белсенділігін зерттеу, вирусқа қарсы және иммунды ынталандырушы белсенділігі бар препаратты анықтау, оны қолдану сызбаларын жасау. Нанокапсуланған адъювантпен гуморальды және жасушалық иммунитетті ынталандыру белсенділігін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : В работе использовали приборное и методическое обеспечение, предназначенное для вирусологических, молекулярно-биологических, биохимических и иммунологических исследований.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста вирусологиялық, молекулалы-биологиялық, биохимиялық және иммунологиялық зерттеулерге арналған аспабтық және әдістемеліктерді қолдандық.

Obtained results and novelty (in Russian) : Установлена параллельная циркуляция вирусов гриппа и других негриппозных вирусов (41 %). Показало преобладание респираторно-синцитиальной инфекции (22,73 %.) Процент положительных проб на риновирусную инфекцию составил 9,06 %, аденовирусов, метапневмовирусов, бокавирусов, коронавирусов и вирусов парагриппа I-IV типов - от 0,64% до 3,02%. Негриппозные вирусы распространялись до вирусов гриппа (с 40 по 49 неделю). Изолировано 18 вирусов гриппа A/H1N1 pdm. Секвенирован вирус гриппа А подтипа H1N1 (MK788324 - MK788331) и изолят B/Алматы/8/2018. К консервативным областям гена NP вируса гриппа А, гена NS вируса гриппа В и гена L ПМВ подобраны последовательности пар праймеров. Установлен режим совместимости праймеров к вирусам гриппа Н1, НЗ, Н5, Н7 при термоциклирования в мультиплекс–ПЦР. Установлено, что из 7 композиций флавоноидов и тритерпенового сапонина максимальными иммуностимулирующими свойствами обладают композиции ВФ-3 и ВФ-7, ВФ-3 повышает экспрессию генов звеньев иммунного ответа при иммунизации вакциной против вируса гриппа. Терапевтическая активность препарата ВФ-3 превышала активность ремантадина и незначительно уступала Тамифлю. Профилактическая активность препарата ВФ-3 составляла 100 % и превосходила активность ремантадина и Тамифлю. Иммуностимулятор на основе наночастиц, включающих очищенный тритерпеновый сапонин и липиды, в стимуляции Th1 и Th2 значительно превышает активность коммерческого адъюванта гидроокись алюминия.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тұмау және тұмаудан өзге вирустардың параллельді айналымы (41%) анықталды. Респираторлық-синцитиалды инфекцияның таралуы (22,73%.) басым болды. Риновирус инфекциясына оң нәтиже берген үлгілердің үлесі 9,06%, аденовирустар, метапневмовирустар, бокавирустар, коронавирустар және І-IV типті вирустар - 0,64% -дан 3,02% -ға дейін. Тұмаудан өзге вирустар тұмау вирусына (40-тан 49 аптаға дейінгі) аралықта тарала бастады. Тұмау A/H1N1 pdm вирустарының 18 бөлінді. А тұмауы вирусының H1N1 (MK788324-MK788331) типтармағы мен B/Almaty/8/2018 бөлінді. А тұмауы вирусының NP генінің, В тұмауы вирусының NS генінің және ПМВ-нің L генінің консервативті аймақтарына арналған праймерлік жұптардың тізбегі таңдалды. H1, Н3, Н5, H5 және H7 тұмауы вирустарына праймерлердің үйлесімділік режимі мультиплекс - ПТР-да термоциклдау кезінде анықталды. Флавоноидтардың және үштерпенді сапониндерінің 7 құрамынан VF-3 және VF-7 композицияларының ең жоғары иммуностимуляциялық қасиеттері бар екендігі анықталды. ВФ-3 препаратының емдік белсенділігі ремантадиннің белсенділігінен асып түскенімен Тамифлудан аз. ВФ-3 препаратының профилактикалық белсенділігі 100% құрады және ремантадин мен Тамифлюдің белсенділігінен асып түсті. Th1 және Th2 қоздырғышында нанобөлшектерге негізделген иммуностимулятор, оның ішінде тазартылған тритерпен сапонині және липидтер, алюминий гидроксидінің коммерциялық адъютантының белсенділігінен едәуір асып түседі.