The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследований являются высокоурожайные сортов и гибридов, обладающих комплексной устойчивостью к болезням и вредителям, адаптированные к новым технологиям и неблагоприятным климатическим условиям, усовершенствованная технология малообъемной гидропоники, в основе которой лежит совместного выращивания взрослых и молодых растений (интерплантинг), биологические средств защиты растений и органических регуляторов роста (гуматы).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары аурулар мен зиянкестерге кешенді төзімділігі бар, жаңа технологияларға және қолайсыз климаттық жағдайларға бейімделген жоғары өнімді сорттар мен будандар, ересектер мен жас өсімдіктерді бірлесіп өсіруге негізделген төмен көлемді гидропониканың жетілдірілген технологиясы (интерплантинг), өсімдіктерді қорғаудың биологиялық құралдары және органикалық өсу реттегіштері (гуматтар).

Aim of work (in Russian) : Разработка научных основ для внедрения прогрессивной технологии интерплантинга для малообъемного выращивания овощных культур с использованием системы биологической защиты растений от вредного воздействия биотических и абиотических факторов, обеспечивающей повышение экономической и экологической эффективности тепличного производства.

Aim of work (in Kazakh) : Жылыжай өндірісінің экономикалық және экологиялық тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін биотикалық және абиотикалық факторлардың зиянды әсерінен өсімдіктерді биологиялық қорғау жүйесін пайдалана отырып, көкөніс дақылдарын аз көлемде өсіру үшін прогрессивті интерплантинг технологиясын енгізу үшін ғылыми негіздерді әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Экспериментальные исследования по выращиванию исследуемых гибридов огурцов проводился в условиях производственного опыта в соответствии общепринятыми методиками экспериментальных исследований с овощными культурами в защищенном грунте с рендомизированным размещением вариантов внутри повторений (блоков) в 3-х кратной повторности. Учет урожая и оценка качества по органолептическим показателям проводился по ГОСТ 1725-85- Томаты свежие. ТУ. Биохимический анализ показателей качества в соответствии с принятыми стандартами: определение растворимых сухих веществ и сахаров рефрактометрическим методом по ГОСТ ISO 2173-2013 и ГОСТ 8756.13-87; определение титруемой кислотности методом кислотно-основного титрования по ГОСТ ISO 750-2013; определение содержания аскорбиновой кислоты титриметрическим методом по ГОСТ 24556-89; определение содержания нитрат-ионов ионометрическим методом по ГОСТ 29270-95. Статистическая обработка результатов испытаний проведена методом дисперсионного анализа.

