The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являлось разработка методик и/или оптимизация методов получения лигина и активированных углей з рисовой шелухи с дальнейшим получением криогелей и аэрогелей, модифицированных MXene, их полная характеризация и тестирование полученных композитов на предемет эффективного удаления ионов тяжелых металлов из водных матриц одно и многокомпонентных сред.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі MXene-мен модификацияланған криогельдер мен аэрогельдерді одан әрі өндіру арқылы күріш қауызынан лигин және белсендірілген көмір алу әдістерін және/немесе әдістерін оңтайландыру, олардың толық сипаттамасы және алынған композиттерді сынау болды. бір және көп компонентті орталардың сулы матрицаларынан ауыр металл иондарын тиімді жою.

Aim of work (in Russian) : Цель работы - разработать новые зеленые композиты из лигнина и активированного угля, полученных из растительных отходов (рисовая шелуха), и модифицированные Ti3C2Tx MXene для эффективного удаления распространенных ионов тяжелых металлов из водных сред.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты - сулы ортадан қарапайым ауыр металл иондарын тиімді жою үшін өсімдік қалдықтарынан (күріш қабығы) және модификацияланған Ti3C2Tx MXene алынған лигнин мен белсендірілген көмірдің жаңа жасыл композиттерін жасау.

Методы исследования (на русском) : В данной работе были оптимизированы методы получения лигнина и активированных углей из рисовой шелухи. Из лигнина и других компонентов были синтезированы криогели с помощью свободно-радикальной полимеризацией при -12 С. Криогели были модифицированы Ti3C2 MXene и карбонизованы для получения макропористого аэрогеля. Полученные композиты были охарактеризованы современными приборами с помощью SEM, TEM, XRD, XPS, анализ дзета потенциала и другими методами. Исследования удаления ионов тяжелых металлов, в том числе ртути ионов ртути в однокомпонентной и конкурентной среде проводилось с соблюдением всех правил работы в химической лаборатории. Все эксперименты проводились как минимум в дубликате с расчетом среднестатистических ошибок.

Методы исследования (на казахском) : Бұл жұмыста күріш қауызынан лигнин және белсендірілген көмір алу әдістері оңтайландырылды. Криогельдер -12 C температурада бос радикалды полимерлеуді қолдану арқылы лигниннен және басқа компоненттерден синтезделді. Криогельдер Ti3C2 MXene-мен модификацияланды және макрокеуекті аэрогельді алу үшін карбонизацияланды. Алынған композиттер SEM, TEM, XRD, XPS, zeta потенциалды талдау және басқа әдістерді қолданатын заманауи құралдармен сипатталды. Бір құрамды және бәсекелес ортада ауыр металл иондарын, оның ішінде сынапты, сынап иондарын жою бойынша зерттеулер химиялық зертханада барлық жұмыс ережелерін сақтай отырып жүргізілді. Барлық эксперименттер орташа статистикалық қателерді есептей отырып, кем дегенде екі данада жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были синтезированы и апробированы новые типа композитынх материалов из лигнина и Ti3C2Tx MXene для удаления ионов тяжелых металлов из воды. За время выполнения проекта были опубликованы 2 статьи в Scopus, 1 статья в журнале КОКСНВО и принято участие в 4 международных конференция.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Лигнин мен Ti3C2Tx MXene-ден композициялық материалдардың жаңа түрлері синтезделіп, судан ауыр металл иондарын жою үшін сынақтан өтті. Жобаны жүзеге асыру барысында Scopus-та 2 мақала, КОКСНВО журналында 1 мақала жарияланып, 4 халықаралық конференцияға қатысты.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основными конструктивными и технико экономическими показателями являются оптимизация методов как экстракции лигнина из рисовой шелухи, так и получения криогелей, а после и аэрогелей на их основе. Посредством правильного подбора соотношения мономеров, связующих компонентов и активирующих агентов удалось получить криогели/аэрогели с отимальной структурой. За счет внедрения оптимальных концентраций MXene в структуру аэрогеля удалось выявить наилучшие свойства и параметры для использования в качестве материалов для удаления ионов тяжелых металлов из воды из воды.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструкторлық және техникалық-экономикалық көрсеткіштер күріш қауызынан лигнин алудың да, криогельдерді, содан кейін олардың негізінде аэрогельдерді алудың да әдістерін оңтайландыру болып табылады. Мономерлердің, байланыстырушы компоненттердің және белсендіруші агенттердің арақатынасын дұрыс таңдау арқылы оптималды құрылымы бар криогельдер/аэрогельдер алуға мүмкіндік туды. Аэрогель құрылымына MXene оңтайлы концентрацияларын енгізу арқылы судан ауыр металл иондарын кетіруге арналған материалдар ретінде пайдалану үшін ең жақсы қасиеттер мен параметрлерді анықтауға болады.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено; разработаны адсорбенты для дальнейнего маштабирования и сборки прототипа

Level of implementation (in Kazakh) : орындалмаған; Адсорбенттер одан әрі масштабтау және прототипті құрастыру үшін әзірленді

Efficiency (in Russian) : За весь период реализации проекта было опубликовано две статьи в журналах SCOPUS и WoS: Materials Today (99ый процентиль по базе Scopus и Q1 (96,5%) по Web of Science) и Advanced Composites and Hybrid Materials(98ый процентиль по базе Scopus и Q1 (98,6%) по Web of Science), одна статья в журнале, рекомендованным КОКСНВО, принято участие в четырех международных конференциях с устными и постерными докладами

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның бүкіл кезеңінде SCOPUS және WoS журналдарында екі мақала жарияланды: Materials Today (Scopus бойынша 99-шы пайыздық және Web of Science бойынша Q1 (96,5%)) және Advanced Composites және Hybrid Materials (Scopus және мәліметтері бойынша 98-ші пайыздық). Q1 (98,6%) Web of Science бойынша), KOKSNVO ұсынған журналдағы бір мақала ауызша және постерлік баяндамалармен төрт халықаралық конференцияға қатысты.

Field of application (in Russian) : Результаты данной работы имеют широкий спектр применения как для химических наук и материаловедения с фундаментальной точки зрения, так и практического применения в решении экологических проблем загрязнения воды ионами тяжелых металлов.

Field of application (in Kazakh) : Бұл жұмыстың нәтижелері іргелі тұрғыдан алғанда химия ғылымы мен материалтану үшін де, судың ауыр металдар иондарымен ластануының экологиялық мәселелерін шешуде практикалық қолдану үшін де кең ауқымды қолдануға ие.