The object of research, development or design (in Russian) : Излучение частиц ШАЛ в спектре радиоизлучения; Заряженная компонента космических лучей; Регулярные решения уравнений для фундаментальных полей, включая уравнение Дирака с нелинейными спинорными полями, являющимися источниками калибровочных полей; Корреляции ШАЛ и разрядов молний в условиях высокогорья; “Жесткие” процессы партонных исследований; Мюонная компонента космических лучей; Пространственное распределение стволов ШАЛ; Вариации КЛ посредством регистрации адронной компоненты ШАЛ; Угловые распределения дифференциальных сечений реакций 10B(d, d)10B и 10B(d,3Не)9Bе при энергии 14,5 МэВ; Квазипериодических осцилляций (КПО) рентгеновского излучения и светимости аккреционных дисков вокруг компактных объектов и сверхмассивных чёрных дыр; Элементарные частицы, экзотические атомы и молекулы: антипротонный гелий, молекулярные ионы водорода; Странные и нестранные системы qq спином s=0, s=1 и их механизмы образования в процессах сильных взаимодействий

The object of research, development or design (in Kazakh) : Радио сәулелену спектріндегі КАН бөлшектерінің сәулеленуі; Ғарыштық сәулелердің зарядталған компоненті; Калибрлеу өрістерінің көздері болып табылатын сызықты емес спинорлық өрістері бар Дирак теңдеуін қоса алғанда, іргелі өрістер үшін теңдеулердің тұрақты шешімдері; Биік таулы аймақтардағы КАН мен найзағай разрядтарының корреляциясы; Партондық зерттеулердің "қатаң" процестері; Ғарыштық сәулелердің мюондық компоненті; КАН діңгектерінің кеңістіктік таралуы; КАН адрон компонентін тіркеуі арқылы ҒС вариациясы; 14,5 МэВ энергиясында 10B(d, d)10B және 10B(d,3He)9Be реакцияларының дифференциалды қималарының бұрыштық таралуы; Рентгендік сәулеленудің квази-периодты осцилляциясы (КПО) және аккрециялық объектілер мен супермассивті қара құрдымдар айналасындағы жинақтау дискілерінің жарықтығы; Элементар бөлшектер, экзотикалық атомдар мен молекулалар: антипротонды гелий, сутектің молекулалық иондары, спині =0, s=1 оғаш және оғаш емес q ̅q жүйелер және олардың күшті әсерлесу процестеріндегі қалыптасу механизмдері.

Aim of work (in Russian) : Экспериментальные и теоретические исследования в области высоких и сверхвысоких энергий для решения актуальных задач астрофизики и физики космических лучей. Разработка новых экспериментальных и теоретических методик, программного обеспечения, модернизация исследовательских установок для получения новых экспериментальных данных и решение фундаментальных научных задач в области астрофизики и физики космических лучей

Aim of work (in Kazakh) : Астрофизика мен ғарыштық сәулелер физикасының өзекті мәселелерін шешуге арналған жоғары және аса жоғары энергиялар саласындағы эксперименттік және теориялық зерттеулер. Жаңа эксперименттік және теориялық әдістерді, бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу, жаңа эксперименттік деректерді алу үшін зерттеу қондырғыларын жаңарту және астрофизика мен ғарыштық сәулелер физикасы саласындағы іргелі ғылыми мәселелерді шешу.

Методы исследования (на русском) : Определение оптимальной конфигурации и геометрии для расширения действующей антенной установки, Разработка конструкции телескопа заряженных космических частиц на основе straw-трекера, Построение моделей регулярных гравитирующих объектов, создаваемых фундаментальными полями, Изготовление механической конструкции телескопа, Теоретический расчет функций распределения PDF в рамках однопетлевого приближения, Создание системы сбора данных на основе современной электроники, Моделирование отклика толчковой установки при помощи пакета GEANT4, Подключение дополнительного канала регистрации из нейтроночувствительных сцинтилляционных детекторов , Анализ дифференциальных сечений 10B(d,d)10B, 10B(d,t)9B и 10B(d,3Не)9Bе в рамках метода связанных каналов, Анализ наблюдаемых данных квазипериодических осцилляций от различных источников, Разработка вычислительных методов для расчетов радиационных поправок вакуумной поляризации, Оценка вкладов полюсных и бокс диаграмм с мезонными полями для лептонных взаимодействии

