The object of research, development or design (in Russian) : Очистка питьевой и сточной воды от МП, включая МВ, с использованием комбинированной технологии холодной плазмы и углеродных адсорбентов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Суық плазма мен көміртекті адсорбенттердің аралас технологиясын қолдана отырып, МП-дан, соның ішінде МВ-дан ауыз су мен ағынды суларды тазарту.

Aim of work (in Russian) : Разработка и апробация передовой технологии очистки воды, способной удалять микропластик (МП), включая микроволокна (МВ), из источников питьевой воды и сточных вод.

Aim of work (in Kazakh) : Ауыз су көздерінен және ағынды сулардан микропластиктерді (МП), соның ішінде микроталшықтарды (МТ) кетіруге қабілетті суды тазартудың озық технологиясын әзірлеу және сынақтан өткізу.

Методы исследования (на русском) : В качестве сорбентов были использованы активированный уголь и цеолит, предназначенные для захвата как микропластиков, так и продуктов их разложения. Эти сорбционные материалы были тщательно исследованы на предмет их морфологии и химического состава. Инфракрасная спектроскопия с преобразованием Фурье (ИК-Фурье) позволила выявить изменения в химическом составе сорбентов и оценить взаимодействие микропластиков с поверхностью углеродных адсорбентов. Метод БЭТ, использованный для анализа пористости и удельной поверхности, показал высокую адсорбционную способность активированного угля, что способствовало эффективному удержанию микропластиковых частиц. Анализ морфологии и структуры поверхности проводился с помощью сканирующей электронной микроскопии (СЭМ) и трансмиссионной электронной микроскопии (ТЭМ), что позволило получить детальные изображения поверхности сорбентов до и после обработки плазмой. Метод дзета-потенциала использовался для оценки стабильности сорбентов в водной среде и их поведения при взаимодействии с микропластиками. Все эти методы позволили всесторонне охарактеризовать сорбенты и подтвердить их эффективность в процессе очистки воды от микропластиков.

