The object of research, development or design (in Russian) : керамики на основе метацирконата лития с добавлением в состав оксида магния в малых концентрациях. Керамики были получены с применением технологии твердофазного перемалывания и последующего термического спекания.

The object of research, development or design (in Kazakh) : құрамында магний оксиді аз концентрацияда қосылған литий метацирконаты негізіндегі керамика. Керамика қатты фазалы ұнтақтау және кейіннен термиялық қақтау технологиясын қолдану арқылы алынды.

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта за отчетный период являлась разработка технологии получения хMgO-(1-х)Li2ZrO3 керамик с концентрациями х=0.1-0.5 моль с применением метода механохимического синтеза.

Aim of work (in Kazakh) : Есепті кезеңдегі бұл жобаның мақсаты механохимиялық синтез әдісін қолдана отырып, x=0.1-0.5 моль концентрациясы бар хMgO-(1-х)Li2ZrO3 керамикасын алу технологиясын әзірлеу болды.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования: растровая электронная микроскопия, рентгенофазовый анализ, метод индентирования, метод импендансной спектроскопии, метод моделирования процессов термошоков

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері: расторлық электронды микроскопия, рентгендік фазалық талдау, индентрлеу әдісі, импенданстық спектроскопия әдісі, термошок процестерін модельдеу әдісі.

Obtained results and novelty (in Russian) : С использованием метода механохимического синтеза были получены одно и двухфазные керамики Li2ZrO3 – MgLi2ZrO4, обладающие высокой степенью структурного упорядочения. При этом в ходе проведенных исследований было установлено, что формирование примесной фазы MgLi2ZrO4 в составе керамик приводит к увеличению твердости керамик на 3- 7 %, что свидетельствует о положительном эффекте допанта, связанного с упрочнением. В ходе проведенных исследований было установлено, что увеличение вклада MgLi2ZrO4 в составе керамик приводит к увеличению устойчивости к деформационному распуханию, обусловленному структурными искажениями кристаллической решетки, за счет уменьшение эффекта термического расширения, а также наличия межфазных границ. Установленные зависимости изменения твердости приповерхностного слоя исследуемых керамик позволили установить кинетику разупрочнения, обусловленную деформационным искажением кристаллической структуры, а также определить взаимосвязь между объемным распуханием и разупрочнением (изменением твердости) и снижением трещиностойкости (изменением величины устойчивости к однократному сжатию).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Механохимиялық синтез әдісін қолдана отырып, құрылымдық реттіліктің жоғары дәрежесі бар бір және екі фазалы Li2ZrO3 – MgLi2ZrO4 керамикасы алынды. Бұл ретте жүргізілген зерттеулер барысында керамика құрамында MgLi2ZrO4 қоспа фазасының қалыптасуы керамика қаттылығының 3 – 7 %-ға ұлғаюына әкелетіні анықталды, бұл қатаюмен байланысты допанттың оң әсерін көрсетеді. Жүргізілген зерттеулер барысында керамика құрамындағы MgLi2ZrO4 үлесінің артуы кристалдық тордың құрылымдық бұрмалануынан, термиялық кеңею әсерінің төмендеуі, сондай-ақ фазааралық шекаралардың болуынан туындаған деформациялық ісінуге төзімділіктің жоғарылауына әкелетіні анықталды. Зерттелетін керамиканың беткі қабатының қаттылығының өзгеруінің белгіленген тәуелділіктері кристалдық құрылымның деформациялық бұрмалануына байланысты бұзылу кинетикасын орнатуға, сондай-ақ көлемдік ісіну мен ыдырау (қаттылықтың өзгеруі) мен жарыққа төзімділіктің төмендеуі (бір реттік қысуға төзімділік шамасының өзгеруі) арасындағы байланысты анықтауға мүмкіндік берді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономический эффект результатов проекта заключается в разработке технологии создания высокопрочных бланкетных материалов на основе литийсодержащих керамик.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба нәтижелерінің экономикалық әсері құрамында литий бар керамика негізінде беріктігі жоғары бланкеттік материалдарды жасау технологиясын әзірлеу болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Не предусмотрено

Level of implementation (in Kazakh) : Қамтамасыз етілмейді

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта заключается в получении новых материалов для бланкетов и производства трития

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі банкеттер мен тритий өндірісі үшін жаңа материалдар алу болып табылады.

Field of application (in Russian) : Область применения: ядерная энергетика, радиационно-стойкие материалы, бланкетные материалы.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы: ядролық энергетика, радиацияға төзімді материалдар, бланкеттік материалдар.