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Установлена параллельная циркуляция вирусов гриппа и других негриппозных вирусов (41 %). Показало преобладание респираторно-синцитиальной инфекции (22,73 %.) Процент положительных проб на риновирусную инфекцию составил 9,06 %, аденовирусов, метапневмовирусов, бокавирусов, коронавирусов и вирусов парагриппа I-IV типов - от 0,64% до 3,02%. Негриппозные вирусы распространялись до вирусов гриппа (с 40 по 49 неделю). Изолировано 18 вирусов гриппа A/H1N1 pdm. Секвенирован вирус гриппа А подтипа H1N1 (MK788324 - MK788331) и изолят B/Алматы/8/2018. К консервативным областям гена NP вируса гриппа А, гена NS вируса гриппа В и гена L ПМВ подобраны последовательности пар праймеров. Установлен режим совместимости праймеров к вирусам гриппа Н1, НЗ, Н5, Н7 при термоциклирования в мультиплекс–ПЦР. Установлено, что из 7 композиций флавоноидов и тритерпенового сапонина максимальными иммуностимулирующими свойствами обладают композиции ВФ-3 и ВФ-7, ВФ-3 повышает экспрессию генов звеньев иммунного ответа при иммунизации вакциной против вируса гриппа. Терапевтическая активность препарата ВФ-3 превышала активность ремантадина и незначительно уступала Тамифлю. Профилактическая активность препарата ВФ-3 составляла 100 % и превосходила активность ремантадина и Тамифлю. Иммуностимулятор на основе наночастиц, включающих очищенный тритерпеновый сапонин и липиды, в стимуляции Th1 и Th2 значительно превышает активность коммерческого адъюванта гидроокись алюминия.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Тұмау және тұмаудан өзге вирустардың параллельді айналымы (41%) анықталды. Респираторлық-синцитиалды инфекцияның таралуы (22,73%.) басым болды. Риновирус инфекциясына оң нәтиже берген үлгілердің үлесі 9,06%, аденовирустар, метапневмовирустар, бокавирустар, коронавирустар және І-IV типті вирустар - 0,64% -дан 3,02% -ға дейін. Тұмаудан өзге вирустар тұмау вирусына (40-тан 49 аптаға дейінгі) аралықта тарала бастады. Тұмау A/H1N1 pdm вирустарының 18 бөлінді. А тұмауы вирусының H1N1 (MK788324-MK788331) типтармағы мен B/Almaty/8/2018 бөлінді. А тұмауы вирусының NP генінің, В тұмауы вирусының NS генінің және ПМВ-нің L генінің консервативті аймақтарына арналған праймерлік жұптардың тізбегі таңдалды. H1, Н3, Н5, H5 және H7 тұмауы вирустарына праймерлердің үйлесімділік режимі мультиплекс - ПТР-да термоциклдау кезінде анықталды. Флавоноидтардың және үштерпенді сапониндерінің 7 құрамынан VF-3 және VF-7 композицияларының ең жоғары иммуностимуляциялық қасиеттері бар екендігі анықталды. ВФ-3 препаратының емдік белсенділігі ремантадиннің белсенділігінен асып түскенімен Тамифлудан аз. ВФ-3 препаратының профилактикалық белсенділігі 100% құрады және ремантадин мен Тамифлюдің белсенділігінен асып түсті. Th1 және Th2 қоздырғышында нанобөлшектерге негізделген иммуностимулятор, оның ішінде тазартылған тритерпен сапонині және липидтер, алюминий гидроксидінің коммерциялық адъютантының белсенділігінен едәуір асып түседі.