Методы исследования (на казахском) : Зерттелетін қызанақ будандарын өсіру бойынша эксперименттік зерттеулер 3 есе қайталануда қайталанулар (блоктар) ішінде нұсқаларды ацидомизацияланған орналастырумен жылыжайда өсірілген көкөніс дақылдарымен эксперименттік зерттеулердің жалпы қабылданған әдістеріне сәйкес өндірістік тәжірибе жағдайында жүргізілді. Органолептикалық көрсеткіштер бойынша егінді есепке алу және сапаны бағалау ГОСТ 1725-85 бойынша жүргізілді - Қызанақ жаңа піскен. ТШ. Қабылданған стандарттарға сәйкес сапа көрсеткіштерін биохимиялық талдау: ГОСТ ISO 2173-2013 және ГОСТ 8756.13-8 бойынша рефрактометриялық әдіспен еритін құрғақ заттар мен қанттарды анықтау; ГОСТ ISO 750-2013 бойынша қышқыл-негіз титрлеу әдісімен титрленетін қышқылдықты анықтау; ГОСТ 24556-89 бойынша титриметриялық әдіспен аскорбин қышқылының құрамын анықтау; нитрат иондарының құрамын анықтау ГОСТ29270-95 бойынша ионометриялық әдіспен. Сынақ нәтижелерін статистикалық өңдеуі дисперсиялық талдау әдісімен жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые дана оценка продуктивности 10 перспективных гибридов томатов для малообъемного выращивания в условиях Приаралья. По результатам испытаний для технологии интерплантинг рекомендованы гибриды (RZ,Нидерланды): Umagna F1, Attiya F1 и Alamina F1, выращивание которых позволило увеличить выход ранней продукции с 1м2 на 11,0, 10,1 и 12,5% (НСР05=8,2%), общей за период интерплантинга (ноябрь – апрель) – на 12,3, 11,7 и 14,4% (НСР05=3,8%), обеспечить наибольший выход стандартной продукции - 96,1-96,7% и рентабельность производства - 71,7 -73,3 %. Плоды этих гибридов имели наибольшие показатели по содержанию сухих веществ – 6,13-6,17 мас.%, сахара–2,91-2,95 мас.%, аскорбиновой кислоты – 16,60-16,81 мг/100 г и наименьшие по титруемой кислотности – 0,53-0,55 %, что обеспечило их высокие вкусовые качества, а низкое содержание нитрат-ионов 114,2-120,0 мг/кг (ПДК 300 мг/кг) – экологическую безопасность. Впервые проведены исследования по применению биопрепаратов с целью разработки системы биозащиты для технологии интерплантинг. Установлено, что применение биофунгицида Фитоспарина обеспечило 100 % устойчивость томатов к фитофторозу, а применение стимулятора роста Гумата натрия способствовало повышению устойчивости растений к абиотическим факторам. Совместное применение биопрепаратов позволило увеличить выход ранней продукции - на 2,2-7,4%, общей за период интерплантинга (ноябрь – апрель) - на 3,8-8,6% (НСР05=3,3%), стандартной – на 0,2- 1,7%.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алғаш рет Арал өңірі жағдайында аз көлемді өсіру үшін 10 перспективалы қызанақ будандарының өнімділігіне баға берілді. Интерплантинг технологиясы үшін сынақ нәтижелері бойынша будандар (RZ,Нидерланды) ұсынылды: Umagna F1, Attiya F1 және Alamina F1, оларды өсіру ерте өнімнің шығымдылығын 1м2–ден 11,0, 10,1 және 12,5%–ға (НСР05=8,2%) арттыруға мүмкіндік берді, интерплантинг кезеңінде жалпы (қараша-сәуір) - 12,3, 11,7 және 14,4% (НСР05=3,8%), стандартты өнімнің ең көп шығымдылығын қамтамасыз ету - 96,1-96,7% және өндіріс рентабельділігі-71,7-73,3%. Бұл будандардың жемістері құрғақ заттардың мөлшері бойынша ең жоғары көрсеткіштерге ие болды–6,13-6,17 мас.% , қант–2,91-2,95 мас.% , аскорбин қышқылы-16,60 – 16,81 мг/100 г және титрленетін қышқылдығы бойынша ең төмен-0,53-0,55 %, бұл олардың жоғары дәмдік қасиеттерін, ал нитрат иондарының төмен мөлшері 114,2-120,0 мг/кг (ШРК 300 мг/кг) – экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етті. Алғаш рет интерплантинг технологиясы үшін биоқорғау жүйесін әзірлеу мақсатында биопрепараттарды қолдану бойынша зерттеулер жүргізілді. Фитоспарин Биофунгицидін қолдану қызанақтың кеш ауруға 100% төзімділігін қамтамасыз ететіні анықталды, ал натрий Гуматының өсу стимуляторын қолдану өсімдіктердің абиотикалық факторларға төзімділігін арттыруға ықпал етті. Биопрепараттарды бірлесіп қолдану ерте өнімнің шығымдылығын - 2,2-7,4%–ға, интерплантинг кезеңінде (қараша - сәуір) жалпы-3,8 – 8,6%-ға (НСР05=3,3%), стандартты-0,2-1,7%-ға ұлғайтуға мүмкіндік берді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Малообъемная беспочвенная технология, исключающая трудоемкие процессы при использовании почвенной технологии, и автоматизация орошения, позволяющие снизить трудозатраты; система капельного орошения, позволяющая значительно экономить воду и удобрения; климат-контроль, позволяющий экономить эксплуатационные затраты на создание оптимальных условий микроклимата; мониторинг режима полива и питания, позволяющий обеспечить растения необходимым количеством питательных элементов и предотвратить накопление нитрат-ионов в плодах.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Топырақ технологиясын пайдалану кезінде көп еңбекті қажет ететін процестерді болдырмайтын шағын көлемді топырақсыз технологиясы және еңбек шығындарын төмендетуге мүмкіндік беретін суаруды автоматтандыру; су мен тыңайтқыштарды айтарлықтай үнемдеуге мүмкіндік беретін тамшылатып суару жүйесі; микроклиматтың оңтайлы жағдайларын жасау үшін пайдалану шығындарын үнемдеуге мүмкіндік беретін климаттық бақылау; өсімдіктерді қажетті қоректік заттармен қамтамасыз етуге және жемістерде нитрат иондарының жиналуын алдын алуға мүмкіндік беретін суару және қоректендіру режимін мониторинг жасау.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Применение технологии малообъемной гидропоники для выращивания высокопродуктивных индетерминантных гибридов томатов способствовала реализации их потенциальной продуктивности и обеспечила увеличение раннего урожая с 1 м2 на 10,1-12,5%, общего за предполагаемый для интерплантинга период (ноябрь – апрель) – на 11,7-14,4%, экономическую (71,7-73,3% рентабельности) и экологическую эффективность производства тепличной продукции. Внедрение в технологический процесс биологических методов защиты растений обеспечили 100 % устойчивость томатов к фитопатогену фитофтороза и позволило увеличь выход ранней продукции томатов на 2,2-7,4%, общей за предполагаемый для интерплантинга период (ноябрь – апрель) - на 3,8-8,6%, стандартной – на 0,2- 1,7%.

Efficiency (in Kazakh) : Қызанақтың жоғары өнімді индетерминантты будандарын өсіру үшін шағын көлемді гидропоника технологиясын қолдануы олардың әлеуетті өнімділігін жүзеге асыруға ықпал етті және интерплантинг үшін болжамды кезеңде (қараша-сәуір) жалпы 1 м2 – ден 10,1 – 12,5%-ға ерте егін жинауының 11,7-14,4%-ға ұлғаюын , экономикалық (рентабельділік 71,7-73,3% ) және жылыжай өнім өндірісінің экологиялық тиімділігін қамтамасыз етті. Технологиялық процеске өсімдіктерді қорғаудың биологиялық әдістерін енгізу қызанақтың фитопатогенге 100% төзімділігін қамтамасыз етті және қызанақтың ерте өнімінің шығарудың интерплантинг үшін болжанған кезеңде (қараша-сәуір) жалпы – 3,8 - 8,6%-ға, стандартты – 0,2 - 1,7% - ға, ерте егін жинау 2,2-7,4% - ға ұлғайтуға мүмкіндік берді.

Field of application (in Russian) : Овощеводство защищенного грунта

Field of application (in Kazakh) : Жылыжай көкөніс шаруашылығы