The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является массив горных пород вмещающие маломощные рудные залежи.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі - аз қуатты кен қабаттарын қамтитын тау жыныстары массиві.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является обоснование параметров ведения горных работ на основе комплекса геомеханических исследований позволяющие снизить разубоживание руды при отработке маломощных рудных тел системой подэтажного обрушения.

Aim of work (in Kazakh) : Жоба мақсаты - геомеханикалық зерттеулер кешеніне негізделген, әлсіз қуатты кен денелерін қабатаралық қазу жүйесімен өндіру кезінде кен құгарсыздануың азайтуға мүмкіндік беретін тау-кен жұмыстары параметрлерін негіздеу.

Методы исследования (на русском) : Проведение комплекса геомеханических исследований для определения устойчивости массива горных пород. Изучение прочностных свойств и структурных особенностей массива. Определение природного поля напряжений и зон неупругих деформаций вокруг очистной камеры, на основе численного анализа методам конечных элементов. Построение трехмерной блочной модели с разделением на геотехнические домены на основе рейтинговых классификаций массива, проведение опытно-промышленных экспериментов, использование методов вероятностного анализа, математической статистики для обоснования технологических параметров.

Методы исследования (на казахском) : Тау жыныстары массивінің тұрақтылығын анықтау үшін геомеханикалық зерттеулер кешенін жүргізу. Массивтің беріктік қасиеттері мен құрылымдық ерекшеліктерін зерттеу. Соңғы элементтер әдісімен сандық талдау жасау негізінде тазарту камерасының айналасындағы кернеулер мен серпімді емес деформациялар аймақтарының табиғи өрісін анықтау. Массивтің рейтингтік жіктемелері негізінде геотехникалық домендерге бөлінген үш өлшемді блоктық модель құру, тәжірибелік-өнеркәсіптік эксперименттер жүргізу, технологиялық параметрлерді негіздеу үшін ықтималдық талдау әдістерін, математикалық статистиканы қолдану.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работы и их новизна. - построена трехмерная блочная модель месторождения на основе рейтинговых классификации массива по критериям Q Бартана, RQD, RMR и GSI; - обоснован технико-экономическая эффективность разработанных методов и комплексных решений для снижения разубоживания руды при отработке маломощных жил; - разработаны рекомендации и методические подходы по оптимизации параметров горных работ для управления разубоживанием руды на основе комплекса геотехнических решении. Новизна проекта заключается: - в установлении зависимости между рейтингом устойчивости горных пород и взрывным воздействием на законтурный массив околорудной зоны при ведении очистных работ; - в определении закономерностей изменения параметров очистной камеры в зависимости от рейтинга устойчивости горных пород и их влияние на устойчивость породного массива околорудной зоны; - в разработке эффективных методов снижения разубоживания руды учитывающие параметры очистных камер и целиков, структурные особенности, прочностные и деформационные свойства горных пород и сейсмическое воздействия взрыва при отработке маломощных залежей.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелері мен жаңалығы: - Бартанның Q, RQD, RMR және GSI критерийлері бойынша массивтің рейтингтік жіктемелері негізінде кен орнының үш өлшемді блоктық моделі құрылды; - қуаты аз кен денелерін өңдіру кезінде кен құнарсыздануын азайту үшін әзірленген әдістер мен кешенді шешімдердің техникалық-экономикалық тиімділігі негізделді; - геотехникалық шешімдер кешені негізінде кен құнарсыздануын басқару максатында тау кен жұмыстарының параметрлерін оңтайландыру бойынша ұсыныстар мен тәсілдер әзірленді.. Жобаның жаңалығы: - тазарту жұмыстарын жүргізу кезінде тау жыныстарының тұрақтылығы рейтингі мен жарылыс күшінің контурдан тыс сілемге әсері арасындағы тәуелділікті анықтауда; - тазарту камерасы параметрлерінің өзгеру заңдылықтарын тау жыныстарының тұрақтылық рейтингіне және олардың кен маңы аймағының тау жыныстарының тұрақтылығына әсерін анықтауда; - тазарту камералары мен кентіректердің параметрлерін, құрылымдық ерекшеліктерін, тау жыныстарының беріктігі мен деформациялық қасиеттерін және арылыстың сейсмикалық әсерін ескеретін қуаты аз кен орындарын өңдіру кезінде кен құнарсыздануын төмендетудің тиімді әдістерін әзірлеуде.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В результате проведенных исследований были разработаны эффективные схемы бурения взрывных скважин, направленные на сохранение целостности вмещающих пород, что в свою очередь, способствует минимизации разубоживания руды,повышению эффективности добычи и снижению финансовых затрат.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеулердің нәтижесінде тау-кен жару ұңғымаларын бұрғылаудың тиімді схемалары дайындалды, бұл жыныс қабаттарының бүтіндігін сақтауға бағытталған, және кен құнарсыздануын азайтуға, өндіру тиімділігін арттыруға және қаржылық шығындарды азайтуға ықпал етеді.

Level of implementation (in Russian) : Технологические разработки успешно интегрированы в производственный процесс подземного рудника Акбакай АО "АК Алтыналмас", что подтверждается актом о внедрении.

Level of implementation (in Kazakh) : Технологиялық әзірлемелер «АК Алтыналмас» АҚ-ның Ақбакай жер асты кеніші өндірістік процесіне сәтті енгізілді, бұл енгізу актісімен расталады.

Efficiency (in Russian) : Эффективность разработанных схем бурения взрывных скважин заключается в значительном сокращении времени, затрачиваемого на буровые работы, а также в снижении расходов на взрывчатые материалы. Кроме того, такие схемы позволяют добиться более высокого качества извлекаемой руды.

Efficiency (in Kazakh) : Әзірленген жару ұңғымаларын бұрғылау схемаларының тиімділігі бұрғылау жұмыстарын жүргізуге жұмсалатын уақытты айтарлықтай қысқартуда және жарылғыш материалдарға жұмсалатын шығындарды азайтудан тұрады. Сонымен қатар, мұндай схемалар алынатын кеннің жоғары сапасына қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Результаты, полученные в ходе реализации данного проекта, а также разработанные рекомендации могут быть применены в горной промышленности, особенно в подземной разработке маломощных рудных тел.

Field of application (in Kazakh) : Бұл жобаны жүзеге асыру барысында алынған нәтижелер мен әзірленген ұсыныстар тау-кен өнеркәсібінде төмен қуатты кен денелерін жер асты игеруде қолданылуы мүмкін.