The object of research, development or design (in Russian) : динамические эффекты проявления сейсмоактивности и гео-гелиофизических событий в вариациях ионосферных и мезосферных параметров, динамические характеристики потока тепловых нейтронов и атмосферного электрического поля.

The object of research, development or design (in Kazakh) : сейсмикалық белсенділіктің көріністері мен гео-гелиофизикалық оқиғалардың ионосфералық және мезосфералық параметрлердің өзгеру динамикалық әсері, термиялық нейтронды ағынның динамикалық сипаттамалары және атмосфералық электр өрісі.

Aim of work (in Russian) : развитие научно-методических основ оценки воздействия геоэффективных событий на динамику различных геосфер, поиск информативных предвестников для диагностики и прогноза опасных геофизических событий на основе измерений параметров ионосферы, мезосферы, атмосферного электрического поля и тепловых нейтронов.

Aim of work (in Kazakh) : геоэффективтік оқиғалардың әртүрлі геосфераның динамикасына әсерін бағалаудың ғылыми және әдістемелік базасын жасау, ионосфералық, мезосфералық, атмосфералық электр өрісі және жылу нейтрондарының параметрлерін өлшеу негізінде қауіпті геофизикалық оқиғаларды диагностикалау және болжау үшін ақпараттық прекурсорларды іздеу.

Методы исследования (на русском) : современные методы регистрации геофизических параметров мезосферы, ионосферы, потока тепловых и медленных нейтронов; методы статистического корреляционного и спектрального анализа случайных процессов.

Методы исследования (на казахском) : мезосфераның, ионосфераның, жылу ағынының және баяу нейтрондардың геофизикалық параметрлерін жазудың қазіргі заманғы әдістері; статистикалық корреляция әдістері және кездейсоқ процестердің спектральды талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Развита модель атмосферных возмущений на основе проведенных ранее теоретических и экспериментальных исследований зависимости волновых возмущений атмосферы от гео-гелиофизической обстановки для различных источников. Определены критерии разделения наблюдаемых волновых возмущений в зависимости источника их происхождения. Выполнена модификация дифференциальных уравнений, полученных ранее, для расчета атмосферных возмущений от разных гео-гелиофизических источников с учетом диссипативных факторов. Показано, что возмущения от солнечного терминатора для гармоники с длиной волны около 100-200 км меняются примерно в 3 раза на расстоянии примерно 700 -1000 км от области солнечного терминатора. Выявлены спорадические проявления внешних и внутренних источников возмущений в интенсивности тепловых нейтронов. Выделены периоды проявлений антициклонов и циклонов в интенсивности медленных и тепловых нейтронов, неисправленных и исправленных на давление.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : атмосфералық толқындардың бұзылуының әртүрлі көздерге гео-гелиофизикалық ортаға тәуелділігі туралы бұрын жүргізілген теориялық және эксперименттік зерттеулер негізінде атмосфералық бұзылыстардың моделі жасалды. Бұрын алынған дифференциалдық теңдеулерді атмосфералық бұзылыстарды есептеу үшін әр түрлі геофелиофизикалық көздерден диссипативті факторларды ескере отырып модификациялау жүргізілді. Күн терминаторының гармоникалық толқын ұзындығы шамамен 100-200 км болатын тербелістері күн терминаторының ауданынан 700-1000 км қашықтықта шамамен 3 рет өзгеретіні көрсетілген. Жылу нейтрондарының қарқындылығындағы сыртқы және ішкі бұзылыстардың спорадикалық көріністері анықталды. Қысымға түзетілмеген және түзетілген баяу және жылу нейтрондарының қарқындылығындағы антициклондар мен циклондардың көріну кезеңдері бөлінді. Үлкен форбуш-эффектілері жоғары энергиялы ғарыштық сәулелер әсерінен жылу нейтрондарының қарқындылығына ұқсас әсерлерді (амплитудасы, алдын-ала жоғарылауы) тудырады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : для обработки большого массива наблюдательных данных разработано специализированное программное обеспечение, работающее с международным архивом GPS данных. Программное обеспечение разработано на языке Python и Fortran, и предназначено для работы в операционной системе Linux. Частью разработанного комплекса программного обеспечения является база данных реализованная на СУБД PostGRE.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : көптеген бақылаушы деректерді өңдеу үшін халықаралық GPS деректер архивімен жұмыс жасайтын арнайы бағдарламалық жасақтама жасалды. Бағдарламалық жасақтама Python және Fortran-да жасалған және Linux операциялық жүйесінде жұмыс істеуге арналған. Әзірленген бағдарламалық пакеттің бөлігі PostGRE ДББЖ-де енгізілген мәліметтер базасы болып табылады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : выполнение данного проекта позволит изучить существующие и выявить новые прогностические параметры по изменениям геофизической обстановки.

Efficiency (in Kazakh) : осы жобаны іске асыру қазіргі бар геофизикалық жағдайдағы өзгерістердің жаңа болжау параметрлерін анықтауға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : геофизика, сейсмология, физика атмосферы.

Field of application (in Kazakh) : геофизика, сейсмология, атмосфералық физика.