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : В эпидемический сезон 2018-2019 гг. изолировано вирусы гриппа 18 вирусов A/H1N1 pdm. В 1192 клинических образцов показало наличие РНК вируса гриппа А в 19,09% случаев, гриппа типа В – в 0,95%. При субтипировании РНК вируса гриппа А/H1N1 обнаружена в 9,83% проб, А/H3N2 – в 5,29%. В 3,21% установить субтип не удалось. Установлена параллельная циркуляция негриппозных вирусов с 40 по 49 недели. К генам HA вирусов гриппа А подтипов Н1, НЗ, Н5, Н7 подобраны последовательности пар праймеров для разработки диагностической мультиплексной ПЦР тест-системы. Установлен оптимальный режим совместимости праймеров термоциклирования в мультиплекс – ПЦР. Наилучшие результаты с обнаружением продуктов в 467 и 275 п. о. получены с праймерами к гену НА Н1 и Н5 вируса гриппа А при температуре отжига 52°С. Оптимизированы праймеры для детекции подтипов Н5 и Н7 вируса гриппа А. Из 7 композиций флавоноидов и тритерпенового сапонина, максимальными иммуностимулирующими свойствами обладают композиции ВФ-3 и ВФ-7. Активность препарата ВФ-3 превышала активность ремантадина и незначительно уступала Тамифлю. Разработанный нанокапсулированный адъювант стимулирует иммунитет при использовании цельновирионной и субъединичной гриппозных вакцин, и генно-инженерного белка вируса лихорадки Денге, повышает уровень экспрессии генов иммунного ответа, а также Th1 и Th2 иммунитет. Активность нанокапсулированного адъюванта в стимуляции иммунитета превышает активность гидроокиси алюминия.

Efficiency (in Kazakh) : 2018-2019 эпидемиялық маусымда тұмау вирусының A/H1N1 pdm 18 штамы бөлінді. 1192 клиникалық сынамада 19,09% А тұмауы вирусының РНҚ, 0,95% В типті тұмау бар екендігі анықталды. Үлгілердің 9,83%-ында тұмау вирусының А/H1N1 субтүрі РНҚ-ның табылуы, A/H3N2 5,29% анықталды. 3,21% субтүрін табу мүмкін болмады. 40-тан 49 апталық мерзімде тұмаудан өзге вирустардың қатар айналымы тіркелді. А тұмауы вирусының H1, Н3, H5, H7 субтүрлерінің HA гендері диагностикалық мультиплексті ПТР тест жүйесін құру үшін праймерлердің жұптық тізбегін таңдады. Мультиплекс - ПТР-де термоциклдеу режимінде праймерлердің оңтайлы үйлесімділігі анықталды. 467 және 275 ж/н анықтаудағы ең жақсы нәтижелер 52°C температурада тазарту кезінде А тұмауы вирусының H1 және H5 геніне арналған праймерлермен бірге алынды. А тұмауы вирусының H5 және H7 субтүрлерін анықтауға арналған праймерлер оңтайландырылды. Флавоноидтар мен тритерпендік сапониннің 7 копозицияларынан ВФ-3 және ВФ-7 композициялары максималды иммуностимуляциялық қасиеттерге ие. ВФ-3 препаратының белсенділігі ремантадиннің белсенділігінен асып түсті және Тамифлудан төмен. Әзірленген нанокапсулалы адъювант бүкіл вирионды және суббірлікті тұмауға қарсы вакциналарды қолдану кезінде иммунитетті ынталандырады, ал Денге безгегі вирусының гендік-инженерлік ақуызы иммундық жауап гендерінің, Th1 және Th2 иммунитеттерінің деңгейін жоғарылатады. Иммундық жүйені ынталандырудағы нанокапсулаланған адъюванттың белсенділігі алюминий гидроксиді белсенділігінен асып түседі.

Field of application (in Russian) : Области применения – вирусология, медицина.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану аймағы – вирусология, медицина.