The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследования: наноструктурные ZrO2 и AlN керамики, обладающие высокой радиационной стойкостью.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары: жоғары радиациялық төзімділігі бар наноқұрылымдық ZrO2 және AlN керамика.

Aim of work (in Russian) : Цель данного проекта заключается в изучении влияния радиационно-индуцированных повреждений, вызванных воздействием тяжелых ионов на оптические свойства наноструктурных ZrO2 и AlN керамик.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты наноқұрылымдық ZrO2 және AlN керамикасының оптикалық қасиеттеріне ауыр иондардың әсерінен туындаған радиациялық индукцияланған зақымданулардың әсерін зерттеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : оптическая спектроскопия, рентгенофазовый анализ, растровая электронная микроскопия.

Методы исследования (на казахском) : оптикалық спектроскопия, рентгендік фазалық талдау, расторлық электронды микроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Исследование оптических характеристик было проведено с применением методики УФ спектроскопии, позволяющей оценить с высокой точностью изменение таких величин как пропускание, ширина запрещенной зоны, коэффициента преломления и индуцированного поглощения без разрушения образцов. Полученные зависимости изменения оптических свойств ZrO2 керамик характеризуют влияние радиационных повреждений в широком энергетическом и дозовом диапазоне. Установленные дозовые и энергетические зависимости формирования индуцированных полос поглощения, а также изменения величин ширины запрещенной зоны и пропускания позволили оценить изменение электронной и оптической плотности керамик до и после облучения. Основной характер изменения оптических свойств в зависимости от дозы облучения связан в первую очередь со смещением края фундаментального поглощения, а также резким падением величины пропускания в области 400-600 нм.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Оптикалық сипаттамаларды зерттеу ультракүлгін спектроскопия әдісін қолдана отырып жүргізілді, бұл үлгілерді бұзбай өткізгіштік, жолақ ені, сыну коэффициенті және индукцияланған сіңіру сияқты шамалардың өзгеруін жоғары дәлдікпен бағалауға мүмкіндік береді. ZrO2 керамикасының оптикалық қасиеттерінің өзгеруінің алынған тәуелділіктері кең энергетикалық және дозалық диапазондағы радиациялық зақымданудың әсерін сипаттайды. Индукцияланған сіңіру жолақтарының қалыптасуының белгіленген дозалық және энергетикалық тәуелділіктері, сондай-ақ жолақ ені мен өткізу қабілеттілігінің өзгеруі сәулеленуге дейін және одан кейін керамиканың электронды және оптикалық тығыздығының өзгеруін бағалауға мүмкіндік берді. Сәулелену дозасына байланысты Оптикалық қасиеттердің өзгеруінің негізгі сипаты, ең алдымен, іргелі сіңіру жиегініңмещысуымен, сондай-ақ 400-600 НМ аймағында өткізгіштік шамасының күрт төмендеуімен байланысты.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономический эффект заключается в получении новых фундаментальных знаний о природе влияния радиационно-индуцированных повреждений и точечных дефектов на оптические свойства ZrO2 и AlN керамик, которые в дальнейшем могут быть использованы при анализе перспектив использования данных материалов в качестве радиационно-стойких оптических материалов, эксплуатирующихся в условиях повышенного радиационного фона.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық әсер радиациялық индукцияланған зақымданулар мен нүктелік ақаулардың ZrO2 және AlN керамикаларының оптикалық қасиеттеріне әсер ету табиғаты туралы жаңа іргелі білім алу болып табылады, олар болашақта осы материалдарды жоғары радиациялық фон шарттарында радиацияға төзімді оптикалық материалдар ретінде пайдалану перспективаларын талдау кезінде пайдаланылуы мүмкін.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Эффективность результатов проекта заключается в получении новых знаний о природе влияния радиационных дефектов, их концентрации на оптические свойства ZrO2 и AlN керамик позволят оценить перспективы их применения в качестве оптических изоляторов, а также конструкционных материалов.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба нәтижелерінің тиімділігі радиациялық ақаулардың әсерінің табиғаты, олардың ZrO2 және ALN керамикаларының оптикалық қасиеттеріне шоғырлануы туралы жаңа білім алу болып табылады, оларды оптикалық изоляторлар, сондай-ақ құрылымдық материалдар ретінде қолдану перспективаларын бағалауға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : конструкционные материалы, радиационно-стойкие материалы для ядерной энергетики.

Field of application (in Kazakh) : конструкциялық материалдар, ядролық энергетикаға арналған радиацияға төзімді материалдар.