Методы исследования (на казахском) : Қолданыстағы антенна қондырғысын кеңейту үшін оңтайлы конфигурация мен геометрияны анықтау, Straw-трекер негізінде зарядталған ғарыштық бөлшектердің телескопының құрылымын әзірлеу, Іргелі өрістермен жасалатын тұрақты гравитациялық объектілердің үлгілерін құру, Телескоптың механикалық құрылымын жасау, Бір ілмекті жуықтау шеңберінде PDF таралу функцияларын теориялық есептеу, Заманауи электроника негізінде деректерді жинау жүйесін құру, GEANT4 пакетін пайдаланып, жұлқылама қондырғысының жауап реакциясын модельдеу, Нейтронға сезімтал сцинтилляциялық детекторлардан қосымша тіркеу арнасын қосу, 10B(d,d)10B, 10B(d,t)9B және 10B(d,3Не)9Bе реакцияларының дифференциалдық қималарын байланысты арналар әдісімен талдау, Әртүрлі көздерден алынған квазипериодтық осцилляциялардың бақылау деректерін талдау, Вакуумдық поляризацияның радиациялық түзетулерін есептеу үшін есептеу әдістерін әзірлеу, Лептондық өзара әрекеттесу үшін мезондық өрістермен полюстік және бокс диаграммаларының үлестерін бағалау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Определена оптимальная конфигурация и геометрия для расширения действующей антенной установки, Разработана конструкция телескопа заряженных космических частиц на основе straw-трекера. Построены модели регулярных гравитирующих объектов, создаваемых фундаментальными полями. Изготовлена механическая конструкция телескопа. Проведён теоретический расчёт функций распределения PDF в рамках однопетлевого приближения. Создана система сбора данных на основе современной электроники. Смоделирован отклик толчковой установки при помощи пакета GEANT4. Подключён дополнительный канал регистрации из нейтроночувствительных сцинтилляционных детекторов. Проанализированы дифференциальные сечения ¹⁰B(d,d)¹⁰B, ¹⁰B(d,t)⁹B и ¹⁰B(d,³He)⁹Be в рамках метода связанных каналов. Проанализированы наблюдаемые данные квазипериодических осцилляций от различных источников. Разработаны вычислительные методы для расчётов радиационных поправок вакуумной поляризации. Оценены вклады полюсных и бокс-диаграмм с мезонными полями для лептонных взаимодействий.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Антенна қондырғысын кеңейту үшін оңтайлы конфигурация және геометрия анықталды, Straw-трекер негізінде зарядталған ғарыштық бөлшектерге арналған телескоптың құрылымы (конструкция) әзірленді, Іргелі өрістермен жасалатын тұрақты гравитациялық объектілердің үлгілері жасалды, Телескоптың механикалық құрылымы жасалды, Бір ілмекті жуықтау шеңберінде PDF таралу функцияларының теориялық есебі жүргізілді, Заманауи электроника негізінде деректерді жинау жүйесі құрылды, GEANT4 пакетін пайдаланып, жұлқылама қондырғысының жауап реакциясы модельденді, Нейтрондарға сезімтал сцинтилляциялық детекторлардан қосымша тіркеу арнасы қосылды, 10B(d,d)10B, 10B(d,t)9B және 10B(d,3Не)9Bе реакцияларының дифференциалдық қималары байланысты арналар әдісімен талданды, Әртүрлі көздерден алынған квазипериодтық осцилляциялардың бақылау деректері талданды, Вакуумды поляризациялау кезіндегі радиациялық түзетулерді есептеу үшін есептеу әдістері әзірленді, Лептондық өзара әрекеттесу үшін мезондық өрістермен полюстік және бокс диаграммаларының үлестері бағаланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Предложенные в результате реализации программы технические решения приведут к росту рентабельности выполняемых работ и повлияют на развитие областей науки и техники, космическую отрасль, нано- и микроэлектронику, детекторостроение которые составят основу высокотехнологичных производств будущего. Также, будут способствовать для развертывания проектов класса Мегасайнс и помогут при оптимизации проектируемых научных установок для повышения эффективности и чувствительности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде ұсынылған техникалық шешімдер орындалатын жұмыстардың рентабельділігінің өсуіне алып келеді және ғылым мен техника салаларының, ғарыш саласының, нано - және микроэлектрониканың, детектор құрылысы болашақтың жоғары технологиялық өндірістерінің негізін құрайтын салалардың дамуына әсер етеді. Сондай-ақ, олар Мегасайен класындағы жобаларды бастауға ықпал етеді және тиімділік пен сезімталдықты арттыру үшін жобаланған ғылыми қондырғыларды оңтайландыруға көмектеседі.

Level of implementation (in Russian) : -

Level of implementation (in Kazakh) : -

Efficiency (in Russian) : Эффективность ожидаемых результатов подтверждается большим опытом реализации научных проектов в Институте ядерной физики

Efficiency (in Kazakh) : Күтілетін нәтижелердің тиімділігі Ядролық физика институтында ғылыми жобаларды іске асырудың мол тәжірибесімен расталады

Field of application (in Russian) : Физика космических лучей, астрофизика, астрономия, космическая инженерия, физика элементарных частиц и др.

Field of application (in Kazakh) : Ғарыштық сәулелер физикасы, астрофизика, астрономия, ғарыштық инженерия, элементар бөлшектер физикасы және т.б.