The object of research, development or design (in Russian) : мутантные формы проса (Panicum miliaceum L.)

The object of research, development or design (in Kazakh) : тарының (Panicum miliaceum L.) мутантты формалары

Aim of work (in Russian) : Создание скороспелых форм проса с применением индуцированного мутагенеза и молекулярного анализа для расширения генетического разнообразия и эффективного использования в селекционных программах

Aim of work (in Kazakh) : Генетикалық әртүрлілікті кеңейту және селекциялық бағдарламаларда тиімді пайдалану үшін индукцияланған мутагенезді және молекулалық талдауды пайдалана отырып, тарының ерте пісетін формаларын шығару

Методы исследования (на русском) : Индуцированный химический мутагенез, цитогенетический анализ, выделение геномной ДНК, ПЦР анализ

Методы исследования (на казахском) : Индукцияланған химиялық мутагенез, цитогенетикалық талдау, геномдық ДНҚ оқшаулау, ПТР талдау

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам модельных опытов выявлены особенности действия обработки различных химических агентов в зависимости от их концентрации и экспозиции на всхожесть семян, длину проростков и корешков. Так, в стадии проростания семян, наиболее мутабельный эффект показали опыты с азидом натрия: при обработке с концентрациией 0,1% наблюдалось стимулирующиее действие на всхожесть проростков, тогда как более высокие концетрации 0,4-0,5% негативно сказались на данное свойство. Обработка семян различными концентрациями колхицина показала повышенную плотность хромотидов, массовую фрагментацию хромосом и множество анафаз, что подтверждает плоидное действие мутагена. В результате фенотипической оценки выявлены хлорофилл-дефектные мутанты – альбиносные растения и с признаками полосатости листьев, что подтверждает высокую эффективность данных мутагенов. Были получены полиплоидные формы с увеличенным количеством продуктивных кустов 1,9-2,3, что превышает контрольный вариант на 25%. Отмечено, что чем дольше экспозиция обработки семян мутагеном, тем короче период вегетации. По результатам фенологических наблюдений отобраны формы с наиболее коротким вегетационным периодом.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Модельдік тәжірибелердің нәтижелері бойынша әртүрлі химиялық агенттерді олардың концентрациясына және тұқымның өнуіне әсер етуіне, өскін мен тамырдың ұзындығына байланысты өңдеу әсерінің ерекшеліктері анықталды. Осылайша, тұқымның өну кезеңінде натрий азидімен жүргізілген тәжірибелер ең өзгермелі әсерді көрсетті: 0,1% концентрациямен өңдегенде өскіндердің өнуіне ынталандырушы әсер байқалды, ал 0,4-0,5% жоғары концентрацияда теріс әсер етті. бұл қасиетке әсері. Тұқымдарды колхициннің әртүрлі концентрациясымен өңдеу хромотидтердің тығыздығының жоғарылауын, хромосомалардың массивті фрагментациясын және көптеген анафазаларды көрсетті, бұл мутагеннің плоидтық әсерін растайды. Фенотиптік бағалау нәтижесінде хлорофиллге ақауы бар мутанттар – альбинос өсімдіктері және жапырақты жолақ белгілері бар анықталды, бұл осы мутагендердің жоғары тиімділігін растайды. Өнімді бұталардың саны 1,9-2,3 өскен полиплоидты пішіндер алынды, бұл бақылау нұсқасынан 25% артық. Тұқымдарды мутагенмен өңдеуге неғұрлым ұзақ әсер етсе, вегетациялық кезең қысқарады. Фенологиялық бақылаулардың нәтижелері бойынша ең қысқа вегетациялық кезеңдері бар формалар таңдалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Реализация проекта будет способствовать импортозамещению и увеличению обеспеченности населения и предприятий материалом проса с хозяйственно-ценными признаками в республике в будущем. Потенциальными потребителями полученных результатов являются ТОО и НИИ по селькохозяйственным направлениям.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асыру импортты алмастыруға және болашақта республикадағы халық пен кәсіпорындарды шаруашылық-құнды сипаттамалары бар тары материалымен қамтамасыз етуді арттыруға ықпал етеді. Алынған нәтижелердің әлеуетті тұтынушылары ауыл шаруашылығы саласындағы жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер мен ғылыми-зерттеу институттары болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Разработан эффективный протокол обработки мутагенами образцов проса

Efficiency (in Kazakh) : Тары үлгілерін мутагендермен өңдеудің тиімді протоколы әзірленді.

Field of application (in Russian) : биотехнология, сельское хозяйство, селекция и семеноводство

Field of application (in Kazakh) : биотехнология, ауыл шаруашылығы, селекция және тұқым шаруашылығы