Методы исследования (на казахском) : Микропластиктерді де, олардың ыдырау өнімдерін де ұстауға арналған белсендірілген көмір мен цеолит сорбенттер ретінде пайдаланылды. Бұл сорбциялық материалдар олардың морфологиясы мен химиялық құрамы үшін мұқият зерттелген. Фурье түрлендіретін инфрақызыл спектроскопия (ИҚ-Фурье) сорбенттердің химиялық құрамындағы өзгерістерді анықтауға және микропластиктердің көміртекті адсорбенттердің бетімен әрекеттесуін бағалауға мүмкіндік берді. Кеуектілік пен меншікті бетті талдау үшін қолданылатын bet әдісі белсендірілген көмірдің жоғары адсорбциялық қабілетін көрсетті, бұл микропластикалық бөлшектерді тиімді ұстауға ықпал етті. Морфология мен беткі құрылымды талдау сканерлеуші электронды микроскопия (СЭМ) және трансмиссиялық электронды микроскопия (ТЭМ) арқылы жүргізілді, бұл сорбенттердің бетін плазмамен өңдеуге дейін және одан кейін егжей-тегжейлі бейнелеуге мүмкіндік берді. Дзета-потенциал әдісі су ортасындағы сорбенттердің тұрақтылығын және олардың микропластиктермен әрекеттесу кезіндегі әрекеттерін бағалау үшін пайдаланылды. Бұл әдістердің барлығы сорбенттерді жан-жақты сипаттауға және суды микропластиктерден тазарту процесінде олардың тиімділігін растауға мүмкіндік берді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работы демонстрируют высокую инновационность и значительный вклад в область очистки воды от МП. Основные достижения включают разработку и успешное тестирование передовой технологии, которая комбинирует холодную плазму и сорбционные материалы для удаления МП частиц из воды. Проведенные исследования показали, что холодная плазма эффективно разлагает МП, образуя активные радикалы и ионы, которые взаимодействуют с органическими загрязнителями, разрушая их до менее токсичных соединений. В рамках проекта были разработаны специализированные углеродные адсорбенты, способствующие дополнительной адсорбции продуктов разложения МП. Эти материалы показывают высокую стабильность и возможность повторного использования, что обеспечивает экологически устойчивый подход. На основании анализа дзета-потенциала и пористости углеродных адсорбентов установлено, что структурные свойства углерода играют ключевую роль в стабильности сорбента и его эффективности при воздействии плазмы. Это открывает возможности для дальнейшего усовершенствования сорбционных материалов. Были также проведены исследования по оптимизации условий термического разложения МП. Лабораторные исследования выявили, что различные виды МП, включая полиэтилентерефталат (ПЭТ) и полистирол (ПС), имеют разные характеристики устойчивости к плазменному разложению, что позволяет прогнозировать их поведение в условиях очистки. Эти данные важны для понимания и улучшения параметров плазменной обработки в реальных условиях.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : жұмыс нәтижелері микропластиктерден суды тазарту саласына жоғары инновацияны және айтарлықтай үлесті көрсетеді. Негізгі жетістіктерге Судан микропластикалық бөлшектерді кетіру үшін суық плазма мен сорбциялық материалдарды біріктіретін озық технологияны әзірлеу және сәтті сынау кіреді. Зерттеулер көрсеткендей, суық плазма микропластиктерді ыдыратып, органикалық ластаушы заттармен әрекеттесетін белсенді радикалдар мен иондар түзіп, оларды аз улы қосылыстарға дейін ыдыратады. Жоба микропластиктердің ыдырау өнімдерінің қосымша адсорбциясына ықпал ететін арнайы көміртекті адсорбенттерді әзірледі. Бұл материалдар экологиялық тұрақты тәсілді қамтамасыз ететін жоғары тұрақтылық пен қайта пайдалану мүмкіндігін көрсетеді. Көміртекті адсорбенттердің дзета потенциалы мен кеуектілігін талдау негізінде көміртектің құрылымдық қасиеттері сорбенттің тұрақтылығында және плазмаға ұшыраған кезде оның тиімділігінде шешуші рөл атқаратыны анықталды. Бұл сорбциялық материалдарды одан әрі жетілдіруге мүмкіндіктер ашады. Сондай-ақ микропластиктердің термиялық ыдырау жағдайларын оңтайландыру бойынша зерттеулер жүргізілді. Зертханалық зерттеулер микропластиктердің әртүрлі түрлері, соның ішінде полиэтилентерефталат (ПЭТ) және полистирол (ПС) плазмалық ыдырауға төзімділіктің әртүрлі сипаттамаларына ие екенін анықтады, бұл олардың тазалау жағдайында мінез-құлқын болжауға мүмкіндік береді. Бұл деректер нақты әлемдегі плазмалық өңдеу параметрлерін түсіну және жақсарту үшін маңызды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Внедрение технологии позволит сократить расходы на водоочистку за счёт многоразового использования сорбентов, улучшит качество воды и снизит затраты на устранение экологических последствий пластикового загрязнения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Технологияны енгізу сорбенттерді қайта пайдалану арқылы суды тазарту шығындарын азайтады, судың сапасын жақсартады және пластикалық ластанудың экологиялық салдарын жою шығындарын азайтады.

Level of implementation (in Russian) : Рекомендуется внедрение технологии в системы очистки воды для удаления микропластиков, особенно в регионах с высоким уровнем загрязнения пластиковыми отходами.

Level of implementation (in Kazakh) : Микропластиктерді, әсіресе пластикалық қалдықтармен ластану деңгейі жоғары өңірлерде жою үшін суды тазарту жүйелеріне технологияны енгізу ұсынылады.

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Технология применима в промышленных и муниципальных водоочистных системах, а также для защиты экосистем от загрязнения микропластиками.

Field of application (in Kazakh) : Технология өнеркәсіптік және муниципалды су тазарту жүйелерінде, сондай-ақ экожүйелерді микропластиктердің ластануынан қорғау үшін қолданылады.